На денешен Ден

- Меѓународен ден за урбани средини.

1519.- Шпанскиот конквистадор Фернарндо Кортес влезе во Сиудад Мексико.

1520.- Данскиот крал Кристијан II нареди погубување на повеќе од 80 шведски свештеници. Овој чин е познат како „стокхолмско крвопролевање“. На настанот му претходеше востанието на Швеѓаните за ослободување од Данска.

1576.- Според договорот склучен во Гана, сите 17 холандски провинции се обединија во борбата против Шпанија за ослободување на земјата. Бидејќи Холанѓаните повеќето се протестанти отпорот на шпанските власти имал и верски причини.

1608.- Роден е Џон Милтон, англиски поет, еден од најзначајните во светската литература и голем мислител. Од делата познати му се „Химна во утрото на Христовото раѓање“, „Изгубениот сјај“ и „Вратениот рај“. Умре во 1674 година.

1656.- Роден е англискиот астроном и геофизичар Едмунд Халеј. Беше директор на Гриничката опсерваторија и кралевски астроном. Го изработи првиот каталог на ѕвездите на јужното небо и утврди дека кометите се воочени во 1682, 1601 и во 1551 година, односно истата комета се јавува периодично. Предвиде дека истата ќе се појави кон крајот на 1758 година, што и се случи со мало задоцнување. Во негова чест истото всленско тело е наречено Халејева комета. Прв откри дека ѕвездите се движат, исто како и Сонцето и ја направи првата метеоролошка карта. Дела: „Каталог на јужните ѕвезди“, „Астрономски преглед на кометите“, „Теорија на магнетниот компас“.

1674.- Умре англискиот писател Џон Милтон, еден од најголемите поети во светската литература, исклучително образован, силна личност со висок морал и значаен мислител. Дела: „Изгубениот рај“, „L'Allegro“, „II Penseroso“, „Komus“, „Lisidas“ и други.

1793.- На гилотина е погубена Жан Мари „Манон Флипон“ Ролан, позната како Мадам Ролан, која за време на Француската револуција во својот салон во Приз ги собираше  пистелите и останатите уметници и политичари. Нејзиниот сопруг Жан Мари Ролан де ла Платијер во 1792 година беше министер за внатрешни работи на Франција. Беше погубена во текот на јакобинската тиранија, по што нејзиниот сопруг се самоуби.

1793.- Парискиот музеј Лувр првпат беше отворен за публиката. Пред тоа Лувр беше кралски дворец.

1878.- Во селото Папрадиште, Велешко, роден е Димитрија Чуповски, еден од најистакнатите и најдоследните организатори и афирматори на македонската национална мисла, политичар, дипломат, научник, историчар и филолог. Беше прв претседател на Славјанско-македонското научно литературно друштво основано во Петроград, во 1902 година. Умре во Санкт Петербург, на 29 октомври 1940 година.

1878.- Во Кукуш, Егејска Македонија, роден е Димитар Влахов, истакнат македонски револуционер, политичар и публицист, повеќе децении присутен на македонската историска сцена во борбата на македонскиот народ за национално и социјално ослободување. Умре во Белград, на 7 април 1953 година.

1890.- Умре Сесар Франк, француски композитор, од белгиска националност, оргуљаш и музички педагог, генијално надарен за импровизација. Како композитор, се смета за еден од најпознатите твроци во француската музика во 19 век. Роден е на 10 декември 1822 година.

1895.- Германскиот физичар Вилхелм Конрад Рентген ги откри рентгенските зраци, кои сам ги нарече икс-зраци.

1909.- Родена е Кетрин Хенберн, американска филмска и театарска актерка. Најчесто толкуваше ликови на жени со растреперен сензибилитет. Играше во филмовите „Празник во Рим“, „Сабрина“, „Војна и мир“, „Појадок кај Тифани“ и во многу други. Умре во 2003 година.

1906.- Во Штип е роден Михаило Апостолски, македонски академик, народен херој и генерал-полковник. Работеше на организирањето на одбраната на земјата во времето на НОВ и стана командант на Главниот штаб на Народноослободителната војска и партизанските одреди на Македонија, со кој успешно раководеше се до ослободувањето на земјата. Умре во Дојран, на 7 август 1987 година.

1917.- Како нова влада на Русија беше востановен Советот на народните комесари. За претседател беше назначен Ленин, Троцки за комесар за надворени работи и Сталин за комесар за народностите.

1922.- Роден е јужноафриканскиот хирург Кристијан Барнард, кој во 1967 година го изврши првото пресадување на човечко срце.  

1923.- Во Минхен е спречен обидот за пуч на Адолф Хитлер, а водачот на нацистите беше уапсен четири дена подоцна.

1932.- За претседател на САД е избран кандидатот на Демократската партија Френклин Рузвелт. Тој беше биран уште трипати за шеф на државата, што е единствен случај во американската историја и спротивно на уставот на САД. На власт остана до смртта, во 1945 година.

1942. Сојузничките сили со прва поголема сојузничка комбинирана операција навлегоа во северна Африка, во Втората светска војна. Во поморскиот десант „Бакља“ под команда на генералот Двајт Ајзенхауер, сојузниците навлегоа кај алжирските градови Оран и Алжир и кај Казабланка во Мароко. Борбите против германско-италијанските групи завршија на 13 мај 1943 година, со пораз на силите на Оската и француските трупи на маршалот Петен, со што заврши војната во Африка.

