Окупација од Бугарската војска 1941

Малку порано:

V. Воздушни напади:

Во времето од 15 октомври до 15 ноември 1943 година, Англоамериканска воздушни сили извршија четири големи напади врз градовите Скопје, Велес, Ниш и Софија. Во општи црти нападите беа одржани како што следува:

1. Воздушен напад над гр.Скопје:

а) атмосфера: гр.Скопје и неговата [х] околина сочинуваат важен оперативен објект за воздушни напади на противникот. Во деновите на нападот - 18 и 21 октомври [1943 година] воздушната средина беше исклучително поволна за нападите: топло време, целосна прегледност и никаков ветер.

б) Нападот и одбрана: нападите на Англоамериканска воздушни сили беа извршени во три фази:

Прв чекор:

На 18 октомври оваа година во 12.10 часот се поднесува сигналот за воздушна тревога. Во 12.15 часот се јавува еден американски бомбардерски авион во состав од три единици со околу 24 лесни бомбардери, тип "Уелингтoн", кои носат среден бомбашки товар 1500 кг. Авионот се поставува над железничката линија кај Велес, чуван во тил од едно jaто уништувачи тип "Лаjтнинг" - со две тела, моќно тешко вооружување и натоварени со по една  бомба од 125 кг. Така составена, противничката воздушна партија напаѓа ја станицата Скопје во гради - прикажан на нашите шеми - Анекс № 5 **. Бомбардерите фрлаат околу 150 бомби врз позицијата на станицата од околу 1500 метри височина. Во исто време единицата уништувачи цели над станицата под агол од 70 ° со очигледна намера да ги бомбардираат железничката објекти. Две од крилата, сепак, пуштаат бомбите во соседството околу железничката станица. Попатните се прикажани - Анекс № 6 **. Од неа се гледа дека само 34 бомби ја засегнале непосредно железничката линија, т.е. само 25% од бомбите удриле во целта. Резултати: убиени 2 бугарски и еден германски војник, 27 цивили и повредени, 1 бугарски и 2 германски војници и 20 цивили. Повредени се 4 локомативи, разрушенa 1 мелница и направени невозмни за живеење 40 куќи. П [ротив] во [здушните] напади се испукани 578 ракети, без да постигнат резултат.

Втората фаза

Истиот ден во 16.22 часот повторно над станица Скопје 14 американски изтребители "Лайтнинг" и спроведуваат втората бомбардирањето како што следува: Во првиот момент се покажуваат од север- запад 2 авиони, кои почнуваат да прават "осморки" над станица Скопје, најверојатно со цел да разсеjaт огинот на противово здушната одбрана. Непосредно со нив се jaвяват други 16 авиони, кои од гради вaрволица преминуваат во круг на депото, каде што пуштаат повторно бомби. Отправят се откъм гара Жостово и атакуват фабриката за взривни материали; след което си отлитат над албанска териториja. Два од овие авиони cепак се враќаат од станица Жостов на станица Скопје и од бръснещ лет напаѓаат со бордовите си оружје Централната станица и кварталите околу неа, по што завист повторно во со [евер] з [ападна] насока. Во тој момент еден од авионите падна под оганот на тешките митралези на 51-ви пешадиски полк и смртно засегнат се сгромолясва во паркот на градот. Резултати: 1 убиен бугарски и 2 германските војници, повредени 2 бугарски и 13 германските војници.

Противовoздушните артилериски взводове се испукани 296 снарjaда. На фабриката под станица Жостов беше вoзпламенен еден бункер со ТНТ, а околу железничката мост под истата станица беа пронајдени 8 неексплоадирали 125 килограми бомби. Еден непријателски бомбардировач отстранет.

ТРЕТАТА ФАЗА

Во 9.56 часот на 25 октомври оваа година едно jaто авиони "Лайтнинг" летен на височина над 2000 м прават кривина зад висина "Водно" северно од Скопје и речиси истовремено со сигналот "загриженост" напаѓа станица Скопје како пикира над депото. Фрла околу 20 бомби и отлита во обратна насока. Поврежда тешко 6 локомотива и ранява еден граѓанин. П [ротиво] воздушните] артилериски взводове лансираат 448 снаряда без да постигнат видливи резултати. Полетување и два наши авион "Месершмит", од кои едниот успеал да настигне противничката група и да превземе еден од американските авиони на албанската територија.

