Археолошките откритија во Македонија

големо откритие при АРХЕОЛОШКИТЕ ИСКОПУВАЊА во охрид

Дедал пред 24 века слетал на Плаошник

Човекот е потпрен со двете раце на бутните коски, едната нога му е потпрена на вид постамент, а на грбот има крилја

Бронзена фигура на Дедал, таткото на Икар, висока 20 сантиметри, од 3 и 2 век пред новата ера, откриле археолозите на ископувањата на локалитетот Плаошник над Охрид. Ова е единствен ваков артефакт во земјава, а според првичните анализи, веројатно и во светот, објаснува археологот Паско Кузман, директор на Управата за заштита на културното наследство. Предметот е пронајден во земјата среде големата ранохристијанска базилика од 5 и 6 век, под мозаиците што се извадени и однесени на конзервација. Под слојот земја каде што лежела фигурината, археолозите пронашле бокалчиња и сатчиња кои припаѓаат од групата наречена македонски, односно пајонски бронзи, од 7 и 6 век п.н.е. Засега најстарите артефакти откриени на локалитетот се фрагментирана геометриска керамика, од 8 и 7 век п.н.е.

- Покрај керамиката, излезе исклучителен наод. Човекот на фигурата со двете раце е потпрен на бутните коски, а едната нога му е потпрена на вид постамент. На грбот има крилја. Тој е стар, ќелав на средината на главата, со коса околу. Тоа е Дедал, научникот, архитектот, таткото на Икар. Засега нема друга аналогија. Барав податоци и во стручната литература и на интернет. Слично, со крилја бил претставуван и Аполон, но тој секогаш има лик на млад човек - објаснува Кузман.

На локалитетот се работи на големо. Околу 330 луѓе ги покриваат сите простори под археолошкиот комплекс Плаошник. Целта на археолозите е да дојдат до податоци каде се наоѓале темелите на Светиклиментовиот универзитет. Земјиштето на локалитетот се спушта каскадно. Северно од реконструираната црква „Свети Климент“ археолозите ги пронашле најновите хоризонти на живеење - од шеесеттите години.

- Откопавме калдрми, каналчиња, куќи... Ова беше турско маало, се' уште ги паметам. Потоа луѓето се преселија во Турција, некои во градот. Интересно е за туристите да ги видат калдрмите од минатиот век - вели Кузман.

Ископувања се вршат околу црквата, која се наоѓа во огромна, трибродна ранохристијанска базилика од 5 и 6 век, која имала и крстилница и во своето време била еден од најголемите храмови на Балканот. Таму на ископувањата во претходните години археолозите пронајдоа мозаици што сега се кренати и однесени на конзервација.

- Го искористивме овој момент за да ги „фатиме“ постарите хоризонти. Почна да излегува керамика од периодот на македонскиот хеленизам, околу 3 и 2 век п.н.е и мат сликана керамика, околу пет века постара, од геометрискиот период во медитеранскиот културен круг. Наоѓаме фрагменти, нема цели садови. Слични предмети излегуваа и на ископувањата на Самуиловата крепост, во изминатите години. Тоа значи дека во тоа време тука имало развиена населба која се протегала од Самуиловата тврдина до Плаошник - објаснува археологот.

Тој вели дека многу се значајни предметите што се вбројуваат во групата македонски бронзи, од 7 и 6 век п.н.е. Археолозите пронашле бокалче и сатче, кои веројатно имале култна намена.

- Досега ги пронаоѓавме само на локалитетите во источниот дел на Македонија, каде што порано се простирала Пајонија. Македонските бронзи се типични за старомакедонската културна група. Ова покажува дека се протегала и на овие простори - категоричен е Кузман.

Археолошките ископувања на Плаошник, ги финансира Владата, во рамките на проектот „Возобновување на Светиклиментовиот универзитет во Охрид“.