1942.- Почна големото истоварување на сојузничките трупи во Северна Африка.

1944.- Ослободени се градовите Штип, Неготино и Струга.

1959.- Обединетата Арапска Република (Египет, Сирија и Либија) и Судан потпишаа договор за поделба на водата на Нила по изградбата на Асуанската брана.

1960.- Кандидатот на Демократската партија Џон Кенеди на 43-годишна возраст е избран за претседател на САД, најмлад шеф на државата во американската историја.

1972.- Западна и Источна Германија по 23 години ја завршија студената ангатонистичка војна иницирана со договорот за добрососедство и взаемно почитување на постоењето на двете суверени германски држави.

1986.- Умре рускиот политичар Вјацеслав Михајлович Молотов, шеф на советската дипломатија од 1939 до 1949 и од 1953 до 1956 година.

1988.- Републиканецот Џорџ Буш е избран за претседател на САД по победата над демократот Мајкл Дукакис. Тоа беше трета една по друга победа на републиканците. Буш, кој инаку беше потпретседател, ја презеде власта по двата мандати на Роналд Реган.

1989.- Афроамериканецот Даглас Вајлдер е избран за гувернер на Вирџинија, како прв црнец во историјата на САД кој станал гувернер на некоја сојузна држава. Истиот ден црнецот Дејвид Динкинс беше избран за градоначалник на Њујорк.

1990.- Собранието на Социјалистичка Република Македонија, под претседателство на Вулнет Старова, ја одржа последната официјална седница на стариот делегатски состав, пред претстојните повеќепартиски избори (11 ноември 1990 година). Оттогаш, до конституирањето на првото повеќепартиско Собрание на СР Македонија (на 8 јануари 1991 година), заседаваше уште неколкупати...

1991.- Европската заедница (сега Европска унија) зазеде санкции против Југославија, со кои беше прекинат договорот за трговија и соработка.

1994.- На м-р Марија Пандевска, асистент во Институтот за ноционална историја на Македонија, и е доделена првата (првпат) награда за најдобар труд од историските науки, што ја доделува Фондацијата „Михаило и Цвета Апостолски“.

1995.- Француската десничарска влада неочекувано поднесе оставка, но претседателот Жак Ширак побара од премиерот Ален Жипе, да остане на функцијата и да го формира новиот кабинет.

1997.- Во Кина почна изградбата на хидроелектраната „Три клисури“, најголема електрична централа на планетата.

1997.- Умре Миле Брзанов, македонски музички деец.

1997.- Умре Благој Кондарко, македонски просветен деец. Роден е во 1918 година.

1998.- Судот во Бангладеш на смрт осуди 15 бивши офицери, обвинети за убиство на бангладешкиот претседател шеикот Мудибур Рахман во воениот удар во август 1975 година.

2001.- Горниот дом на француското собрание го изгласа законот со кој на медитеранскиот остров Корзика му е дадена ограничена автономија.

2004.- Кубанските власти го „тргнаа“ американскиот долар од кубанскиот пазар, а американската валута, по к*рс еден спрема еден, ја заменија со „конвертибилен пезос“, порано со фиктивна сметководствена единица, а сега и формално печатење на монети во исти апоени, дури и со иста зелена боја како и доларот. „Кубанскиот долар“, наместо американскиот претседател, ги носи ликовите на Кастровите револуционери, почнувајќи од легандерниот Ернес Че Гевара.

2005.- Францускиот претседател Жак Ширак прогласи вонредна состојба, со цел да се спроведе полициски час во градовите во кои избија нереди. Повод за нередите беше смртта на две момчиња од африканско потекло, кои 10 дена порано настрадале од електричен удар во трафостаница, каде се сокриле верувајќи дека за нив има распишано полициска потера.

2006.- Најмалку 42 пакистански војници беа убиени и околу 40 ранети во самоубиствениот напад врз воената база во местото Даргаи, во северозападен Пакистан, каде се наоѓа главниот американски центар за обука на трупите за борба против тероризам во тој регион. Самоубиецот втрчал во базата и го активирал експлозивот во моментот додека војниците се собирале за утрински тренинг.

2006.- Најмалку 60 луѓе беа убиени, а 150 повредени на истокот од Шри Ланка, во побунетото место Китиравели, кога војската со артилерија го нападна кампот за интерно раселени лица. Војската на Шри Ланка соопшти дека нападот врз позициите на бунтовниците бил извршен откако тие први отвориле оган. Во судирите во кои учествуваа Тамилските тигри во 2006 година настрадаа околу 2.000 луѓе, војници и бунтовници. Тамилските тигри се борат за својата независна држава уште од 1983 година.

2006.- Во две големи акциии на силите за безбеност во Неапол се уапсени 32 припадници на мафијата, во рамките на напорот да се сопре бранот на насилство кој го зафати градот на југот на Италија. По овој повод е формирана специјална единица на полицијата од околу 1.000 припадници, бидејќи Неапол е трет по големина град во Италија и е седиште на огранокот на сицилијанската мафија позната како Камора.

1500.- Роден е италијанскиот вајар (златар) Бенвенуто Челини, чија автобиографија „Животот на Бенвенуто Челини пишуван со сопствена рака“ е значаен документ за културната историја на неговото време. Го напишал „Трактот за вајарство“, изработил голем број скулптури и големи рељефни формати. 

