На денешен Ден

1398.- Монголско-туранскиот војсководец Тамерлан (Тимур Ленк) го зазеде индијскиот град Делхи.

1644.- Веднаш по полнолетството на престолот застана шведската кралица Кристина Аугуст, која одма и стави крај на војната со Данска, а во 1648 година и на Триеседгодишната војна со што Шведска стана голема сила на Балтикот. Абдицираше во 1654 година кога се откри дека тајно премина во римокатоличката вера која тогаш беше забранета во Шведска.

1709.- Родена е руската царица Елисавета Петровна Романов, ќерка на Петар Велики. Нејзиното владеење од 1741 до 1762 година не е карактеристично со територијално проширување на Русија како што беше карактеристично за нејзиниот такто, како и за Катерина Велика, која на престол дојде неколку месеци по смртта на Елисавета.

1737.- Умре Италијанецот Антонио Страдивари, најпознат светски мајстор на виолини и други гудачки инструменти. Направи околу 1.100 виолини, виоли и гитари. Со неговиот потпис сочувани се околу 500 виолини, 12 виоли и 50 виолончела. Стручњаците не ја открија тајната на совршеството на резонанците на неговите виолини. Се знае дека дрвото го купуваше во Далмација, главно елово и врбово, но не се знае хемискиот состав на лакот - од светло црвена до темно црвена - со кој ги премачкуваше инструментите.

1786. - Во Ојтин е роден Карл Марија фон Вебер, германски композитор и диригент. Покрај Шуберт, тој е главен претставник на германскиот романтизам. Познати се неговите опери "Евријанте", "Волшебниот стрелец" и "Оберон". Умре во Лондон во 1826 година.

1803.- Умре германскиот писател, историчар, филозоф и протестантски теолог Јохан Готфрид фон Хердер, кој со делото „Идеи за филозофија на историјата на човештвото“ значително влијаеше на младиот Јохан Волфганг Гете, на книжевното движење „ssturm und drang“ и на целиот германски романтизам. Едно од најголемите негови дела е збирката на народни песни „Гласови на народот во песните“.

1828. - Силен земјотрес го разурна јапонскиот град Нагаока, во кој загинаа 30.000 луѓе.

1829. - Умре Жан Батист Ламарк, француски природнонаучник и филозоф, основач на учењето за развитокот на живите суштества. Според него, живите суштества ја менуваат структурата и некои органи, зависно од животните потреби, а потребите се менуваат со промена на околината. Роден е на 1 август 1744 година.

1856.- Роден е англискиот физичар Џозеф Џон Томсон, претседател на Кралското друштво во Лондон, професор на Универзитетитот во Кембриџ, како и добитник на Нобеловата награда за физика во 1906 година. Во 1897 година го откри електронот, како и атомската структура на електрицитетите и ја даде научната основа за спроведување на електрицитетот низ гасовите.

1863.- Роден е австроунгарскиот престолонаследник надвојводата Франц Фердинанд. Неговото убиство во Сараево во 1914 година Австроунгарија го искористи како изговор за напад врз Србија, почнувајќи ја така Првата светска војна.

1865. - Укинато е ропството во Соединетите Американски Држави.

1903.- Со меѓусебен договор меѓу Америка и Панама, зоната на Панамскиот канал е ставена под контрола на САД.

1911.- Роден е францускиот филмски режисер Жил Дасен. Филмови: „Брутална сила“, „Рифифи“, „Оној кој мора да умре“, „Закон“, „Федра“.

1913. - Роден е Вили Брант, западногермански политичар, претседател на Социјалдемократската партија на СР Германија. Како канцелар (1969-1974), со своето поклонение на жртвите на фашизмот во Варшава во 1970 година придонесе за унапредување на односите меѓу СР Германија и источноевропските земји. Добитник е на Нобеловата награда за мир во 1971 година. Умре во Укел, кај Бон, на 8 октомври 1992 година.

1916.- Французите кај Верден прецизно ги утврдија точките на Западниот фронт по десетмесечните битки во Првата светска војна против Германците. Во најмасовната и најкрвавата битка во војната, загинаа 543.000 Французи и 434.000 Германци.

1935.- Едвард Бенеш е избран за претседател на Чехословачка, четири дена по оставката на првиот шеф на државата Томаш Масарик.

1940.- Со тајниот план под шифрата „Операција Барбароса“, германскиот водач Адолф Хитлер му нареди на Генералштабот на германската армија да подготви инвазија врз Русија во Втората светска војна.

1941. - Во Вашингтон почна конференцијата на претставниците на 26 држави - сојузнички во Втората светска војна. Беше решено на 1 јануари 1942 година да се објави декларација на сојузниците за тоа дека ќе ја продолжат војната против силите на Оската и против нивните приврзаници се до нивната капитулација и дека нема да се склучува примирје со непријателот.

1947.- Роден е американскиот филмски режисер Стивен Спилберг, автор на низа исклучително финансиски успешни филови. Филмови: „Нешто ѓаволско“, „Дуел“, „Тексас експрес“, „Ајкула“, „Блиски средби од трет вид“, триологијата за Индијана Џонс, „Шиндлеровата листа“.

1948.- Холандија ја обнови офанзивата врз бившата колонија Индонезија (Холандска Источна Индија) која прогласи независност во 1945 година. Ја зароби владата на Ахмед Сукарно, прекршувајќи го договорот со кој во 1946 година ја призна неговата влада. Сукарно и уште десетмина водачи беа истерани во прогноство, но под притисок на движењето на отпорот и светското јавно мислење Холандија со договорот во Хаг во 1949 година безусловно го призна суверенитетот на Индонезија, без Западен Иријан.

1956. - Јапонија е примена за член на Организацијата на Обединетите нации.

