Погубна политика за македонскиот аграр

Македонското производство на зеленчук и овошје носи најголем финансиски бенефит за српските трговци. Неконтролираното делење субвенции за земјоделството од страна на Владата и хиперпродукцијата резултираа со драстичен пад на откупните цени во земјава. Ценовниот пад е уште повеќе изразен поради намалената побарувачка на земјоделски производи од Европа. Тоа го искористија српските трговци, кои во првите пет месеци собраа 80% од македонскиот зеленчук и овошје за евтини пари. Овие производи потоа ги извезуваат во Русија, по многу повисоки цени, со што остваруваат огромна заработка.

Трговците со земјоделски производи велат дека оваа година гледаат да се спасат колку што можат, па со оглед на тоа што Бугарија, Албанија и Хрватска, кои лани откупија голем дел од земјоделските производи, оваа година со царини си го заштитија домашното производство, единствен спас гледаат во Србија, макар и да продаваат по многу пониски цени. Најголемата вина за намалената побарувачка годинава земјоделците ја префрлаат на бактеријата ешерихија коли, која иако беше еден вид шпекулација, многу го погоди земјоделското производство. За штетите да не бидат катастрофални го прифатиле евтиниот извоз во Србија.

“Цените на раноградинарските производи оваа година паднаа на многу ниско ниво, нема побарувачка од странство и нема откуп. Европските земји, пред се Бугарија, која ни е најблиску и каде што до лани извезувавме големи количини, оваа година стави заштитни цени за увоз на земјоделски производи, со дополнителни царински давачки. Преполовен е и откупот од хрватски Агрокор. Србија секогаш доаѓа како последна инстанца за извоз на зеленчукот и овошјето, макар и по многу пониски цени, бидејќи тие имаат каде да го пласираат. Поради договорот за слободна трговија со Русија, нашите земјоделски производи ги откупуваат по пониски цени и потоа во Русија ги извезуваат како српски по многу повисоки цени. Затоа во Србија секогаш има побарувачка за нашиот зеленчук и овошје“, објаснува Ристе Данаилов, менаџер во Баџо, компанија за производство и извоз на зеленчук и овошје.

Земјоделците се среќни ако успеат да продадат, а за цена не ни преговараат. Данаилов објаснува дека Македонија нема слободна трговија со Русија, па нашите производи не се конк*рентни таму како македонски. “Оваа година се обидовме да извезуваме пиперки и домати во Русија, но бараа многу ниска цена, што нам не ни е исплатливо кога ќе се вклучат царините. Оваа година е катастрофална за зеленчукот и овошјето и сето тоа поради стравот од бактеријата ешерихија коли“, се жали Данаилов.

Дел од трговците пак, намалената побарувачка од соседните земји, пред се од Хрватска, Албанија и од Бугарија, ја објаснуваат и со зголеменото производство во овие земји.

“Сега нема пазар, цените се многу ниски, ама нема враќање назад, 80% од производството веќе отиде за џабе“, вели Марјан Донев, трговец со земјоделски производи од струмичкото село Куклиш.

Тој вели дека во Албанија интензивно почнале да се градат оранжерии и пластеници и за 50% е зголемено домашното производство. Србија исто така го зголемила производството и целото го извезувала во Русија. “Капитал“ ги анализираше податоците за извозот на свеж зеленчук и овошје во првите пет месеци. Според податоците на Државниот завод за статистика, најголем дел од зеленчукот е пласиран на српскиот пазар. Добри извозни резултати годинава се постигнати и во Русија, Белорусија и Украина.

Најголем девизен прилив од дури 13,7 милиони евра во првите пет месеци е остварен од извозот на бела и црвена зелка. Најголем извозен пазар за зелката е Србија, каде што се пласирани околу 7.000 тони, од што е остварен девизен прилив од 2,2 милиони евра. Втор најголем пазар е Полска, со извоз на зелка од 1,6 милиони евра. Цената се движи од 0,20 до 0,25 евра, односно од 12,3 до 15,3 денари за килограм.

Кај доматите во првите пет месеци од годинава се извезени околу 6,5 тони во вредност од 4,85 милиони евра. Просечната цена на доматите изнесува 0,83 евра за килограм (51 денар). Најголем дел (93%) се извезени во Србија (4,4 милиони евра). Втор најголем пазар за доматите е Црна Гора, но извозот изнесува само 150.000 евра. Извозот на краставиците вреди 3,26 милиони евра, а просечната цена 0,48 евра (30 денари) за килограм. Повторно најголемиот извоз е во Србија - 5.000 тони (80% од вкупниот извоз). Втор најголем извозен пазар за краставиците е Хрватска, но пласманот е само околу 300 тони. Највисока извозна цена краставиците имаат во Бугарија, Хрватска и во Словачка од 0,59 евра по килограм.

Од извозот на пиперки е остварен девизен прилив од 940.000 евра, а просечната цена е 58 денари за килограм. Србија се јавува како најголем увозник (90%). Извозот на компири вреди 662.000 евра, а најголем дел од нив (70%) завршија во Србија. Помали количини се извезени во Хрватска, Косово, БиХ и во Русија. Најголема извозна ставка кај овошјето во првите пет месеци се јаболката. Извезени се 47.000 тони, од кои е остварен девизен прилив од 10,5 милиони евра. Интересно, најголем пазар за македонските јаболка е Ирак, што се должи на потребите за македонските војници кои се дел од НАТО силите.