1755.- Во катастрофалниот земјотрес што го зафати Лисабон загинаа 60.000 луѓе.

1757.- Роден е италијанскиот вајар Антонио Канова, најголем мајстор на италијанскиот класицизам, кој влијаел врз целокупното европско вајарство. Дела: „Амор и Психа“, „Паолина Боргезе како Венера“, „Персеј“, „Три Грации“, спомениците на папата Клемент XII и Клемент XIV, Наполеоновата биста.

1801.- Во Катанија е роден Винченцо Белини, италијански оперски композитор. Тој е творец на италијанскиот оперски стил, наречен белканто. Најпознати му се оперите: "Норма", "Месечарка", "Пуританци", "Капулети и Монтеки" и други. Умре на 24 септември 1835 година.

1813.- Во Његуш е роден Петар Петровиќ-Његош, владика и владетел на Црна Гора, еден од најголемите црногорски поети. Како владетел ги среди политичките состојби во земјата, организира судови, воведе данок, формира сенат, го изгради првото основно училиште и формира печатница во 1834 година. Познати се неговите епови: "Луча микрозма", "Шќепан Мали" и "Горски венец", најдоброто негово дело кое е преведено на сите европски јазици. Умре во Цетиње, на 31 октомври 1851 година.

1871.- Во селото Лабуништа, Струшко, е роден Ангелко Крстиќ, македонски романсиер, раскажувач, драмски автор и учител. Најпознат е по романот „Трајан“. Умре во селото Лабуништа, на 6 мај 1952 година.

1886.- Во Белград е основана Српската академија на науките.

1892.- Во Москва е роден Александар Александровиќ Алехин, руски шаховски велемајстор, еден од најголемите мајстори во историјата на шахот. Беше светски првак од 1927 до 1935 година и од 1937 до 1946 година. Умре на 24 март 1946 година.

1909.- Во Трст е роден Бруно Бјелински, хрватски композитор, професор и правник. Од творечкиот опус познати му се пет симфонии, 13 инструментални концерти, соло-песни, музика за пијано, а најголема популарност доживеа со балетот за деца „Петар Пан“. Умре во 1992 година.

1928.- Во Турција арапското писмо е заменето со латиницата. Тоа е дело на прозападните реформи на основачот на модерна Турција Кемал Ататурк.

1936.- Италијанскиот фашистички диктатор Бенито Мусолини го објави основањето на Оската Рим - Берлин.  

1945.- Австралија е примена за член на Обединетите нации.

1945.- Британија официјално соопшти дека според сите траги и индикации Адолф Хитлер, најверојатно извршил самоубиство во својот бункер во Берлин.

1946.- Обединетите нации формираа Меѓународен фонд за помош на децата (УНИЦЕФ).

1952.- Американците ја активираа првата пробна хидрогенска бомба на островот Ениветок во Пацификот.

1954.- "Револуцонерниот комитет за единство на Алжир низ акција", крена вооружено востание против француската колонијална власт. Борбата на алжирскиот народ за слобода траеше осум години и заврши со ослободување од колонијалниот јарем. По тој повод 1 ноември е прогласен за национален празник на Алжир.

1956.- На предлог на Југославија, Генералното собрание на Обединетите нации на вонредно заседание ја усвои резолуцијата со која се бара Велика Британија, Франција и Израел веднаш да се откажат од оружената акција, да се повлечат од територијата на Египет и да се овозможи повторно отворање на Суецкиот канал.

1963.- Во воениот удар во Јужен Виетнам е убиен претседателот Нао Дин Диј.

1972.- Умре американскиот писател Езар Паунд. Врвен поет и е еден од втемелувачите на поетската имажинистичка школа. Јавно ја искажувал поддршката на италијанскиот фашизам, па во 1945 година му беше судено за велепредавство. Беше прогласен за психички болен и 13 години помина во установа од затворен тип, но никогаш не се покаја и ги задржа своите екстремни верувања. Негово ремек дело е „Кантос“, исклучително сложено и тешко четиво, составено од низа независни песни, кое беше објавено во 1972 година. Објавил и критички книги: „Духот на романтиката“, „Критички есеи“, „Како да читаме есеи“, „Џеферсон и/или Мусолини“.

1973.- Од станицата Трубарево тргна првиот електричен воз во Македонија.

1985.- По предлог на Џулиус Камбараг Њерер кој беше 24 години на чело на Танзанија за негов наследник за претседател беше назначен тогашниот потпретседател на Танзанија Али Хасан Мвињи.

1987- Кинескиот лидер Денг Сјаопинг формално се повлече од сите функции во владејачката Комунистичка партија.

1995.- Во американскиот град Дејтон, започнаа преговорите за Босна и Херцеговина. По три недели мировниот договор го прифатија претседателите на Србија и Хрватска, Слободан Милошевиќ и Фрањо Туѓман, и лидерот на босанските муслимани Алија Изетбеговиќ.

1995.- Во Скопје умре Васил Иљоски, македонски драмски писател, есеист, критичар и книжевен историчар. Најпознати негови дела се пиесата „Бегалка“ и комедиите „Чорбаџи Теодос“ и „Свадба“.

1996.- Умре Џунијус Ричард Џајаворден, премиер на Шри Ланка од 1977 по изборната победа на неговата Обединета национална партија. По воспоставувањето на претседателскиот систем, во 1978 година стана шеф на државата и на таа функција остана до 1988 година.