1958.- Прогласена е Република Нигер, како самостојна држава во Екваторијална Африка. Дотогаш беше француска колонија.

1961.- Индиската армија влезе во Гоа, португалска колонијална енклава на западниот брег на Индија. Гоа беше португалска колонијална енклава од самиот почеток на 16. век.

1965. - Девет африкански држави ги прекинаа дипломатските односи со Велика Британија, откако Лондон му даде поддршка на расистичкиот режим во Родезија.

1970. - Во Италија е усвоен Законот за развод на бракот и покрај големото противење на Католичката црква.

1972.- Американците во Виетнамската војна отпочнаа со масовно бомбардирање на главниот град на Виетнам, Ханој. Во текот на 12-деноноќно бомбардирање, наречено „божикно бомбардирање“, бомбите од џиновските авиони „В 52“ усмртиле повеќе од 1.600 виетнамски цивили. Исто така загинаа и беа заробени 70 американски пилоти.

1973.- Сирија одби да учествува на женевските разговори за Блискиот Исток.

1980.- Умре советскиот државник Алексеј Николајевич Косигин, претседател на Советскиот Сојуз. Во Црвената армија стапи во 1918 година како доброволец. Од 1964 година по падот на Никита Хрушчов, до пред самата смрт ја обавуваше должноста претседател на Министерскиот совет (влада).  

1994.- Поранешниот американски претседател, Џими Картер пристигна на сараевскиот аеродром, со што ја започна втората етапа од својата посредничка мисија во БиХ.

1995. - Во Фулда умре Конард Цусе, германски научник пронаоѓач на компјутерот. Тој го конструира првиот електронски компјутер во светот под назив З3, во 1941 година. Бидејќи Германија беше во војна, оваа новина не можеше веднаш да се презентира. Едно независно истражување во САД доведе до конструирање на сличен апарат во 1944 година под називот Мар 1. Роден е во 1910 година.

1995.- Во несреќата на заирски патнички авион, кој се урна во северна Ангола, загинаа 141 патник и член на екипажот.

1999.- Претседателката на Шри Ланка Кандрика Кумаратунга е повредена во експлозија на една од двете бомби во која загинаа 33, а беа ранети 137 лица. Власта за овој терористички акт во Коломбо ги обвини тамилските сепаратисти.

2001.- Умре францускиот пејач Жилбер Беко, шансоњер кој скоро половина век компонираше повеќе од 400 песни, вклучувајќи ја и прочуената „Натали“. Неговиот хит „А сега“, доживеа голем успех во англиска верзија во интерпретација на Френк Синатра и Барбара Стрејсенд.

2005.- На претседателските избори во Боливија победи Евро Морале, како припадник на индијанскиот народ Ајмари.

2006.- Умре Џо Барбара, коавтор со Бил Ханон на цртаните филмови како што се Том и Џери, семејството Кременко, Штрумфови и Скуби Ду. Барбера првиот успех го доживеа со цртаните филмови за Том и Џери. Двајцата творци започнаа во средината на 30-ите, а успехот на популарноста го стекнаа во 60-ите години од минатиот век.

1777.- Роден е рускиот цар Александар Први Павлович Романов. Тој е познат по спроведувањето на серија пролиберални реформи од самиот почеток кога седна на престолот во 1801 па речиси до неговата смрт во 1825 година. Во 1807 година склучи сојуз со францускиот цар Наполеон Први против кого претходно војуваше во сојуз со Австрија, Прусија и Англија. Од Шведска ја презеде Финска, која во 1809 година беше приклучена на Русија како големо кнежество под руската круна. Кон Русија ја припои Полска освен деловите кои им припаѓале на Прусија и Австрија, а по победата во војната со Османлиското царство и Бесарабија. Сојузништвото беше раскинато со Наполеоновиот поход на Русија во 1812 година, кога француската армија го претрпе пресудниот пораз, а Александар Први триумфално влезе во Париз. Во вториот период од владеењето ги напушти пролибералните тендецнии и стана вистински мистик.

1790.- Роден е францускииот ориенталист Жан Франсоа Шамполион, основач на египтологијата. Дешифрира 1.822 египетски хиероглифи од плочата пронајдена во 1799 година во египетското место Решид и утврди дека хиероглифите не се само симболичко туку и фонетско писмо.

1804.- Роден е францускиот писател Шарл Огистен Сент Бев, најистакнат претставник на француската книжевна критика. Почна со романтичарски песни и со романот „Наслада“, а потоа потполно се посвети исклучиво на книжевната критика и историја. Останати дела: песните „Животот, поезијата и мислите на Жозеф Делорм“, критиките „Книжевни портрети“, „Пор-Ројал“, „Разговори во понеделник“.

1810.- Роден е германскиот египтолог Карл Ричард Лепсијус, кој се смета за основач на модерната археологија. Неговите „Египетски хронологии“ претставуваат темел во научното изучување на раната египетска историја.

1832.- Франција го зазеде Антверпен, принудувајќи ја Холандија да ја признае независноста на Белгија.

1834.- Умре англискиот економист и демограф Томас Роберт Малтус.

1861.- Османлиското царство беше принудено да го прифати обединувањето на Влашка и Молдавија. Тогаш е формирана Романија.

1872.- Умре францускиот писател Теофил Готје. Дела: „Госпоѓицата де Мопен“, „Капетан Фракус“, „Историја на романтизмот“.

1902.- Во Велес, во близина на училиштето „Св. Ѓорѓи“, во борба против турската патрола (откако претходно беше поткажан), за да не падне жив во рацете на непријателот се самоуби Миле Поп Јорданов, македонски револуционер и учител. Македонскиот народ го овековечи со песната „Бог да го прости Миле Поп Јорданов, кој загина за народот и за Македонија“. Роден е во Велес, во 1878 година.