          
     

Изменето од Македон - 24.Октомври.2009 во 21:45

Црквата по 110 години била урната - в час. Едни велат ја запалиле Бугарите, едни Србите, а еден историчар пак тврди дека е уништена кога сојузничките војски од Втората светска војна, враќајки се од Бари ги истуриле вишокот бомби баш тука.


Вест

Вопросот е: дали да верваме на историчарот или на некакви анонимни свидетели?

А што е казала онаа "свидетелка":

Го слушав еднаш покојниот владика - епископ дедо Михаил, кој велеше дека црквата горела, а посилно се разгорел пожарот откако пристигнала пожарната служба. Се сеќавам на неговите зборови "Пожарникарите како да имаа бензин, наместо вода - оти наместо огнот да запре, тој се повеќе се разгоруваше".
Јас сум сведок на нејзиното опожарување - кое најверојатно го извршија бугарските окупатори

----
И таа "свидетелка употребува терминот "најверојатно - а тоа значи што ич не е сигурно.

Македон напиша: Да, едната така вели, а другата? Како вели таа, која била сведок на настанот?И каде се денес тие икони? Зошто се во Бугарија?

Иконите може би са били прибрани во банката во Скопие поради опасноста да погинат при бомбардировките. Ете што открих за олтарот на друга црква во Скопие - "Св. Спас" по спомените на проф. Христо Вакарелски:

...Како привршихме обиколката на јужна Добруџа, минавме низ Варна, за да се приберем со воз до Софија. Во хотелот добив телеграма од дома да се вратам побргу, бидејќи сум назначен за директор на музејот во Скопје и треба да замина веднаш за таму. Наредбата била од министерот на просветата - Богдан Филов ... Пред опасноста од бомбардирањето зедох мерки да се демонтира забележителниот со својата резба олтар на црквата "Св Спас "во Скопје и да се зачувава на безбедно место. Влегов во врска со владиката Софрониj и му изложих големата опасност, ако не го сториме тоа. Тој се согласи со мене и сам повика од Софија резбарот Кушлев, кој под мое следење многу внимателно, без ни најмала повреда го демонтира, опакова одделните му делови, исто така многу грижливо и ги пренесоа во подрумот на Народната банка - нова модерна и jака сграда. Тоа стана, се разбира, со дозвола на гувернерот на банката. Некои локални патриоти , не знаејќи тоа сметаа дека олтарната резба се изнесе во Софија и јас често бидх нападан од такви скопjани, дека сум украл олтарот. За нивно успокоение ги испраќах до гувернерот на банката, кај кого беше и клучот од богатството, та ако сакаат да видат олтарот.
Слава богу дека над зградата на банката не падна бомба. Иначе можеа резба да пострадаа, како пролича многу подоцна за време на земјотресот, кога банката беше уништена. За среќа, пред тоа олтарот беше обновен во црквата...
----
Мислим шно сштото е станало со олтарот и иконите на "Св. Богородица" с една разлика:
При бомбардировката е бил изгорел само покривот. Инаку зградата е останала здрава. Не знам дали е имало време од jануари 1944 г. до август 1944 да е била возстановена покривната конструкциjа. Мислим што не е имало време и ресурси. Но што е станало подоцно? Jугословенските комунисти са урнали зградата на црквата и на неjно место построили некаков Младински дом(цитирам: "...Останале само фасадните ѕидови кои биле урнати кон крајот на педесеттите, за тука да се изгради Младински дом кој бил урнат во земјотресот...). А олтарот и иконите вероватно са останали во хранилиштето на на банката... А што е станало со него - можем само да гадаем.


Изменето од чоли - 25.Октомври.2009 во 05:48

Македон напиша: Чоли, народот јасно гледал како бугарската војска ги зема иконите ( сите од злато ), ете ги сведоштвата, жената била сведок на настанот, бугарски војници влегувале во Црквата и ги земале иконите додека таа горела.И ако прочита убаво, освен некои ѕидови ништо друго не останало, зградата била урната пред да дојдат југословенските власти, на тоа се сеќаваат сите. А југословенската власт почна да гради младински дом, ама секоја вечер скелињата паѓаа, па имаше и погинати работници додека работеа, па ја напушти таа идеја, ама тоа не е темата.Инаку резбата од Свети Спас си остана на местото, ако иконите од таа Црква беа кај нас, секако дека ќе беа вратени, ама бугарските војници очигледно, според кажувањата на сведоците, се погрижија да не се вратат никогаш ( ги украдоа ).Самиот факт што на тоа место дошла војската, а иконите мистериозно да исчезнат, чинам дека е јасно, па и сведоштвата кога ќе се додадат....па и од свештеници кои во тоа време служеа во тој дел, како што е блаженоупокоениот Архиепископ г.г. Михаил.

