Потомците на нашите во светот

АЛЕКС КОРМУШОВ ОД ЧИКАГО НА ДЕДОВИТЕ КОРЕНИ ВО ПРИЛЕП

Крстен бил по дедо му Алекса, кој на Водици се фрлал во американските води да го бара крстот во дваесетите години од минатиот век 

Големата прилепска заедница изградила црква со името Свето Благовешетние, како прилепската, во градот Стиллтон, во Пенсилванија во 1909 година 

Силен впечаток од Прилеп 

“Мајмун, свињо една, седи мадро, нужник, локум, алва, сарма, таратур...” Овие и многу други македонски зборови, не само што ги знае, туку и го познава значењето, 53 годишниот Алекс Кормушоф, бизнисмен од Чикаго со прилепски корени. Вели дека во крвта му се прилепските адети, задумани од дедо му Алекса од Прилеп. Сé уште ја празнува славата Свети Никола со посна сарма и грав на трпезата. Памети имендени славени од предците и родителите. Пали свеќа во православната црква Свети Благовештение, градена од Македонците во градот Стилтон, во Пенсилвенија, положува цвеќе на гробовите на своите роднини и ги подучува децата со историја на земјата на своите. Иако е Американец, ја негува прилепската традиција на американска почва, дури грижливо ги чува сликите на прилепчаните и другите Македонци, кои дошле во потрага по подобар живот во “ветенета земја” во почетокот на минатиот век.

Четврта генерација Кормушофи во САД 

Алекс Кормушоф е третото колено на семејството Кормушоски од Прилеп, кои заминале на печалба во Америка во почетокот на 20 век. Живее во Чикаго. Сопруг е и татко на син и две ќерки. Има брат со име Методи, а жива е и мајка му со сицилијанско потекло. Стручњак е за подготовка на проекти за отстранување на слабости на фирми пред банкрот. Кажува дека градоначалникот Марјан Ристески покажал љубезност, откако разбрал дека во Прилеп дошол некој Американец со прилепска “крв”. Бил изненаден од гостољубивата душа на прилепскиот татко. Размениле мислења. Се пофали дека добил и подарок со амблеми, ЦД и сувенири, покрај ширденот за ручек. При престојот во Македонија на групата наши иселеници и американски бизнисмени со македонско потекло во поддршка на Македонија, тој го задоволил љубопитството и ја побарал семејната лоза Кормушоски на родната грутка на дедо му и неговите браќа и сестри во Прилеп. Запознал подалечни роднини од семејеното дрво, кои останале во Прилеп, а некои се отселиле во Скопје. Бил на Варош, одкаде потекнувале неговите. Воодушевен е од Прилеп, местото на младоста и детството на дедо му. Вели дека ќе ги носи во Америка импресиите за тутунот и богатството културно историски споменици. Впечатливи биле скелињата за сушење тутун, манастирите и црквата Свето Благовештение, изградена под истото име во градот Стилтон. Градската саат кула ја доживеал како кривата кула во Пиза, а воздишки му предизвикувал плоштадот Александрија и Алејата на славните. Се изненадил од “танцот” на пајките во Паркот кај Судот. Крстен е по дедо му Алекса, кој, заминал во Америка кон почетокот на 20 век. Отседнал и создал фамилија во градот Стилтон во Пенсилванија. “Коските” ги оставил таму, а последните години ги врвел со бројници в раце. Алекс бил растен во прилепски дух. Затоа ги одржува адетите. “Наследството” традиција му го всадувала и баба му, иако била Романка. Таа го одгледувала и воспитувала, додека родителите Ѓорѓи и мајка му работеле. Дедо ми, како многу други емигранти, со двајцата, заминал во Америка околу 1900 година. Беше касап. Се сеќавам на касапницата. Другиот негов брат беше чевлар. Имаше Македонци, кои имаа ресторани. Некои беа пекари. Во градот Стилтон беше македонската заедница. Изградиле православна црква да биде срж на националниот и православниот идентитет што ги обединувал Македонците во арно и во лошо во туѓина. Бидејќи мнозинството биле од Прилеп, црквата, која и денес постои, ја нарекле по големиот прилепски храм Свето Благовештение. Лани се славеа сто години. Ги чувам сликите од градителите на ставањето темели. Дедо ми беше посветен да ги одржува обичаите од Татковината. Скокаше во мраз студените води да го фати крстот, фрлен од свештеник на Водици во јануари. Дел од Македонците учествуваа и во Втората светска војна, борејќи се против фашизмот под американско знаме - кажува американецот со прилепски ген Алекс. Семејството Кормушофи го празнувало на семејниот ден Свети Никола со посни сарми и грав по македонски рецепт. Останало и денес да се постила посна трпеза за празникот. Пред Велигден се постеше, а вечерта во сабота одевме в црква и се кршевме со црвени варени јајца. Дента со родителите собиравме јајца со посети на роднините. Тоа беше голема радост. За Василица се вртеше кора со паричка. Не се славеа родендени, туку имендени. Доаѓаа роднини и велеа “Честито име” на именденот на дедо ми и неговите браќа, а после и на татко ми. Заигруваа и оро на некоја песна - се сеќава Алекс на детството минато во дедовата куќа. Памети по некои македонски зборови. Во меморијата му оставиле печат повиците на баба му која му викала свињо една, мајмун, мочко, седи мадро кога бил немирен. Не ги заборава ниту вкусовите на сармите од расол и толчени пиперки во дрвен аван. Се засладувал со алва и локум, а баба му за тоалет велеле нужник. Била мераклија да пие турско кафе. Баба ми со нунката умееа да прават и цигари. Наоѓаа од некаде тутун и го сечеа и виткаа во цигари го сушеа и стануваа цигари како кубанските. Велеа дека тоа им било знаење од дома - пренесува Алекс. Алекс ги почитува предците. Понекогаш ги закитува со цвеќе и пали свеќа на гробовите со мермерни плочи, слики и имиња на роднините на гробиштата во Стилтон, во близина на црквата Свето Благовештение.