1998.- Република Македонија стана 24-та членка на Европската организација за безбедност на воздухопловната навигација - ЕУРОКОНТРОЛ со седиште во Брисел.

2000.- СР Југославија е примена во Обединетите нации како 190-та членка, иако Југославија беше еден од основачите на организацијата на ОН.

2002. - Македонското Собрание со 72 гласа "за" и 28 "против" ја избра новата Влада на Република Македонија, предводена од Бранко Црвенковски.

2006.- Умре американскиот писател Вилјам Стајро, добитник на Пулицеровата награда за книгата „Исповеди на Нет Таrнер“, и автор на книгата „Изборот на Софија“ чија екранизација е наградена со Оскaр. Дело: „Легни во мракот“, некој вид на автобиографија.

48. п.н.е.- Римскиот војвода и државник Гнеј Помпеј Велики е убиен во Египет каде се криеше, бидејќи во битката кај Фарсал го порази Гај Јулиј Кајсер. Учествуваше во гушењето на востанието на римските робови кое од 71 до 69 година п.н.е. го предводеше Спартак, а со глас на голем војсководител се стекна во 66 година п.н.е. со победата над понтскиот крал Митридат VI Еупатор, со што ја зацврсти власта во Мала Азија.

1066.- Норманскиот војвода Вилијам, иден англиски крал Вилијам I Освојувачот се истовари со својата војска кај Певенси во јужната англиска покраина Сасекс и го започна освојувањето на Англија.

1465 или 1466.- Роден е Ротердамски Еразмо (вистинското име му е Герт Гертс), холандски писател, филолог и еден од родоначалниците на европскиот хуманизам. Поради големото влијание врз современиците е наречен „крал на хуманистите“. Имаше големо влијание врз германската реформација, а реформата на Црквата ја замислуваше како реформа на клерот и на црковните општини, а не како реформа на догмата. Познати се неговите дела „Домашни разговори“, „Пофалба на лудоста“ и други. Умре на 12 јули 1536 година.

1492.- На првото патување преку Атлантикот, во потрага по нов пат до Индија, Кристифор Колумбо ја откри Куба.

1704.- Умре Џон Лок, англиски филозоф. Во своето најважно дело "Есеј за човековото сознание", ги постави темелите на сознанието како посебна филозофска дисциплина. Тој ја образложи теоријата на емпириското сознание. Роден е на 29 август 1632 година.

1728.- Роден е Џемс Кук, најпознат поморски истражувач, познат како капетан Кук. Го откри источниот брег на Австралија, многу острови во јужниот Пацифик и прв ги обиколи бреговите на Алјаска. Загина на 14 февруари 1779 година.

1803.- Роден е францускиот писател Проспер Мериме, кој се одликуваше со угледен и сижет стил. Неговите новели „Кармен“ и „Коломбо“ го инспирираа неговиот сонародник Жорж Бизе да компонира опери.

1818.- Во Орел е роден Иван Сергеевич Тургенев, руски писател, еден од најпознатите претставници на рускиот реализам. Изврши големо влијание врз развитокот на новелистиката. Негови најпознати дела се "Спроти новите дни", "Татковци и деца", "Ловечки записи", "Благородничко гнездо" и други. Умре во Париз, на 22 август 1883 година.

1864.- Во Лондон е основана Првата интернационала, прва меѓународна револуционерна организација на работниците, за која Статутот и Основачкиот манифест ги изработи германскиот филозоф Карл Маркс.

1869.- Во Охрид е роден Стефан Јакимов Дедов, македонски деец, основач на македонскиот клуб со читалиште во Белград, издавач на неговиот орган „Балкански гласник“ и во Софија на весниците „Балкан“ и „к*рир“, член на Македонското научно-литературно другарство во Санкт Петербург и коавтор, заедно со Мишајков, на Меморандумот до руската влада, прва македонска националноослободителна програма. Умре во Софија, на 19 септември 1914 година.

1873.- Во Штип е роден Мише Развигоров, македонски народен учител и член на Скопскиот окружен комитет на ВМРО. Во Штип, откако беше предаден заедно со неколкумина македонски соборци, во борба против турската војска загина (изгоре или се самоуби) на 2 април 1907 година.

1891.- Умре американскиот писател Херман Мелви, автор на романот „Моби Дик“. Во неговите дела мајсторски користи симбол и алегорија. Дела: „Тајпи“, „Ому“, „Били Бад“.

1895.- Умре францускиот хемичар и биолог Луј Пастер, пронаоѓач на вакцината против беснило, антракс и црвен ветер. Тој исто така откри дека храната може да се конзервира со спречување на размножување на бактериите, при што ја разви постапката наречена „пастеризација“. Во 1888 година го основа Институтот во Париз кој го носи неговото име.

1902.- Умре францускиот писател Емил Зола, творец и најизразит претставник на натуралистичкиот роман. Пишуваше и приказни, драми, книжевна и уметничка критика, а страсно се бореше за правда и напредок. Дела: „Нана“, „Жерминал“, „Трујачка“, „Човек ѕвер“, „Пари“, „Земја“, „Плодност“, „Работа“, „Вистина“, „Трите града: Лурд, Рим, Париз“.

