На денешен Ден

1594.- Во Венеција умре Јакопо Робусти Тинторето, италијански сликар. Тој изврши големо влијание врз подоцнежните поколенија, особено врз импресионистите. Роден е во Венеција, во 1518 година.

1793.- Почна јакобинскиот терор во Француската револуција.

1809.- Во Виена, умре Франц Јозеф Хајдн, прв композитор на развитокот на оркестарот. Во извонредно големиот опус (104 симфонии, 83 гудачки квартети, повеќе од 20 опери), тој го усоврши изразот на симфониското музицирање. Роден е на 31.03.1732 година.

1854.- Во Загреб умре Ватрослав Лисински, еден од најдаровитите илирски композитори, втемелувач на операта, соло-песната, на хорската и оркестарската музика во Хрватска. Роден е во Загреб, на 8.7. 1819 година.

1859.- Почна да работи часовникот "Биг Бен" - на кулата на британскиот Парламент во Лондон.

1872.- Во селото Влахи, Пиринска Македонија, е роден Јане Сандански, истакнат македонски револуционер, војвода и еден од раководителите на ТМОРО и доследен следбеник на Гоцевите идеи. Тој е најистакнат организатор и раководител на македонското националноослободително движење во Пиринска Македонија. Патувајќи од Мелник за Неврокоп, близу до Рожденскиот манастир, убиен е од врховистичките наемници, на 22.04.1915 година.

1903.- На планината Малимади, Костурско, на врвовите Локвата и Вињари, Егејска Македонија, се водеше една од најжестоките битки на обединетите костурски чети на Васил Чакаларов, Пандо Кљашев и Димчо Антонов против многубројната турска војска. Во борбата, откако беше тешко ранет, се самоуби војводата на Смрдешката чета Димчо Антонов. Тука загина и Лаки Поповски, еден од најпознатите мајстори за правење бомби во Костурско. На бојното поле останаа мртви 30 комити и над стотина турски војници.

1924. - Кина го призна СССР.

1942.- Чехословачките патриоти го убија водачот на Гестапо, Рајнхард Хајдрих, еден од најсуровите нацистички злосторници, организатор на најмасовните масакри врз Полјаците, Евреите и Русите. Во знак на одмазда, нацистите го уништија селото Лидице и ги убија нивните жители.

1961.- Јужна Африка се прогласи за Република, за претседател е избран Чарлс Робертс Сварт, а државата го напушти Британскиот комонвелт.

1962.- Во Израел е извршена смртна казна со бесење врз нацистичкиот злосторник Адолф Ајхман, еден од главните егзекутори на Хитлеровото "конечно решение" на еврејското прашање во Европа. Во судскиот процес е утврдено дека Ајхман е виновен за смртта на шест милиони луѓе.

1970.- Перу го зафати катастрофален земјотрес, при што загинаа над 50 илјади луѓе, над 20 илјади исчезнаа, над 100 илјади беа полесно или потешко повредени.

1971.- Во Вирџинија, во САД, во авионска несреќа загина Оди Марфи, американски артист, познат како човек со најмногу американски одликувања за заслуги во Втората светска војна.

1991.- Во Лисабон е потпишан мировен Договор за Ангола, според кој, по околу 16 години заврши граѓанската војна во таа африканска земја.

Светски ден на заштитата на животната средина. Во Стокхолм, на 5 јуни 1972 година, на Првата конференција на Обединетите нации за животна средина, 5 јуни е прокламиран за Светски ден за заштита на животната средина.

1723.- Роден е Адам Смит, претставник на англиската класична политичка економија. Ги напиша делата "Теорија на моралните чувства" од областа на етиката, "Истражување на природата и причините на богатството на народот" од областа на економијата. Умре во Единбург, на 17.07.1790 година.

1826.- Во Лондон умре Карл Марија Вебер, германски композитор, творец на германската романтичарска опера. Компонираше и оркестарски композиции, камерна музика, кантати и друго. Роден е во Ојтин, на 18.11.1786 година.

1944.- Кај селото Кушкулија, Струмичко, како заменик командант на Вториот баталјон на Третата македонска НОУ бригада, учествувајќи во борбата против бугарскиот окупатор, загина Панче Пешев, македонски композитор и хороводител. Покрај другото, автор е најубавата и најпопуларна македонска борбена песна од НОВ, Марш на Третата македонска НОУ бригада „Ко челик сме ние“ , за која стиховите ги напиша пистаелот Ацо Шопов, борец на истата бригада. Роден е во Велес, во 1915 година.

1945.- Четирите сојузнички сили (СССР, САД, Велика Британија и Франција) ја презедоа врховната управа над Германија и, притоа, во Германија се создадени четири окупациони зони и формиран е сојузнички контролен совет.

1947.- Во Париз е објавен Маршаловиот план за помош од САД на Европа, кој го прифатија 16 држави, а стапи во сила во 1948 година. Наречен Маршалов план според името на Џорџ Маршал, тогашен министер за надворешни работи на САД.

1964.- Од Црни Врв е емитуван првиот директен ТВ - пренос на РТВ Скопје.

1967.- Почна израелската вооружена агресија врз Египет, Сирија и Јордан. Овој, трет по ред, израелско-арапски судир траеше шест дена.

1970.- Во Милано умре Џузепе Унгарети, еден од најголемите италијански поети. Ги напиша збирките песни "Болка", "Песни", "Ветена земја" и "Крик и пејсажи". Роден е во 1888 година.

1972.- Во Стокхолм, на Првата конференција на Обединетите нации за животна средина, 5 јуни е прокламиран за Светски ден за заштита на животната средина.

1975.- Во Хелсинки умре Паул Керес, истакнат советски шаховски велемајстор. Беше трикратен шампион на СССР, како и победник на повеќе меѓународни турнири во светот. Роден е во 1916 година.