МЕЧТААТ ЗА ЉУБОВ ПОД ЛИПИТЕ 

Светлана била болна и успеала да го победи канцерот, а Фреди е стоматолог во државна болница, а вонредно работи во приватна стоматолошка ординација 

Домот е каде што ти е срцето. Ако срцето се исполни со хармонија, благодет, љубов - тоа е домот

Во Африка ја одведоа животните води прилепчанката Светлана Галоња Семакула (54). Бракот со африканецот, омилениот стоматолог Фредерик Семакула, се негуваше во љубов и хармонија 15 години. Брачниот брод пред 11 години тргна од Прилеп да најде пристаниште во престолнината на Уганда, Кампала. Прилепската љубов од липите цвета 32 години. Дел под палмите во централноафриканската земја. Ново гнездо сви на родната грутка дипломираниот стоматолог од скопскиот универзитет, Фреди, како што сите го познаваа забарот со црн тен од Прилеп. Покрај нив е “прилепчанката” Ангела - нивната ќерка, матурантка. А 27 годишниот син Ѓорѓи, роден во Прилеп, живее и работи во Шведска со неговиот прилепски вујко Дејан.

Во семејното гнездо и четири сираци

Социјалниот работник од поранешната фабрика Билјана, Светлана, се грижи за семејството, кое, покрај ќерката, го сочинуваат и четири сираци од блиски роднини на Фреди кои починале од сида. Фреди е стоматолог во државна болница, како и во Прилеп. Работи вонредно во приватна стоматолошка ординација за надополнување на семејниот буџет. Светлана раскажува дека била болна и успеала да го победи канцерот. Дава придонес во афирмација на хуманитарни акции во асоцијацијата за борба против ракот. Во два милионската Кампала обиколена со џунгли и метеж од целото животинско царство, карактеристично за Африка, особено со крокодили, Светлана жали за Прилеп, иако е во контакт со пријатели секојдневно со интернет. Пријателите ми ја ублажуваат болката за моите починати родители. Ми даваат морална поддршка. Разговараме, се мајтапиме преку интернет. Ми го доловуваат градот во кој не сум била четири години, а ме трга носталгија. Ќе дојдам пак да се прошетам по калдрмата на сокаците на Старата чаршија. Сакам да ме “опие” мирисот на сушен тутун. Ме влечат корените, иако не се жалам дека не живееме добро. Разговараме со Фреди, третото доба да го минеме пак во градот на моето детство, на мојата младост. И него го врзуваат пријатни спомени на младоста. Фреди е дружељубив. Имаше многу пријатели во 15 годишниот работен стаж во градот под Марковите кули - вели Светлана, која најавува дека ќе ја донесе ќерката со африканска култура, да го види родниот град каде е одгледувана. Живеат во изнајмена куќа во Кампала. Кажува дека ја одржува традицијата. Покрај акциите за донации за асоцијацијата, ги негува православните адети со посетување на христијанска црква во земјата, која 80 отсто е христијанска. Жилаво и храбро се борела од нападот на рак.. Го правам редот како мајка ми за Божик и Велигден. Во христијанската црква ја ублажувам “духовната” глад, се причестувам, иако има и православна, која е, подалеку. Најдувам душевен мир, се храбрам да не ме јаде неизвесноста, по болеста. Тажам за починатите родители и треперам во радост од семејната среќа на децата. Сакам син ми да се одомаќини, да се ожени, да создаде фамилија, и да станам баба, макар што уште учи и работи. Не сме одлучиле каде ќе продолжи ќерка ми. Приготвувам македонски јадења. Ангела сака ајвар, но тешко е тоа оти нема црвени пиперки, само бабури. Инаку, има српска заедница која брои над 200 души. Тие се побројни и готват српски специјалитети, блиски на нашите - вели Светлана.