1924.- Роден е италијанскиот филмски глумец Марчело Мастројани, еднакво успешен комичар и романтичен херој, драмски актер, љубовник и толкувач на улоги во филмови со херметички интелектуализам. Филмови: „Девојката од Шпанскиот плоштад“, „Хроника за сиромашните љубовници“, „Бели ноќи“, „Сладок живот“, „Развод на италијански начин“, „Ноќ“, „Семејна хроника“, „Осум и пол“, „Приватен живот“, „Мирисот на жените“.

1934.- Родена е француската филмска глумица Брижит Бардо, најголем филмски секс симбол. Се стекна со огромна популарност откривајќи ги женските вештини пред сите други актерки порано. Кариерата ја прекина релативно рано, многумина тоа го сметаат за мудро бидејќи во посериозните години скромниот актерски квалитет би и бил неповолен потпирач. Филмови: „И Господ ја создал жената“, „Жената и нејзината играчка“, „Во случај на несреќа“, „Вистина“, „Бабет оди во војна“, „Приватен живот“, „Парижанка“, „Вива Марија“.

1944.- Единиците на Црвената армија во Втората светска војна преминаа во Србија врз основа на југословенско-советскиот договор.

1947.- Во Скопје, во киното "Култура", филмските работници на Македонија го организираа првиот филмски преглед. Во него е прикажан секојдневниот живот во Републиката, активностите на градежништвото, прославата на 9 Септември во Пиринска Македонија и бербата на памукот во Струмичко. Сниматели беа Трајче Попов и Благоја Дрнков.

1949.- Москва еднострано го откажа договорот за пријателство и взаемна помош меѓу СССР и Југославија, што следеше откако тоа го направија и останатите земји „од социјалистичкиот синџир“ - Унгарија на 30 септември, Бугарија и Романија на 1 октомври, Чехословачка на 4 октомври 1949 година.

1966.- Умре францускиот писател Андре Бретон. Дела: „Надреалистичка револуција“, „Наѓа“, „Сјајот на земјата“, „Изгубени чекори“, „Фатаморгана“, „Надреализам и сликарство“.

1970.- Умре египетскиот државник Гамал Абдел Насер, шеф на државата од 1956 година, творец на модерниот Египет и еден од основачите на Движењето на неврзаните.

1978.- Умре папата од италијанско потекло Јован Павле Први, поглавар на римокатоличката црква само 33 дена, кој со идеите изложени во почетокот на понфиктот многу ги вознемири ватиканските власти. Од 1969 година беше надбискуп во Венеција, а за папа беше избран на 26 август 1978 година. Умре под неразјаснети околности.

1990.- Умре италијанскиот писател Алберто Моравија, кој славата ја стекна со дилеми за моралното раслојување на италијанската буржоазија. Пишуваше романи, театарски комедии, приказни, есеи, патописи, филмски и театарски критики. Дела: „Рамнодушни луѓе“, „Римјанка“, „Досадување“, „Конформист“, „Чочара“, „Јас и тој“, „Внимание“, „Годината 1934“, „Внатрешен живот“, приказните „Автомат“, „Римски приказни“, „Втор живот“.

1990.- Работниците од „Рудпроект“ од Скопје го минираа првиот фабрички оџак во Скопје, кој беше симбол на првата фабрика за преработка на зеленчук, „Мичурин“, изграден уште во триесеттите години на 20. век.

1992.- Во Собранието на Република Македонија, пратениците го изгласаа Законот за државјанство. Услов за добивање на државјанство е 15-годишен престој.

1994.- Во најголемата мирновременска поморска несреќа во Европа, повеќе од 900 луѓе го загубија животот кога во Балтичкото Море спроти финскиот брег потона ферибродот „Естонија“.  

1995.- Израел и Палестинската ослободителна организација во Вашингтон го потпишаа договорот за враќање на поголемиот дел од Западниот Брег под палестинска самоуправа.

1998.- Во Девон умре Тед Хјуз (вистинското име му е Едвард Џемјс), еден од најзначајните британски поети во 20. век, во 1994 година добитник на „Златниот венец“ на Струшките вечери на поезијата. Наречен е „Британски кралски поет“, а беше сопруг на американската поетеса Силвија Плат. Од делата познати се „Сокол на дожд“, „Луперкал“, „Врана“, „Пештерски штици“ и други. Роден е во 1930 година.

1999.- Умре Рафаел Алберти, шпански поет, учесник во Шпанската граѓанска војна. Добитник е на „Златниот венец“ на Струшките вечери на поезијата во 1978 година. Ги напиша делата „Морнар на копното“, „Драга“, „За ангелите“, „Матадор“ и други. Роден е во 1902 година.

2000.- Умре канадскиот државник Пјер Елиот Трудо, кој со неколку прекини 16 години ја водеше земјата. Првпат беше избран за премиер во 1968, а на власт остана до 1979 година. Од 1980 до 1984 повторно ја водеше извршната власт на Канада. На чело на Либералната партија беше од 1968 до 1984 година.

2002.- Исламски терористи го убија американскиот дипломат Лоренс Фоли близу куќата во која жиевееше во јорданската престолнина Аман. Ова е прво убиство на еден дипломат од Запад во Јордан.

2003.- Умре американскиот филмски режисер од грчко потекло Елија Казан, добитник на наградата на Американската филмска академија за животно дело. Има добиено 20 оскари за негови филмови во различни категории, вклучувајќи и два за режија. Филмови: „Џентлменски договор“ (Оскар), „Источно од рајот“, „Сјај во трева“, „Бумеранг“, „Паника на улиците“, „Бејби Дол“, „Дивата река“, „Америка, Америка“, „Посетители“, „Трамвајот наречен желба“.