1906.- На врвот Петлец, кај селото Русиново, Беровско, во борба против османлиската војска загина Дамјан Јованов - Даме, учител, еден од основачите на ВМРО во Солун, во 1893 година, истакнат организатор и раководител на националноослободителното движење на македонскиот народ на крајот на 19. и почетокот на 20. век. Потекнува од ѕидарско-печалбарско семејство. Се школуваше во родното место - селото Смилево, Демирхисарско, а потоа во Солунската машка гимназија. Од 1891 до 1893 година беше учител во селото Смилево и во Прилеп. Од летото 1894 година почна да ги формира првите револуционерни комитети на македонската револуционерна организација во повеќе градови и села во Македонија. Беше учител во Штип и инспектор во Солунско, а потоа и гимназиски наставник во Битола и раководител на Битолскиот револуционерен округ. Во август 1900 година беше уапсен и затворен во битолскиот затвор, а од мај 1902 година беше заточен во Подрум Кале, во Мала Азија. Беше претседател на Смилевскиот конгрес на Битолскиот револуционерен округ на ТМОРО од 2 до 7 мај 1903 година, на кој беше избран за член на Главниот штаб на востаниците на претстојното Илинденско востание, во кое активно учествуваше. По неуспехот на востанието ја продолжи својата револуцинерна дејност. Во 1904 година претседаваше на Прилепскиот подвижен конгрес, а извесно време беше и претседател на Окружниот комитет на Скопскиот револуционерен округ и на Рилскиот конгрес, во октомври 1905 година. Роден е на 19 јануари 1871 година.

1918.- Роден е германскиот државник Хелмут Шмит, еден од лидерите на Социјалдемократската партија, кој по повлекувањето на Вили Брант, од 1974 до 1982 година беше канцелар на Западна Германија. Претходно во владата на Брант од 1969 до 1972 година беше министер за одбрана, а од 1974 министер за стопанство и за финансии.

1920.- Франција и Велика Британија ја одобрија конвенцијата со која се одредени границите на Сирија и Палестина.

1924.- Во Милано, од агентите на бугарскиот двор - врховистите, е убиен Петар Чаулев, македонски револуционер, еден од потписниците на Мајскиот манифест на ЦК на ВМРО во 1924 година, во кој е прокламирана борбата за ослободување и обединување на сите делови на Македонија во независна политичка единица во рамките на една балканска федерација. Својата револуционерна дејност ја започна уште пред Илинденското востание и беше учесник во истото, како војвода во Крушевско и во Охридско. Роден е во Охрид, во 1882 година.   

1925.- Роден е францускиот политичар Пјер Ежен Берегову, шеф на француската влада од април 1992 до март 1993 година кога поднесе оставка по изборниот пораз на социјалистите на парламентарните избори. Неколку седмици подоцна се уби, поради силниот медиумски притисок за земениот поволен станбен кредит. 

1933.- Роден е јапонскиот цар (микадо) Акихито, кој на престол стапи во 1990, по смртта на својот татко, царот Хирохито.

1944.- Во Скопје излезе првиот број на весникот "Бирлик" на турски јазик, како орган на НОФ на Македонија.

1947.- Во Њу Џерси, САД, еден тим научници во лабораториите „Бел“ го демонстрира првиот полупроводник засилувач, односно првиот транзистор.

1948.- Во Токио е извршена смртна казна врз седуммина јапонски официјални личности, вклучувајќи го и поранешниот претседател на влада Хедеки Тоџа кого Меѓународниот воен суд го осуди на смрт заради „злосторства против човештвото“ во Втората светска војна.

1953.- Стрелан е бившиот шеф на злогласната советска политичка полиција НКВД и потпретседател на советската влада Лаврентиј Павлович Бериј, кој беше уапсен во средината на 1953 година. Запаметен е по патолошките склоности, вклучувајќи и грабнување девојки и млади жени.

1963.- На грчкиот патнички брод „Лаконија“, зафатен со пожар по експлозија во северниот Атлантик, загинаа 128 лица, а 908 беа спасени пред да потони бродот на 29 декември.

1964.- На Цејлон (сегашна Шри Ланка) во цикон загинаа најмалку 2.000 луѓе.

1872.- Умре рускиот конструктор на авиони Андреј Николајевич Тупољев, кој раководеше со изработка на повеќе од 100 типа на авиони, вклучувајќи ги и бомбардерите и џиновскиот  АNТ-20 „Максим Горки“. По Втората светска војна конструираше патнички авиони, меѓу кои и „TU-144“, првиот суперсоничен авион во светот.

1972.- Во земјотрес кој го погоди главниот град на Никарагва, Манагва загинаа 7.000 луѓе.

1982.- Во Париз умре Луј Арагон, француски писател, еден од најистакнатите поети на француското движење на отпорот и еден од основачите на надреализмот. Од неговото перо излегоа збирките песни „Огинот на радоста“, „Ура Урал“, „Очите на сеќавањето“, романите „Базелските ѕвона“, „Комунистички човек“ и „За социјалистичкиот реализам“. Роден е во 1897 година.

1983.- Во Париз умре Фања Фенелон Голдштајн, Французинка која го преживеа логорот Аушвиц, свирејќи во оркестарот на нацистичките офицери. Во 1980 година, според стравотните искуства на Фања Фенелон, беше снимена телевизиската серија во која главната улога ја толкуваше британската артистка Ванеса Редгрејв. Родена е во 1908 година.

1989.- САД ги зајакнаа окупаторските сили во Панама со уште 2.000 војници, со што во гушењето на неочекувано големиот отпор на приврзаниците на некогашниот штитеник на Вашингтон, панамскиот лидер генерал Мануел Антонио Норијего, учествуваа 26.000 војници. Подоцна се откри дека тие сториле бројни злодела врз панамските цивили.