Коj народ? Покажи де го пише тоа? Или го рекла агенциjа ЕЖК (Една Жена ми Кажала). Какави бугарски воjници имало при гасенето на пожарот? Нели го гасиха пожарот пожарникари "со бензин" наместо вода, како рекла една свидетелка? И сум 99 % сигурен што пожарникарите са биле месни момци од Скопие. А виж уште една версиjа коja намерих:

Статијата завршува со тоа дека, цитирам: ?Црквата е запалена во 1944 година од бомбите на сојузниците кои прелетувале од Бари за Романија" (во Втората светска војна - заб. Љ.П.). Ова не е точно, бидејќи црквата не беше бомбардирана туку запалена. Според една верзија, црквата ја запалила бугарската окупаторска власт, според другата, пожарот беше предизвикан од невнимание на тие кои беа задолжени и платени да се грижат за неа.
Утрински

Сопрете се на накраjот на една достоверна версиjа сепак.

А сигурно знаеш што од 1870 до 1912 и од 1941 г. 1944 г. црквите и нивното имуштество са били во сопственост на Бугарската Екзархиjа. Тогаж - как може да се краде од себе си? Версиjата со нарочен палеж од "бугарскиот опупатор" е смешна... Че во началото на 1944 г. окупаторот не е сметал да бега, че да тргне да използва вакви фантастични методи - можело е спокоjно по бел ден се земат иконите и да се карат уж на "реставрациjа" например. Ама да се пали? Нееее... тоа са приказки за наивници...
Те советвам да прочетеш целосно спомените на проф. Христо Вакаревски - има много интересни додатоци не само по музеjното дело:
Христо Вакарелски

Од тоа што го пишувате (јас не барам по темата)заклучокот е дека има
еден факт - црквата горела.
Како се запалила не е 100% сигурно.

И сега да прашам Македон. Кога црквата гори што сакаш ти - иконите од злато да се растопат во пожарот или да бидаат зачувани за иднината?

Дали било крадење или запазување на културно наследство? Дали пожарникарите или војниците не го ризикувале животот за да ги спасат ценностите од црквата?


Ако се иконите во Бугарија, значи се спасени од огинот. Ако толку ги сакате има дипломатија, иконите има шанса да се вратат.

Некои сеќавања му се натурени на народот од после.




Изменето од Каснакоски - 25.Октомври.2009 во 13:48

Каснакоски напиша: Од тоа што го пишувате (јас не барам по темата)заклучокот е дека има еден факт - црквата горела. Како се запалила не е 100% сигурно. И сега да прашам Македон. Кога црквата гори што сакаш ти - иконите од злато да се растопат во пожарот или да бидаат зачувани за иднината? Дали било крадење или запазување на културно наследство? Ако се иконите во Бугарија, значи се спасени од огинот. Ако толку ги сакате има дипломатија, иконите има шанса да се вратат. Некои сеќавања му се натурени на народот од после.

Значи не била бомбардирана, ако била бомбардирана, немало да останат здрави иконите, партал ќе се сторeлe, немало да има надвор народ да се собира и да гледа што гори ( никој не е луд да седи надвор кога има бомбардирање ).
Секако дека било крадење, ако не било, немало да "долетаат" иконите во Бугарија. Нема дипломатија тука, тоа веќе не може да се врати, тоа се црковни работи, а Црквата е одвоена од државата.
Не му се натурени сеќавања на народот, народот гледал Каснакоски, токму тоа е и една од најголемите рани на скопјани ( самиот професор ваш пишува дури дека биле обвинувани Бугарите уште тогаш дека чепкаат работи кои не треба да ги чепкаат ) сторени од окупаторите.

Македон напиша: Значи не била бомбардирана, ако била бомбардирана, немало да останат здрави иконите, партал ќе се сторeлe, немало да има надвор народ да се собира и да гледа што гори ( никој не е луд да седи надвор кога има бомбардирање

Не биди сигурен... Самолетите пускат и запалителни бомби. А кога има опасност од воздухот се даваат сигнали со сирени. Кога отмине опасноста се свири "отбоj" и населението излиза и се вклучва во гасенето на пожарите... (нема само да гледат)