2005.- Умре српскиот театарски, филмски и телевизиски актер Љубомир Љуба Тадиќ. Овои многубројни национални театарски и филмски признанија, меѓу кои и две награди за животно дело „Добричин прстен“ во областа на театарот и „Павле Вуисиќ“ за филмска уметност.

2007.- Коалиционите сили предводени од американските војници убија околу 80 талибанци во текот на шестчасовната борба на југот на Авганистан. Борбата се водеше кај градот Муса Кале, во провинцијата Хелман, најголем центар за производство на опиум во светот.

732.- Францускиот владар Шарл кај Поатје и нанесе пораз на инвазиската војска на Сарачен под команда на валијата Абд-ар-Рахман, припадник на екстремно фанатистичката муслиманска секта, што му го донесе прекарот „Шарл Чеканот“ (Мартел).

1154.- Умре англискиот крал Стивен, внук на Вилијам Освојувачот, кој во текот на владеењето искажа голема храброст предводејќи ја војската во многу битки во граѓанската војна, но и малиот политички талент.

1400.- Во Лондон умре Џефри Чосер, најголем англиски поет во средниот век, еден од основачите на англиската книжевност, современик на Петрарка и на Бокачо. Најзначајно му е делото "Кентерберски приказни", збирка од 24 циклуси приказни, од кои само две се во проза, а другите се во стихови. Тоа е првото и поголемо позначајно остварување на англиски јазик. Други негови познати дела се "Парламент на птици", "Троил и Кресида" и други. Роден е во Лондон, во 1340 година.

1495.- Во Португалија на престолот застана кралот Мануел I, кој современиците го нарекоа „Мануел Велики“ или „Мануел Среќниот“. За време на неговото владеење до 1521 година земјата економски и политички процвета и стана светска поморско-колонијална сила од прв ред. Им даде голема материјална помош на истражувачките потфати на морепловците Васко де Гама, Дијас де Новаес Бартоломеј, Дијего Кам, Педро Алварез Кабрал, со што одлучувачки придонесе во откривањето на поморскиот пат за Индија и откривајќи го Бразил, по што и Индија (денеска Индија и Индонезија) и Бразил станаа португалски колонијални имоти.

1415.- Англичаните во Стогодишната војна, под команда на кралот Хенри V, им нанесоа тежок пораз на Французите во битката кај Азенк*р во северна Франција.

1647.- Умре италијанскиот физичар и математичар Еванѓелиста Торичели, пронаоѓач на живиниот барометар, т.н. Торичелиева цевка.

1806.- Роден е германскиот филозоф Каспар Шмит, познат како Макс Штирнер, прв теоретичар на анархизмот.

1825.- Во Виена е роден Јохан Штраус - помладиот, австриски композитор, виолинист и диригент. Тој е создавач на класичната виенска оперета во која доминира валцерот. Најважни негови дела се оперетите: "Лилјакот", "Циганскиот барон", валцерите "На убавиот син Дунав" и други. Умре во Виена, на 3 јуни 1899 година.

1838.- Во Париз е роден Жорж Бизе, француски композитор, автор на многу познатата опера "Кармен", најуспешното дело на францускиот реализам. Компонира околу 50 соло-песни, една симфонија, свита и една увертира. Неговите опери "Иван Грозни" и "Ловци на бисери" (како и "Кармен") се изведуваат на сите големи сцени во светот. Умре во Бугивал, во близината на Париз, на 3 јуни 1875 година.

1881.- Во Малага, Шпанија, е роден Пабло Луис Пикасо, шпанско-француски сликар, еден од најголемите светски сликари, основач на кубизмот. Посебно место во неговиот уметнички опус заземаат композициите "Госпоѓиците од Авињон", "Герника" и големата ѕидна слика во палатата на УНЕСКО во Париз. Најголемиот дел од животот го помина во Париз, оставајќи зад себе голем печат врз уметноста на 20 век. Тој многу се соживеа со скопската трагедија од земјотресот во 1963 година и со солидарната акција за собирање уметнички дела. Тој меѓу првите се огласи, испраќајќи ја својата позната слика "Глава на жена". Умре во својата вила, во малото место Мужен, на француската ривиера, на 8 април 1973 година.

1909.- Намесникот на Кореја и бившиот јапонски премиер принцот Ита Хиробуми убија корејски националисти, противници на протекторатот во нивната земја.

1936.- Нацистичка Германија и фашистичка Италија ја формираа Оската Рим - Берлин, со што е зацврстен сојузот на водечките фашистички држави во Европа. "Оската" подоцна со вклучувањето на Јапонија за кусо време стана првокласна меѓународна воена и политичка групација и извор на империјалистички амбиции и на агресивни планови.

1936.- Предаден е во употреба часовникот на Саат-кулата во Битола. Тој е подарок од Народниот сојуз на Германија, а во знак на бладораност што битолчани им дале на Германците плац за изградба на Тврдината на загинатите германски војници во Првата светска војна на боиштето на Македонскиот фронт. Инаку, Саат-кулата се претпоставува дека е изградена во 17. век или во 1830 година кога е изградена црквата „Свети Димитрија“.