1990.- Повеќето од Словенците на референдум се изјаснија за отцепување од Југославија.

1991.- Во Скопје е регистрирано здружението Млади европски федералисти на Македонија, со седиште во Скопје. За претседател е избран Нано Ружин.

1993.- Официјално е отворена Амбасадата на Велика Британија во Република Македонија. За амбасадор, е наименуван Тони Милсон.

1994.- Република Македонија и Република Австрија воспотавија дипоматски односи.

1994.- Во Скопје е формирана Асоцијацијата на туристичките агенции на Македонија.

1995.- Во индискиот град Дабали, северно од Њу Делхи, во пожар во банкетната сала за време на школска свеченост загинаа најмалку 538 луѓе, повеќето деца од четири и пол до 14 години.

1997.- Умре јапонскиот глумец Тошрио Мифуне, кој со светска слава се стекна во толкувањето на самурај, посебно во филмовите на режисерот Акира к*росава. Филмови: „Седум самураи“, „Легендата за Мусашија“, „Крвавиот престол“, „Скриената тврдина“, „Јоџимбо“, „Адмирал Јамамото“, „Пекол на Пацификот“, „Црвеното сонце“, „Битката за Мидвер“, „Шогун“.

1998.- Врхвониот суд на Белгија пресуди дека бившиот генерален секретар на НАТО Вили Клас е виновен за „пасивна корупција“ во скандалот „Аугуста-Дасо“, односно подмитување при договарања на воените испораки.

2002.- Италијанското кралско семејство Савоја, кое беше протерано поради поддршката на Мусолини во Втората светска војна, допатува во кратка посета на Италија, првпат по 56 години од протерувањето.

2004.- Умре поранешниот индиски премиер Нарасима Рао, автор на индиските економски реформи 1991-1996 година.

2005.- По 138 години во Словачка е укината воената обврска.

2007.- Во Торонто, Канада, умре Оскар Питерсон, канадски џез-пијанист и композитор, еден од најдобрите музичари во светот на џезот. Роден е во 1925 година.

- Христијаните кои се придржуваат на Грегоријанскиот календар денеска го слават Божик, роденденот на синот Божји Исус Христос, еден од најрадосните христијански празници. Повеќето православни христијани Божик го слават на 7 јануари (25 декември според Јулијанскиот календар).

800.- Папата Лав Трети во Рим го круниса францускиот владетел Карло Велики за свет римски цар, а тоа беше титула на германските монархи до времето на Наполеон Први.

1066.- Во Вестминстерската катедрала во Лондон за англиски крал беше крунисан норманскиот војвода Вилијам Први Освојувач.

1642. - Во Вулстроп е роден Исак Њутн, англиски физичар, астроном и математичар. Тој ги постави темелите на класичната физика и на вишата математика, го откри природниот закон на општата гравитација, меѓусебното привлекување на сите сили, ги пронајде и основните принципи на механиката и трите основни закони за движењето, а го усоврши и телескопот. Умре во Кенсинтон, на 20 март 1727 година и е погребан во Вестминстерската опатија, со што стана првиот научник удостоен со таква чест.

1688.- Во Франција пребега Џемјмс Втори, последниот англиски крал од династијата Стјуард, тргнат од престолот поради апсолутистичката политика и натурање на римокатоличката вера.

1721.- Роден е англискиот писател Вилјам Колинс, еден од најзначајните англиски лирски поети во 18. век. Дела „Вечер“, „Слобода“.

1741.- Шведскиот физичар Андрес Целзијус ја создаде скалата од 100 степени за мерење на температурата.

1776.- Генералот Џорџ Вашингтон ги префрли силите со кои командуваше преку реката Делавер во Њу Џерси и неочекувано ги нападна германските платеници кои во Американската војна за независност се бореа на страната на Британците.

1870.- Родена е германската револуционерка Роза Луксембург, една од основачите на Социјалдемократската партија на Полска во 1893 година и на Комунистичката партија на Германија во 1918 година, и претставник на левото крило на Втората интернационала. Тежнеејќи кон обединување на левицата, во почетокот на војната заедно со германскиот револуционер Карло Либкнехт ја основаа групата „Интернационала“, подоцна наречена „Спартаков сојуз“, од која настана Комунистичката партија. Беше прогонувана и честопати апсена, а по пропаѓањето на ноемвриската револуција во Германија во 1918 година, заедно со Либкнехт беа стреални на 15 јануари 1919 година. Напиша повеќе макрисистички теориски дела, вклучувајќи ја и „Акумулација на капиталот“.

1876.- Роден е пакистанскиот државник Мохамед Али Џин, основач и прв претседател на Пакистан кој заедно со Махатма Ганди и Џавахарл Нехру се бореа за независност на Индија од Велика Британија. Подоцна тој со нив влезе во конфликт бидејќи побара посебна муслиманска држава. Британија во 1947 година ги призна независноста на Индија и на муслиманската држава наречена Пакистан.

1877.- Во селото Мачуково, Гевгелиско, е роден Сава Михаилов (Јoсифов) - Савата, неуморен револуционер, организатор и доследен борец на македонското националноослободително движење кон крајот на 19. и почетокот на 20. vек. На 1 март 1905 година, во близина на Смол, на местото Голема Рудина, Гевгелиско, Михаилов го имаше последниот оружен судир против турската војска. Откако му приврши муницијата, за да не падне жив во рацете на непријателот, се отру.

1899.- Роден е американскиот филмски глумец Хемфри Дефорест Богарт, добитник на Оскар во 1951 годна за филмот „Африканска кралица“. Филмови: „Казабланка“, „Малтешки сокол“, „Длабок сон“, „Богатството на Сијера Мадре“, „`Ртот Ларго“, „Да имаш и да немаш“, „Босоногата контеса“, „Тежок пад“.