Прилепски тертип на црниот континент

Прилепчанката, која едно време беше и прв женски солист во прилепските групи и свиреше пијано, замина во Африка во 1999 година. Додека се надвиваасоцијално економски неприлики, ги пакувала куферите, оти тргнала транформацијата со сета жестина. Фирмите се затвораа. Капак им било бомбардирањето на Косово и бегалската криза. И Фреди го тргало срцето за “дома, на црниот континент”. Фреди замина прв да создаде семејно седело. По прилепската традиција, жената е нужно да е покрај мажот со децата. Заминавме, семејството да остане компактно и да не го следи неизвесност. Макар што во Македонија се држеше неутрална политика. Не отидовме од страв. Потоа заминавме со малата Ангела и средношколецот Ѓорѓи. На син ми му беше потешко прилагодувањето, зашто дојде во нова средина на 15 години. Тој има прилепски табиет. Растен и воспитуван е по прилепски тертипи. Потешко се прилагоди, оти имаше свои другари. Полесно и беше адапирањето на ќерката ми. Беше мала. Првите месеци секои два дена го пакував куферот за Прилеп, зашто сметав дека домот е каде што ти е срцето. Ако срцето се исполни со хармонија, благодет, љубов, тоа е домот - пренесува Светлана. Пред да го види Прилеп продолжува да одгледува деца под домашниот покрив. Не ги напушта сираците, од кои едно родено со сида. Го топли, им го заманува родителскиот скут, им дава надеж. Ги расте, лекува, воспитува, со малку македонска култура...

БАВНО ТЕМПО НА ЖИВОТ

Во Уганда не е поразлично од другите африкански земји. Се живее пристојно во бавен ритам. Жителите пулсираат низ звуците на националниот тапан. Климата е тропска, со топли зими и убави лета со температура до 28 степени. Земјата е пред големи предизвици во трансформацијата. Чекори напред во демократскиот и економскиот развој, со странски инвестиции и приватизација и децентрализација. Наезда туристи предизвикуваат изворите на реката Нил, а разновидната африканска флора и фауна и богатството природни ресурси, мамат не само авантуристи, туку и луѓе од бизнисот кои наоѓаат почва за профит. Белците се необично почитувани, иако не се повеќе од еден милион. Временската разлика е само еден час понапред од кај нас. Животниот ритам во африканската земја е потром во споредба со Европа. Сé оди бавно меѓу 22 милиони луѓе во нацијата која е во прогрес. Нема семејство без минимум пет деца. Тоа им е култура и традиција. Покрај јазиците на повеќето племиња, од кои доминира Ваванду, официјално се зборува англиски. Жителите главно се христијани - католици, протестанти и православни. Малку има муслимани, а се негува и хинду верата на Индијците.

ВО МИСИЈА ЗА ПОМОШ НА ГОРИЛА

Еден месец Светлана Галоња Семакула ќе оди во соседната држава Руанда во Националниот резерват за заштита на горила. Мисијата за помош на животните прилепчанката ќе ја спроведе со желба за подобрување на условите и придонес на човекот за одржување на одредени видови животни. Помагањето на животните, Светлана вели дека ја релаксира и ја прави среќна кога може да помага.

ПРИЛЕПЧАНКА ВО САРИ ИГРА ИНДИСКИ ТАНЦ

Прво гимнастика и јога во Загреб, современ танц во Германија

Танцот е кодиран јазик за молитви кон Бог, умот и срцето пренесувајќи приказни од историјата и индиската митологија

Кралицата на баратанатјам, класичниот индиски танц, настанат пред многу години со кој се пренесуваат приказни од митологијата, е прилепчанка. Николина Николески, далеку од своите македонски корени, во срцето на Индија, во Њу Делхи, на извонреден начин ги поврзува луѓето со духовноста. Небаре скулптура, грациозна, ги воодушевува гледачите со својот шарм и убавина. Таа е професионална танчарка., настапува пред Таџмахал, на бројни фестивали. Иако нејзината кожа е бела и се разликува од Индијките, таа оригинално успева да ја пренесе техниката која е спој на танцот, музиката и пантомимата. Изразот, емоциите, танцот, со типична индиска шминка и накит, облечена во сари, веќе неколку години прекрасно ги изведува молитвите за љубовта кон Бог, молитви за умот и срцето. Иако очите ја впиваат колоритноста и живописноста на Индија, на земјата позната по слоновите и зачините, длабоко во срцето ја чувствува Македонија, Прилеп и родната грутка на татка си Благоја од селото Вранче. В лето сакам да дојдам во Македонија, да го претставам индискиот танц на Охридско лето. Сакам да го видам во родното место на татко ми и да споделам со Македонците се што научив во Индија. Луѓето се шокирани од изгледот, кога ќе се каже моето име, дека не сум Индијка. Исклучително и фасцинантно сум прифатена и немам чувство дека сум странец - вели Николина Николески.