1944.- Јапонците првпат извршија напад со „камикази“ (пилоти самоубијци) против американската морнарица во заливот Лејт на островот Самар, во Филипинскиот архипелаг. Притоа, потопени беа три носачи на авиони и три десантни брода. Јапонија во текот на војната изврши вкупно 2.314 напади од кои целта ја погодија 474 „камикази“.  

1956.- Египет, Јордан и Сирија основаа единствена воена команда.

1971.- НР Кина е примена во членството на ООН.

1983.- Трупи на САД ја окупираа кипарската островска држава Гренад.

1993.- Мелина Мерк*ри, артистката во филмот "Никогаш в недела", која ја доби функцијата министер за култура во Атина, вети дека ќе се бори за враќање на мермерните украси од Британскиот музеј, антички орнаменти кои го краселе Партенон. "Никогаш не почнувам борба без да ја продолжам и без да ја завршам", изјави Мерк*ри. Сите британски влади одбија да ги вратат мермерите, бидејќи тоа ќе значи преседан, со кој музеите низ светот ќе ги загубат своите богатства.

1994.- Седум слики на шпанскиот сликар Пабло Пикасо се украдени од една уметничка галерија во Цирих, соопшти полицијата. Вредноста на сликите е проценета на 250 милиони швајцарски франци, односно 208 милиони долари.

1995.- Амбасадата на Република Турција во Скопје го информира Министерството за надворешни работи на Република Македонија дека Република Македонија е примена за полноправна членка на Црноморската конвенција за соработка во областа на културата, образованието, науката и информирањето.

1995.- Врз основа на договорот меѓу Израел и ПЛО за палестинска самоуправа, израелските трупи почнаа со повлекување од градот Џенин.

2003.- Под обвинение за измама и огромни неплатени даноци уапсен е најбогатиот руски државјанин Михаил Ходорковски, мнозински акционер на гигантската нафтена компанија „Јукос“.

1360.- Англискиот крал Едвард III и францускиот крал Жан II Добриот, англиски заробеник во битката кај Поатје во 1356 година, во Кале потпишаа договор со кој е окончана првата фаза на Стогодишната војна. Францускиот монарх беше принуден на Англија да и отстапи некои француски територии, а Едвард III за возврат да се одрече од полагање права во францускиот престол.

1601.- Умре данскиот астроном Тихо Брахе, кој подигна опсерваторија на островот Хвен и скоро две децении ги набљудуваше планетите, посебно Марс. Ја откри новата ѕвезда во соѕвездието Касиопеја.  

1632.- Роден е  холандскиот природонаучник Антони ван Левенхук, кој, иако по струка книжар, се бавел со микробиолошки истражувања и го откри дотогаш непознатиот свет на микроорганизмите. Ги создаде првите едноставни микроскопи, но подоцна посветувајќи им се нив, конструирал околу 400 микроскопи. Резултатите од истражувањата на крвните садови, структурата на коските, мускулите, еритроцитите и сперматозоидите ги објавувал во изданијата на Лондонското кралско друштво чиј член беше.

1648.- Со Вестфалскиот мир кој го склучија германскиот цар и владетелите на Франција и Шведска, заврши Тридецениската војна. Франција од Германија ги доби Алзас, Мец и Тул, Шведска ја доби скоро цела Померанија, а Германија остана поделена на голем број држави. Австрискиот цар и понатаму беше и германски цар, но со големи ограничени овластувања. Признати беа независноста на Швајцарија и на Холандија и беше прогласена рамноправноста на римокатолиците и протестантите.

1697.- Австрискиот фелдмаршал Еуген Савојски со околу 8.500 војници продре по долината на реката Босна во Сараево и го запали.

1725.- Умре италијанскиот композитор Пјетро Алесандро Гаспаре Скарлати, основач на оперската „Неаполска школа“. Дела: опери, кантати, црковни композиции.

1795.- Русија, Австрија и Прусија меѓу себе ја поделија територијата на Полска.

1797.- Лима, главниот град на Перу, го разурна земјотрес, при што загинаа околу 5.000 луѓе.

1857.- Во Шефилд, Англија, формиран е фудбалскиот клуб "Шефилд". Тој е најстариот фудбалски клуб во светот.

1891.- Роден е доминиканскиот диктатор Рафаел Леонидас Трухиљо Молина, кој како американски штитеник, владеел со Домениканската Република од 1930 до 1961 година. Во мај 1961 година беше убиен од заседа во близина на Сиудад Трухиља.

1898.- Умре Пувис де Шаванес, француски сликар. Роден е на 14 декември 1824 година.

1912.- Со победата на Првата српска армија под команда на Александар Караѓорѓевиќ над турската Вардарска армија Зеки-паша, заврши дводневната Кумановска битка, клучна во Првата балканска војна.

1914.- Роден е Џонас Едвард Салк, американски микробиолог. Во 1955 година ја откри вакцината против детската парализа (полиомиелитис). Тој спаси милиони деца во светот заболени од детска парализа. Умре во Ла Џола, Калифорнија, во САД, на 23 јуни 1955 година.

1915.- Роден е Тито Гоби, италијански оперски пејач, баритон. Настапуваше на сите оперски сцени низ светот и остави репертоар од над стотина улоги. Најголем успех постигна со креациите на Риголето, Скарпија ("Тоска"), Фалстав, Фигаро ("Севилскиот бербер") и Дон Џовани. Пееше и во повеќе музички филмови ("Џузепе Верди", "Палјачи"). Умре во 1984 година.