1903. - Во Софија излезе од печат книгата "За македонцките работи" од македонскиот револуционер, публицист и лингвист Крсте Петков Мисирков. Во неа Мисирков ја истакнува и ја заштитува националната индивидуалност на македонскиот народ и неговото право на самостоен културен и национален развој. На едно место во книгата пишува: "Македонците, како посебен словенски народ, што низ вековите ја делел судбината заедно со соседните словенски и несловенски народи, си имаат сопствена национална историја и култура".

1911.- Во Чикаго е роден Борне Хогарт, илустратор на „Тарзан“. Умре во Париз, на 28 јануари 1996 година.

1914.- Во Првата светска војна на Западниот фронт стапи на сила легендарното неофицијално „божикно примирје“, кога група британски и германски војници го откажаа пукањето, излегувајќи од рововите и сретнувајќи се на ничија територија помеѓу завојуваните страни.

1918.- Роден е египетскиот државник Анвар ел Садат, претседател на Египет од октомври 1976 до октомври 1981 година кога на воена парада во Каиро беше убиен од страна на исламски терористи, огорчени поради склучувањето мир со Израел.

1920. - Во Скопје е роден Јован Бошковски, македонски писател, книжевен и филмски критичар, преведувач и сценарист. Неговата збирка "Растрел" (1947) е прва македонска книга раскази. Други негови познати дела се: "Бегалци", "Блокада", "Луѓе и птици", "Солунските атентатори", и други. Автор е на сценаријата за филмовите "Солунските атентатори" и "Под исто небо", а се појавува и како соработник на сценаријата за филмовите "Мементо", и "Републиката во пламен". Умре кај селото Ерџелија, Светиниколско, на 10 ноември 1968 година.

1926.- Јапонскиот регент принцот Хирохито го наследи престолот на Јапонија по смртта на неговиот татко, царот (микадо) Јошихито.

1926.- Роден е Никола Солдатов, македонски новинар и ТВ-коментатор. Умре во Сремска Каменица, на 3 ноември 1989 година.

1938.- Умре чешкиот писател Карел Чапек. Дела: „Бела болест“, „Мачни приказни“, „Разбојник“, „Метеор“, „Обичен живот“, „Патеписи од Италија“, „Патеписи од Англија“ и други.

1941.- Јапонската армија во Втората светска војна го окупира Хонгконг по 17-дневната опсада.

1943.- Министерството за надворешни работи на Велика Британија во Втората светска војна му испрати телеграма на премиерот Винстон Черчил во која пишува: „Нашата политика мора да се потпре на фактот - партизаните ќе завладеат во Југославија. Тие се за нас, од воен аспект, од голема корист и мораме да им дадеме полна поддршка. Воените причини се поважни од политичките...“.

1971.- Во пожар во еден хотел во Сеул, главниот град на Јужна Кореја, загинаа 139 луѓе.

1973.- Умре Исмет Имени, истакнат турски политичар, министер за надворешни работи, премиер и претседател на Република Турција. Беше долгогодишен соработник на Кемал Ататурк, „таткото“ на современа Турција. Во 1939 година ја основа Републиканската народна партија која ја предводеше цели 33 години. Роден е на 24 септември 1884 година.

1977. - Во швајцарскиот град Вевеј, на брегот на Женевското Езеро, умре Чарли Чаплин, најголем артист на немиот филм. Има снимено 75 краткометражни филмови, со кои ги плени срцата на милиони гледачи во светот. Роден е во Лондон, на 16 април 1889 година.

1979.- Советски трупи влегоа во Авганистан, во прва воена интервенција на Советскиот Сојуз надвор од Варшавскиот пакт, а официјална Москва ова го објасни како интервенција со цел да се спречи граѓанската војна во земјата.

1983.- Умре каталонскиот сликар и вајар Хуан Миро, еден од најголемите надреалистички уметници. Студираше во родната Барселона, а од 1919 година живееше во Париз.

1989.- Сменетиот романски диктаторски пар Николае и Елена Чаушеску се стрелани во Трговиште по тајното и брзо судење.

1991.- Советскиот претседател Михаил Горбачов поднесе оставка. Од основањето на Советскиот Сојуз во 1922 година Горбачов беше седми (и последен) лидер на државата. Негови претходници беа Ленин, Сталин, Хрушчов, Брежњев, Андропов и Черњенко.

1991.- Во Штип, во издание на Културно-просветната зедница на Штип, излезе првиот број на весникот „Опсерватор“.

1995.- На парламентарните избори во Турција, победија исламистите од РЕФАХ (конзервативно-исламистичката партија за просперитет), на чело со лидерот на партијата Неџмедин Ербакан.

1995.- Во Беверсли Хилс умре американскиот филмски глумец, пејач и забавувач Дин Мартин, кој почетната слава ја стекна во тандем со комичарот Џери Луис со кого сними 18 филмови. Играше во многу вестерни и криминалистички филмови. Филмови: „Артисти и модели“, „Холивуд или пропаст“, „Рио Браво“. Роден е во 1919 година.

1995.- Во поплавите на истокот од Јужна Африка загинаа најмалку 124 лица.

1997.- На Куба за првпат по три децении јавно и свечено беше прославен Божик. Претседателот Фидел Кастро го прогласи тој ден за празник во чест на папата Јован Павле Втори кој наредниот месец ја посети Куба.

1997.- Во Лукано, Швајцарија, умре Џорџо Стрелер, основен и духовен водач на најпознатиот италијански театар „Пиколо“ во Милано, најпознат италијански режисер. Роден е во Трст, Варкола, на 14 август 1921 година.

2000.- Во пожар кој го зафати центарот на кинескиот град Луојанг животот го загубија најмалку 309 луѓе.

