Вселена

Научниците од Научниот центар „Спицер“ (Spitzer Science Center) пронајдоа три огромни потоци од ѕвезди, налик на прстени, кои се наоѓаат високо над Млечниот Пат. Тие се остaток од канибализирани галаксии и ѕвездени јата, кои пред многу милиони години дошле во контакт со нашата галаксија. Потоците се наоѓаат на оддалеченост помеѓу 13 000 и 130 000 светлински години од Земјата, и се протегаат скоро низ целото северно небо.

Два од новооткриените потоци се остатоци од антички ѕвездени јата. Попознати како затворени (глобуларни) ѕвездени јата, овие големи ѕвездени „градови“ можат да содржат од илјадници, па до неколку милиони ѕвезди. Иако денес се познати околу 150 затворени јата кои кружат околу Млечниот Пат, порано може да имало и неколку илјади.

Откритието е направено со анализа на податоците добиени од опсерваторијата Апачи (Apache Point Observatory) во Ново Мексико, дел од програмата Sloan Digital Sky Survey. При анализата биле измерени околу 70 милиони ѕвезди, распространети преку една четвртина од целото небо. Со споредба на бојата и светлината на овие ѕвезди, во однос на ѕвездите од постоечките ѕвездени јата, тие биле изолирани во групи, распоредени по целото небо. Веднаш откако била направена поделбата, огромните прстени станале видливи.

Третиот откриен поток се протега на поголем дел од небото и најверојатно е остаток од некоја џуџеста галаксија. Џуџестите галаксии можат да содржат и до 100 милиони ѕвезди, а понекогаш и значителен дел од мистериозната темна материја. Околу нашата галаксија денес се познати околу 20 џуџести галаксии, иако според научниците оваа бројка треба да биде многу поголема.

Овие потоци се едни од најголемите објекти на небото. Според претпоставките, тие прават еден комплетен круг околу нашата галаксија. Ова откритие навестува дека можеби околу нашата галаксија има многу повеќе вакви формации, иако ова е само деветтиот поток од ѕвезди кој е откриен досега. Па така, нашата галаксија оддалеку можеби наликува и на една голема топка.

Анализите на овие објекти ќе продолжат понатаму, давајќи ни една покомплетна слика за развојот на Млечниот Пат.

Американската и Европската вселенска агенција ќе соработуваат на две мисии, кои се од витална важност за разбирањето на Вселената. Станува збор за вселенскиот телескоп Џејмс Веб (Јames Webb Space Telescope) и мисијата Лиса Патфајндер (Lisa Pathfinder).

Телескопот Џејмс Веб е опишан како наследник на Хабловиот вселенски телескоп и ќе работи со бранови од спектарот на видливата и инфрацрвената светлина, а лансирањето е предвидено за 2013 година. Именуван е по Џејмс Веб (James E. Webb), раководител на НАСА за време на мисиите Аполо. Треба да поседува способност за забележување на најоддалечените и најрани објекти кои ја сочинуваат Вселената. Ќе функционира на криолитски температури, за да не емитува сопствена инфрацрвена радијација, со што инаку би ги покрил слабите астрономски сигнали.

Телескопот ќе биде поставен на оддалеченост од 1,5 милиони километри од Земјата, во Лагранжовата точка 2 - место на гравитационен баланс, кој ќе го одржува во линија Сонце - Земја. Ќе биде заштитен од Сонцето со штит, што ќе овозможи да остане ладен и со тоа да се зголеми неговата чувствителност на инфрацрвена радијација. Три главни инструменти ќе прават снимки на Вселената во инфрацрвениот дел на спектарот, а од нив треба да се добијат информации за тоа како се создале првите ѕвезди и галаксии неколку стотици милиони години по Биг Бенгот.

Лиса Патфајндер е мисија создадена за да ги испроба технологиите потребни за мисијата Лиса (Laser Interferometer Space Antenna), со која ќе се тестира основното предвидување на Општата теорија на релативитет на Ајнштајн - предвидувањето за гравитационите бранови.

Нашето севкупно знаење за Вселената е засновано на набљудувања на електромагнетни бранови, какви што се видливата светлина, инфрацрвената, радио и Х-зраците. Меѓутоа, постојат нешта во астрономијата и астрофизиката кои не можеме да ги видиме со нив. Се верува дека тие можат да се видат со гравитационите бранови. Според Ајнштајн, постојат бранови во простор-времето и за нив се верува дека се вкрстуваат во Вселената со брзина на светлината, но нивното постоење допрва треба да се набљудува директно. А, токму тоа ќе го прави Лиса - ќе ги детектира овие бранови, со што ќе ни отвори нов поглед на Вселената.

Леталото треба да биде способно да детектира радијација која е остаток од самиот Биг Бенг, па со тоа да ни овозможи да допреме и до првите моменти на создавањето, како и да разрешиме некои од контрадикторните теории за овој период од еволуцијата на Вселената. Мисијата се потпира на технологии кои никогаш не биле користени претходно, па оттаму и неможноста истите да се проверат. Затоа Европската вселенска агенција стартува со оваа мисија. Се очекува Лиса Патфајндер да биде лансиран во 2010 година, а чини околу 247 милиони евра.