1917.- Германците и Австријците кај италијанското градче Капорето (сегашно Кобарид во Словенија) во Првата светска војна ја пробија одбраната на италијанската војска и и нанесоа тежок пораз. За 16 дена напаѓачите навлегоа 110 километри, заробија 293.000 италијански војници, повеќе од 300 топови и големи залихи на воен материјал.  

1918.- Сфаќајќи дека со распаѓањето на Австроунгарија целосниот пораз на централните сили е неизбежен, царот Карло побара интервенција од Католичката црква за прекинување на војната. Меѓутоа, интервенцијата на Ватикан немаше успех. Сојузниците продолжија со операцијата и ги натераа Австроунгарија и Германија на безусловна капитулација.

1920.- Во Охрид е роден Димче Протуѓер, македонски сликар и графичар, еден од основположниците на македонското сликарство по ослободувањето и еден од основачите на ликовната група „Денес“. Работеше пејзажи, мртви природи, дрворези, таписерии, илустрации за книги и друго. Умре на 30 март 1995 година.

1932.- Во Скопје е роден Воислав (Војче) Синадиновски, македонски спортист, ракометар, гимнастичар, кошаркар, еден од пионерите на современата одбојка во Македонија. Умре во Скопје, во 2000 година.  

1934.- Махатма Ганди истапи од Националниот конгрес на Индија, која беше под британско влијание и ги поведе масите во борба за независност на Индија.

1944.- Американски авиони во Втората светска војна, во текот на големата воздушно-поморска битка во филипнскиот залив Лејте, го потопија јапонскиот носач на авиони „Мусаши“, еден од најголемите некогаш изградении носачи.

1945.- Стапи во сила Повелбата на Организацијата на Обединетите нации, која заедно со Статутот на Меѓународниот суд, претставува темелен документ за устројството и дејствувањето на оваа светска организација. Тој ден се слави како Ден на Организацијата на Обединетите нации. Република Македонија е примена за рамноправен член на Организацијата на Обединетите нации на 8 април 1993 година.

1945.- Во Осло е стрелан водачот на норвешките нацисти и претседател на марионетската влада во Втората светска војна Видкун Квислинг, осуден претходно на смрт поради предавство, чие име стана симбол на предавството.

1948.- Умре австрискиот композитор Франц Лехар, најзначаен претставник на виенската опера во првата половина на 20. век. Дела: оперетата „Веселата вдовица“, „Грофот од Луксембург“.

1956.- Советската војска интервенираше во Будимпешта, ден по избувнувањето на вооружените нереди против политиката на водачот на унгарските комунисти Мараш Ракоши.

1957.- Умре францускиот моден креатор Кристијан Диор, еден од главните „модни диктатори“ во светот по Втората светска војна.

1962.- САД започнаа со блокадите на Куба.

1964.- Британската африканска колонија Северна Родезија се стекна со независност под името Република Замбија. Нејзин претседател беше Кенет Каунда. По акцијата за граѓанска непослушност, која во 1962 година ја организираше Обединетата национална партија за независност, предводена од Каунда, британската влада беше принудена да донесе устав во Северна Родезија и потоа, по 73 години од колонијалната управа, ја признае целата независност. До тогаш Северна Родезија беше во составот на британската колонија.

1974.- Умре рускиот виолинист и диригент Давид Фјордович Ојстрах, еден од најголемите мајстори на виолина во 20. век. Во родната Одеса го заврши конзерваториумот, а во 1935 година се прослави со наградата на меѓународниот виолински натпревар во Варшава, а во 1937 година со наградата „Исај“ во Брисел. Беше професор на Московскиот конзерваториум и со голем успех настапуваше ширум светот.

1990.- Во Тирана започна состанокот на министрите за надворешни работи на балканските земји на кој се разгледани можностите за унапредувањето на соработката на Албанија со Бугарија, Грција, Југославија, Романија и Турција. Беше создадена поволна атмосфера за развој на односите и решавање на споровите и проблемите на Балканот, но не беше постигнат конкретен договор.

1992.- Во Тетово е формиран Сојуз на албанските жени.

1997.- На пет километри под површината на Индискиот Океан, нуркачите го пронајдоа американскиот брод кој носеше 2.000 тони сребро, кое претседателот Рузвелт му го испрати на Сталин во 1944 година. Рузвелт сакаше да им помогне на Русите во борбата против Хитлер, но планот пропадна кога германскате подморници го потопија. Во бродот имаше сребро во вредност од најмалку 330 милиони долари.

1997.- Воената хунта на Сиера Леоне под меѓународен притисок се согласи да ја отстапи власта на избраниот претседател на земјата Ахмад Теџан Кабах.

2001.- Во американскиот напад врз авганистанскиот главен град Кабул убиени се 22 припадници на терористичката организција на палестинските исламисти „Харакат-ул-муџахедин“, милитантна групација која настојува да го оконча владеењето на Њу Делхи во северната индиска провинција Кашмир.

2005.- Умре афроамериканската Роза Паркс, прва црнкиња која во 1955 година се осуди да ги прекрши тогашните расни закони на југот од САД, во сојузната држава Алабама, одбивајќи на белец да му отстапи место во автобус. Тоа доведе до основање на движењето за црнечки права во Америка.