2003.- При падот на патничкиот авион „боинг 727“ во Атланскиот Океан набрзо по полетувањето од Бенин кон Либан загинаа 138 патници и членови на екипажот, вклучувајќи 15 офицери на армијата на Бангладеш, додека 22 лица ја преживеаја несреќата.

2006.- Умре Џејмс Браун, еден од најуспешните американски пејачи на блуз. Во текот на својата 40-годишна кариера имаше 98 хитови на листата на „Билборд Топ 40“, што претставува рекорд во кој малку ги има оние коишто можат да му парираат. Браун заедно со Присли и Дилан се најзначајната појава во музичката индустрија на САД во текот на последните 50 години.

- Меѓународен ден на биолошката разновидност

1170.- Кентерберискиот надбискуп Томас Бекет беше погубен во катедралата (соборна црква) во Кентербери по налог на англискиот крал Хенри Втори. Иако близок пријател на кралот и негов канцелар до изборите за архиепископ во 1162 година, кога се спротивстави на намерата на Хенри Втори да го ограничи авторитетот на црквата, посебно нејзиното судство, во 1164 година емигрира во Франција. По враќањето во 1170 година одби да даде заклетва на кралските „Кларендонски правила“ за односите меѓу црквата и државата. За светец беше прогласен во 1173 година, а неговиот гроб во Кентербериската катедрала стана едно од привлечните места за верниците во средновековна Европа.

1634.- Во Венеција умре Клаудио Монтеверди, италијански композитор, еден од најистакнатите оперски композитори од епохата на раниот барок. Освен опери, компонираше мадригали, миси, концерти и други музички дела. Роден е во Кремона, на 4 декември 1567 година.

1721.- Французите го окупираа островот Маурицијус во Индискиот Океан. Островот во 1810 година потпадна под британска власт, а независноста ја стекна во 1968 година.

1721.- Родена е Жана Антоанета Поасон, позната како мадам де Помпадур, исклучително влијателна љубовница на францускиот крал Луј XV. Од 1754 година имаше силно влијание во државната политика така што го наведе кралот да влезе во Седумгодишна војна во која Франција го изгуби колонијалното царство, но многу придонесе во издигање на француската култура помагајќи ги енциклопедистите, филозофите и уметниците. Пред да умре во 1764 година, влијаејќи врз кралот во Франција, беше укинат римокатоличкиот језуитски ред.

1800.- Роден е американскиот пронаоѓач Чарлс Гудјер, кој во 1839 година го откри процесот на вулканизацијата на каучукот. Неговиот изум придонесе брзо да се развие индустријата за гума, посебно во производството на автомобилските гуми.

1808.- Роден е Ендрју Џонсон, седумнаесеттиот претседател на САД. Беше претседател од 1865 до 1869 година.

1809.- Роден е англискиот државник Вилијам Јурет Гледстон, кој како водач на либералите помеѓу 1868 и 1894 година четири пати беше премиер на Велика Британија. Во 1871 година ги легализираше работничките синдикати и во 1884 година ја изврши таканаречената трета парламентарна реформа. Обидувајќи се да го реши ирското прашање врз основа на ирска самоуправа, наиде на препреки од либералите-унионисти. Се противеше на навлегувањето на Австроунгарија на Балканот и се залагаше за национални права на Србите под Османлиското царство. Продолжувајќи ја освојувачката политика на конзервативците, во 1882 година го зазеде Египет.

1825.- Во Брисел умре Жак Луј Давид, голем француски сликар, основач и главен претставник на класицизмот. Беше член на Конвентот и Наполеонов дворски сликар. Меѓу неговите главни дела спаѓаат "Крунисувањето на Наполеон", "Убиениот Мара" и други. Роден е во Париз, на 30 август 1748 година.

1859.- Роден е мексиканскиот државник Венустијано Каранса, кој во 1917 година стана прв претседател на Мексико врз основа на уставот донесен истата година, по повеќегодишната граѓанска војна. Во текот на тригодишното владеење постојано беше во конфликт со САД, додека во 1920 година беше убиен во воениот удар.

1876.- Во Вендрел, кај Барселона, е роден Пабло Казалс, шпански виолончелист со светски глас, диригент и композитор. Беше професор на Конзерваториумот во Барселона и во Париз. Од 1938 година живееше во емиграција како противник на режимот на Франко. Умре во Сан Хуан, во Порторико, на 22 октомври 1973 година.

1890.- Војската на САД кај „Рането колено“ во Јужна Дакота масакрираше повеќе од 200 Индијанци од племето Сијукс, меѓу нив повеќето деца и жени.

1911.- Револуционерното привремено собрание на Кина за прв претседател го избра Сун Јат Сена, со што по повеќе од три милениуми беше укината монархијата.

1914.- Почна битката кај Сарикамиса во Првата светска војна во која руската војска, иако бројно послаба, и нанесе тежок пораз на турската армија. Турците загубија 77.000 од 95.000 војници.

1920.- Во Софија умре Марко Цепенков, еден од најголемите собирачи на македонски народни умотворби кои имаат непроценливо значење за македонската фолклористика, за етнографијата, за лингвистиката, за националната историја, за правото и за моралот на Македоците. Автор е на драмското дело "Црне Војвода", а неговата автобиографија претставува богат извор за проучување на целокупниот живот во Прилеп. Творештвото на Цепенков е собрано во 10 книги. Роден е во Прилеп, на 7 ноември 1829 година.

1921.- САД, Велика Британија, Франција, Италија и Јапонија го потпишаа Вашингтонскиот договор за организирање морнарско вооружување, но Јапонија истиот ден во 1934 година отстапи од договорот.

1926.- Во Швајцарија умре Рајнер Марија Рилке, германски писател, еден од најголемите германски лиричари. Негови познати дела се: "Нови песни", "Песна за љубовта и за смртта на корнетот Кристофер Рилке", "Сонети за Орфеј" и други. Роден е во Прага, на 4 декември 1875 година.