1992.- Во Скопје е формирана Лекарската комора на Македонија - асоцијација која има за цел да ги штити професионалните интереси на лекарите, на докторите по медицина и на докторите по стоматологија.

2001.- Кај селото Гајре, на патот Тетово-Попова Шапка, албанските терористи од заседа убија петмина припадници на Армијата на Република Македонија. При престрелката беа повредени и шестмина припадници на безбедносните сили.

1494. - Колонијалните сили Португалија и Шпанија во Тордесиља потпишаа спогодба за поделба на новооткриените земји, според која териториите источно од 50-от степен географска должина (западно од Гринич) ги доби Португалија, а западно од таа линија Шпанија. Границата ја повлече иницијаторот на спогодбата, папата Александар, за да ги спречи судирите на колонијалните сила во Новиот свет. Во 17. и 18. век во борба за колониите се вмешаа и Англија и Холандија, кои не ја почитуваа папината поделба.

1523.- По победата над Данците, Густав Васа е прогласен за крал на Шведска под името Густав И.

1848.- Во Санкт Петербург умре Висарион Григориевич Белински, руски литературен критичар, филозоф и публицист. Основач е на руската реалистичка естетика и на литературната критика. Познати се неговите прикази за делата на Пушкин, Лермонтов и Гогољ. Тој го формира новиот правец во руската литература наречен „натурална школа“. Роден е во Свеаборг, Финска, на 13.6. 1811 година.

1848.- Во Париз е роден Пол Гоген, француски сликар. Тој се инспирираше од егзотичен свет на островите Тахити и Фати - Ива. Формите на неговите слики се мирни и монументални, проткаени со еротика. Влијаеше врз развојот на експресионизмот и на формирањето на фовизмот, а се занимаваше и со скулптура. Умре на Маркишките Острови, во 1903 година.

1862.- САД и Велика Британија потпишаа Договор за борба против трговијата со робови.

1905.- Членовите на норвешкиот Парламент донесоа одлука за одвојување на Норвешка од Шведска.

1935.- Умре Иван Владимирович Мичурин, советски биолог, генетичар. Се занимаваше со подобрување на сортите на овошките во централна и во северна Русија, како и со создавање нови сорти. Работеше врз вкрстувањето меѓу водовите и родовите, притоа користејќи ја и вегетативната хибридизација (калемењето), добиваше семе и со вештачко запрашување, при што забележа дека тоа семе е поотпорно. Роден е во Долгоево, на 15.10.1855 година.

1943.- Кај селото Никодин, Прилепско, во борба против бугарската окупаторска војска, откако тешко беше ранет, се самоуби Блажо Тодоровски-Чичето, народен херој на Југославија, од Македонија. Роден е во селото Ресава, Кавадаречко, на 13.4. 1902 година.

1945.- Со решение на Министерството за народна просвета на Демократска Федеративна Македонија е озаконет Правописот на македонскиот јазик, чиј дефинитивен текст беше усвоен пет дена порано. Утврдувањето и озаконувањето на Македонскиот правопис преставуваше израз на континуираната борба на македонскиот народ за свој литературен јазик и правопис, кој во понатамошните години се надградуваше со нови содржини.

1948.- Претседателот на Чехословачка, Едуард Бенес поднесе оставка со образложение дека не сака да го потпише новиот Устав според кој, земјата стана комунистичка држава.

1971.- Советскиот вселенски брод "Сојуз ИИ" во орбитата околу Земјата се спои со вселенската станица "Салјут".

1991.- Со одлуката на Собранието на Социјалистичка Република Македонија, одредницата "Социјалистичка" од името на СР Македонија е изоставена и Републиката го носи називот Република Македонија.

1993.- Умре д-р Милош Константинов, македонски етнолог и историограф. Роден е во Ресен, на 28.3.1926 година.

1800 - Наполеон Бонапарта на чело на француската војска ги победи австриските трупи кај италијанското село Маренго и повторно ја освои Италија.

1837 - Во Неапол умре Џакомо Леопарди, еден од најголемите италијански поети. Неговата поезија е израз на неговиот песимистички став кон човековото битисување. Во стих и проза, тој создаде „силен“ јазичен израз. Роден е во Реинати, на 29.06.1798 година.

1904 - Во Сремска Каменица умре Јован Јовановиќ Змај, српски писател, преведувач, новинар, академик и лекар, еден од најпопуларните детски писатели, кој се смета за родоначалник на српската поезија. Негови познати дела се „Пејанија“ и „Трендафилчиња“. Како новинар основа и уредуваше повеќе списанија од кои најзначајни се сатиричното дело „Змај“ и списанието за деца „Невен“. Роден е во Нови Сад, на 6.12.1833 година.

1962 - Во Париз, е основана Европската организација за истражување на вселената.

1986 - Во Женева умре Хорхе Луис Борхес, аргентински писател, фантазер, еден од најголемите интелектуалци на современата култура, која длабоко ја одбележа латинско-американската книжевност, поради што се вбројува меѓу најголемите светски писатели. Најпознати негови дела се „Универзална историја на бесчестието“, „Фантазии“, „Алеф“, „Извештај за Броди“ и „Девет есеи за Данте“. Роден е во Буенос Аирес, на 24.08.1899 година.

1993 - Тансу Чилер стана прва жена премиер во историјата на Турција.

1994 - Во Лос Анџелес умре Хенри Мансини, познат американски композитор на музика за многу филмови. Роден е во Кливленд, на 16.041924 година.

1996 - Во Скопје е отворен Британскиот информативен центар.

Лидерот на албанските терористи кои се борат против македонската армија денес прифати да се разоружаат, но само ако трупите на НАТО влезат во државата и ако на терористите им се даде место на преговарачката маса.