Старт со гимнастика и јога

Николина е родена во Загреб пред 34 години. Татко и Благоја од селото Вранче како офицер, заминал во Загреб. Се запознал со хрватката Ѓурга, а плод на љубовта е Николина, која од малечка ја привлекувал танцот, индиската култура, митологијата, Почнала со гимнастика, јога, завршила средно училиште за танц и ритми во Загреб. Отишла на танчарската академијата во Германија, добила стипендија во Индија, преку индиската влада. Првите студии по баратанатјам, класичниот јужно индиски танц, ги започнала во јужна Индија. Потоа се префрлила на институтот во Њу Делхи. Веќе шест години, откако е дипломирана, професионално се занимава со танцот, а подучува деца и во училишта. Уживам, ми се допаѓа оваа култура, начинот на живот, климата, секогаш е топло, сончево, со ведро небо, шарено, полно со случувања. Го сакам овој танц. Среќна сум што го остварив мојот сон. Секој е роден за нешто, за сликарство, за уметност, само прашање е кога ќе се препознае талентот и со тоа да се занимава. Ја препознав димензијата на индискиот танц како сличност со карактерот, со мојот тип на личност. Како мала не патував во Индија, ниту сум имала допир. Само гледав и читав документарни филмови и книги. Првата средба беше преку сцената. Гледав претстави и препознав блиско. Целиот процес на студии, се случуваше брзо, многу брзо учев, нов фантастичен вокабулар - вели Николина.

Танц на митологијата

Индискиот танц е еден вид кодиран јазик. Секој потег носи порака, сé е наративно и ја отсликува богатата култура, историја, митологија, еповите, приказните, поезијата, народните преданија за харемските танчарки кои танцувале за Бог, срцето, умот. За разлика од модерниот танц во Европа, кој е поатрактен и нема комуникација, пренесување на идеја, став, во Индија танцот доаѓа од историјата, од митологијата, од еповите Рамајана, Махабхарата. Се разликува по нагласокот на позитивен хепи енд, и по судирот и на крајот секогаш доброто победува. Има полесна и потопла димензија, а кореграфијата е приказна. Секое движење пренесува настан од историјата - вели Николина.

Кавалот и тапанот заеднички за Индија и Македонија

Според неа, индиската музика има сличности со македонската. Има блиско во ритамот, инструментите. Го слушав Тоше, компилации од Драган Даутовски, изворна музика. Во звукот на индискиот мелос, може да се препознае звукот на кавалот и тапанот. Ритмичноста на индиската музика потсетува на Македонија. Инструментите потекнуваат од фамилијата тапани, на кавалот - дад дам, банковач, трамблан, кавал, кој го свират на поинаков начин. Ако се направат паралели, се најдува поврзаност меѓу Индија и Македонија - вели Николески. Музиката и танцот стил на живот во индиската култура. Во секое семејство, секој знае да свири по два инструменти, секој знае да пее. Тоа се вештини како работа со компјутери, како готвењето. Секоја вечер во главниот град со 18 милиони жители има по стотина концерти, претстави. Далеку во земјата која е рај за љубителите на музиката и танцот, Николина Николески, сонува за скорешна средба со роднините во Македонија, со братучедите, тетка í, стрико í, дедо í во Скопје. Живее од танцот и за танцот.

Вежба шест саати дневно

Индискиот танц претставува сплет од различни движења. Потребни се многу вежби за работа на главата, стопалата, грациозните движења на рацете, иако температурата во Њу Делхи е 38 степени. Во принцип, танчерите имаат строг режим, дисциплина. Телото е инструмент со кој треба да се работи секој ден, да се усовршува. Вежба седум дена, пет дена по 6 саати и за викенд по 4 саати. Вегетаријанец сум од младоста . Ми годи исхраната. Овде е рај и заради нивната супер кујна, која изобилува со стотина видови овошје и зеленчук. Полесно е да се живее како вегетаријанец овде отколку во Европа - вели Николески. Покрај здравиот начин на живот, се дружи со пријатели, подготовува нови претстави и проекти. Еднаш годишно оди во Хрватска да ги посети роднините и за настап.