1940.- Германското воздухопловство го изведе најтешкото бомбардирање на Лондон во Втората светска војна со што на британската престолнина и нанесе најголеми урнатини по „големиот пожар“ во 1666 кога беа уништени четири петини од градот.

1941.- Италијанскиот фашистички лидер Бенито Мусолини во писмото испратено до Адолф Хитлер во Втората светска војна нагласи дека пред пролетта, според заедничкиот план и со ангажирањето на италијанските и германските сили, мора да бидат ликвидирани жариштата на востанијата во Србија, Босна и Херцеговина и во Црна Гора.

1943.- Во местото Провањеница, во атарот на селото Канарево, Кумановско, бугарската војска и полиција стрелаше осум луѓе од селото Орах, еден од селото Канарево и еден од селото Длабочица. Притоа 77 луѓе од селото Орах беа интернирани во Бугарија.

1944.- Формирана е Македонската стопанска банка.

1956.- Во Велес умре Андреја Карпузов, прв Македонец магистар по фармација и прв аптекар во Македонија, поддржувач на Гоцевите идеи. Гимназија заврши во Солун, Виша фармацевтска школа во Билиџик, во Турција, а дипломира на Царскиот медицински факултет, отсек фармација, во Цариград, во 1899 година. Во Велес се врати во 1903 година и се вработи во општинската аптека. Од 1907 до 1948 година имаше своја аптека во Велес, која му беше национализирана. Роден е во Велес, на 10 октомври 1872 година.

1972.- При падот на патничкиот авион „Lokid L-1011“ на американската компанија „Истерн Ерлајнз“ во близината на Флорида загинаа 99 лица.

1973.- Филипинскиот диктатор Фердинанд Маркос, штитеник на САД, продолжи да владее по завршувањето на вториот претседателски мандат - кој според уставот не смееше да биде повторно биран. Врз основа на вонредната состојба која ја заведе во 1972 година, владееше со декрети се додека не беше тргнат од власт во 1986 година.

1984.- Во Лос Анџелес умре Сем Пекинпо, американски филмски режисер. Роден е на 21 февруари 1925 година.

1986.- Во Париз умре Андреј Тарковски, советски филмски режисер, кого многумина го сметаат за еден од најголемите режисери на 20. век. Роден е во Заврожје, на 4 април 1932 година.

1986.- Умре англискиот државник и публицист Морис Харолд Макмилан, премиер на Велика Британија од 1957 до 1963 година. Претходно во кабинетите на конзервативците беше државен потсекретар, министер за авијација, за станбени прашања, за одбрана, за финансии и за надворешни работи. Дела: политички записи „Среден пат“, „Економски аспекти на одбраната“, мемоарите за Втората светска војна „Ветришта на промените“, „Избувнување на војна“, „Плима на среќата“.

1989.- Собранието на Чехословачка за шеф на државата го избра чешкиот писател Вацлав Хавел, долгогодишен дисидент под комунистичкиот режим, кој како „државен непријател“ помина пет години во затвор. Тој го наследи Густав Хусак кој претходно под притисок на јавноста поднесе оставка.

1992.- Долниот дом на холандскиот Парламент донесе одлука за признавање на Република Македонија.

1993.- Ватикан и Израел, по 2000 години главно непријателски односи меѓу римокатоличката црква и Евреите, го усвоија документот за меѓусебно признавање на Светата столица и еврејската држава.

1993.- Владите на Република Македонија и на Република Полска донесоа одлуки за воспоставување на дипломатски односи меѓу двете држави во ранг на вонредни и ополномоштени амбасадори. Република Полска е прва земја од централна Европа која воспостави дипломатски односи со Република Македонија. Официјалните документи се разменети на 30 декември 1993 година.

1993.- Во Скопје е основана Националната конвенција, невладина и непартиска организација за заштита на идентитетот на македонскиот народ.

1993.- Република Македонија и Република Исланд воспоставија дипломатски односи.

1994.- Во несреќата на турски патнички авион, кој се урна во источна Турција, загинаа 53 од 76 патници и членови на екипажот.

1996.- Владата на Гватемала и водачот на герилското движење потпишаа договор со кој по 36 години и официјално заврши последната и најдолгата граѓанска војна во Централна Америка.

1998.- Во Скопје умре Тома Шијаковиќ, македонски ликовен уметник. Роден е во Косово Поле, на 14 март 1930 година.

2000.- Претседателот на Република Македонија Борис Трајковски ја посети СР Југославија. Ова е прва посета на македонски претседател на СРЈ по смената на режимот на Слободан Милошевиќ.

2001.- Во пожарот кој избувна во продавница на пиротехнички направи во трговскиот центар во Лима, престолнината на Перу, загинаа околу 300 луѓе.

2001.- Во Скопје умре Џемаил Максут, актер во Турската драма при Театарот на народностите. Роден е во Скопје, на 8 мај 1933 година.

2006.- Стотина луѓе настрадаа кога меѓу индонезиските острови Борнео и Јава во бурата потона траект со 638 патници и членови на екипажот, додека спасувачките екипи извлекоа 59 луѓе. Траектот е најачестото превозно средство во Индонезија, земја која се простира на преку 16.000 острови.

1799.- Трупите на францускиот генерал Наполеон Бонапарта влегоа во Сирија.

1833,- Британските трупи ги зазедоа Фолкландските острови во Атлатнскиот океан. Овој архипелаг е оддалечен околу 500 километри од аргентискиот брег и се наоѓа во јужен Атлантик. Ден порано Лондон прогласи суверенитет над островите, исфрлајќи го од нив аргентинскиот гарнизон.

1837.- Роден е рускиот композитор, пијанист и диригент Милиј Алексиевич Балакирјев, поттикнувач и идеен водач на композиторската група која е наречена Балакирјев кружок или „Големата петорка“. Во групата членуваа и Цезар Кјуј, Модест Мусоргски, Николај Римски - Корсаков и Александар Бородин. Дела: симфониските поеми „Русија“, „Тамара“„, музика за „Кралот Лир“, клавирски композиции, вклучувајќи ја и фантазија „Исламеј“.

1939.- Францускиот пионер на фотографијата Луј Дагер ја сними првата фотографија на Месечината.

1905.- Русија по поразот во руско-јапонската војна беше принудена на Јапонија да и го отстапи пристанишниот град Порт Артур, на манџурскиот брег.

1905.- Над селото Кнежево, Kратовско, почна Конгресот на Скопскиот револуционерен округ на ТМОРО, што траеше до 7-ми јануари истата година.

1913.- Турскиот гарнизон на островот Хиос им се предаде на Грците.

1915.- Заврши петдневната битка кај Сарикамис во Првата светска војна во која руската војска и нанесе тежок пораз на турската армија. Турците изгубија 77.000 од 95.000 војници.

1920.- Роден е американскиот писател и професор по биохемија Исар Асимов, пишувач на научно-фантастична проза. Научно-популарни дела: „Хемикалиите на животот“, „Ѕвездите и нивните патишта“, „Наука, броевите и јас“. Книжевни дела: „Јас, робот“, „Голо сонце“, „Вселенски струи“, „Крај на вечноста“.

1933.- Во Барселона почна востанието на анархистите и синдикалците кое беше веднаш задушено.

1942.- Јапонците во Втората светска војна го зазедоа главниот град на Филипини (тогаш колонија на САД) Манила.

1943.- Отстапувајќи пред Црвената армија, Германците во Втората светска војна го почнаа повлекувањето од Кавказ.

1946.- Македонските политички затвореници од затворот "Касандра" во Грција, упатија апел до владите на СССР, на Велика Британија и на САД во кој меѓу другото, се вели: "Во сегашните историски денови, ние припадниците на македонскиот народ во Егејска Македонија, кои се боревме против другите окупатори и нивните слуги, принудени сме сега и на политичко поле да водиме тешка борба против грчката реакција...".

1955.- Во Панама е убиен претседателот, полковник Хосе Антонио Ремон, кој го наследи првиот потпретседател Хосе Рамон Гисадо. Гисадо ја држеше власта помалку од две недели и беше соборен заради учество во заговорот на убиството на Ремон.

1959.- Лансиран е првиот вселенски брод кон Месечината, советската „Луна I“ без човечки екипаж.

1959.- Ден откако го урна режимот на диктаторот Фулхенси Батиста и влезе во Хавана, Фидел Кастро за привремен претседател на Куба го наименува Мануел Урутио.

1971.- Во текот на фудбалскиот натпревар помеѓу Селтик и Ренџерси, во шкотскиот град Глазгов се урна дел од трибина на стадионот „Ајброкс парк“ при што загинаа 66 навивачи.

1980.- Во Велика Британија почна првиот национален штрајк на металците од 1926 година.  

1988.- Во Скопје умре д-р Ремон Рубен, професор на Медициснкиот факултет во Скопје и еден од водечките струшњаци во областа на дерматовенерологијата во Македонија. Тој има голема заслуга за основањето и дејноста на Клиниката за кожни и венерични болести на Скопскиот медицински факултет. Роден е во Скопје, во 1911 година.

1993.- Во Белград умре Михаило Лалиќ, еден од најголемите современи црногорски прозни писатели и академик. Најпознати негови дела се „Свадба“ и „Лелејска гора“. Роден е во сеото Трепча кај Андриевица, во 1914 година.

1994.- Повеќе од 70 луѓе загинаа и најмалку 670 беа ранети во текот на дводневните борби на спротивставените исламски фракции во главниот град на Авганистан, Кабул.

1995.- Поранешниот претседател на Сомалија Мухамед Сијад Баре, кој на власт дојде со пуч во 1969 година и на ист начин беше тргнат од неа во 1991 година, умре во бегство во Нигерија.

1998.- Нигериските власти го упасија поранешниот претседател на владата Хама Амаду, обвинувајќи го за учество во наводниот заговор за ликвидација на шефот на државата Ибрахим Баро Маинасуро.

1999.- Умре Јордан Конев, еден од доајените на македонското новинарство. Роден е во Штип, на 12 ноември 1931 година.

2000.- По повеќе од половина век, првиот тајвански брод легално се закотви во пристанишниот град Фуџијан, на југот од Кина.

2002.- Првиот контингент на меѓународните мировни сили за Авганистан, составен од претставници од 11 земји, стигна во Кабул, кој им се придружи на веќе присутните Британци.

2004.- Умре Александра Рипли, американска писателка, која го напиша контраверзното продолжение на легендарниот роман на Маргарен Мичел „Одвеано со виорот“. Рипли е позната по историските романи за американскиот Југ во 19. век. Во 1991 година го напиша романот „Скарлет“, кој е продолжение на романот „Одвеано со виорот“. Таа е автор и на делата „Чарлстон“, „Напуштајќи го Чарлстон“, „Наследството на Њу Орлеанс“ и други дела. Родена е во 1934 година.

2007.- Умре Теди Колек, легендарниот градоначалник на Ерусалим, кој со градот управуваше скоро три децении. Колек беше првиот човек на Ерусалим од 1965 до 1993 година, во шест мандати. Необичниот градоначалчник, познат по тоа што неговиот приватен телефонски број беше достапен за сите, е роден во 1911 година недалеку од Будимпешта, а порасна во Виена. Беше близок соработник на таткото на израелската нација Давид Бен Гурион и член на неговиот кабинет.