Научник, архитект, првиот митолошки летач

Приказната вели дека Дедал, Атињанинот, бил вешт ковач. Занаетот го научил од боговите Атина и Хефест. Дедал морал да побегне од Атина зашто го убил својот внук. Се засолнил на островот Крит и се вработил кај кралот Минос. Таму се оженил и го добил синот Икар. На кралот му правел секакви скулптури, мебел, машини, оружје, оклопи и играчки за децата од палатата. По неколку години работа од Минос побарал одмор, но кога владетелот го одбил, решил да побегне. Знаел дека е залудно да украде брод и да отплови, зашто брзите бродови на Минос веднаш ќе го стигнеле. Затоа, за себе и за Икар направил по еден пар крилја. Перјата ги споил со восок. Пред да тргнат, Дедал го предупредил синот да не лета премногу ниско за да не се намокри, ниту премногу високо поради Сонцето. Но, Икар се вивнал толку близу до Сонцето што крилјата почнале да му се одлепуваат. Почнал да паѓа и се удавил во морето. Кога морето го исфрлило неговото мртво тело, Дедал го погребал на мал остров, кој подоцна е наречен Икарија.

КАЈ ГРАДИШТЕ ВО ОХРИД СЕ ПОДГОТВУВА АТРАКЦИЈАТА ПОД ОТВОРЕНО НЕБО

Музеј на вода на платформа од 2.000 колци

Нема да се прави реконструкција на целата населба, туку само на дел од неа - на платформата ќе бидат подигнати седум куќарки

На 2.000 колци, долги 6 метри, забиени во дното на Охридското Езеро ќе биде поставена дрвената платформа на која ќе биде изграден музејот на вода, во Заливот на коските, кај кампот „Градиште“. Најтешкиот дел од задачата е завршен - набавени се 600-те кубици дрво. Градењето на малиот праисториски град на вода ќе почне кога ќе се зајакнат стеблата, за да бидат поиздржливи.

Изградбата на музејската атракција под отворено небо треба да заврши за две години. Сега се распишува меѓународен јавен конк*рс за да се пронајде фирма што располага со опрема што ќе може да го подобри квалитетот на дрвото.

Иницијатор на проектот за делумна реконструкција на праисториската наколна населба е охридскиот археолог Паско Кузман, директор на Управата за заштита на културното наследство. Владата го поддржа и за почеток одобри 500.000 евра.

Според проектот, нема да се прави реконструкција на целата населба, туку само на дел од неа. На платформата ќе бидат подигнати седум куќарки.

- Во минатото имало најмногу 24 куќи. Седум се доволно за да му покажеме на светот како изгледала таа населба и како се живеело во тоа време. Сите предмети, најмногу грнчарија, што сме ги нашле за време на подводните истражувања, ќе ги вратиме во куќите. Тие ќе имаат ентериер, огниште, рогозина за спиење. Ќе наредиме разни грнчиња, некои ќе бидат обесени на кожички. Така планираме да го презентираме музејот на вода - објаснува Кузман.

Според него, завршена е најтешката задача - обезбедено е доволно дрво за дрвената населба. Кузман ангажирал професори од Шумарски факултет. Тие заедно ја разгледале Македонија и заклучиле дека во Кичевско, на планината Турла има високи дабови дрвја што може да се искористат за наколната населба. Од тој регион се набавени 2.000 стебла, високи околу 6 метри. Таа висина била неопходна поради нивото на водата каде што ќе биде населбата.

- Кај Градиште од јужната страна е до три метри длабоко. Ние работевме на 5 метри длабочина, таму се сите неолитски колци. Околу еден метар од секое дрво ќе биде набиено во вода, три метри ќе бидат во вода и уште два метра над вода. Така ќе може да направиме платформа, на која ќе ги изградиме куќите. Сето тоа со дрвен мост ќе биде поврзано со копното. Мостот ќе биде подвижен, како во минатото. Ноќе мостот ќе се крева. Така населбата ќе биде издвоена од копното - објаснува Кузман.

Најпроблематично било како ќе се однесува дрвото во две атмосфери (дел под вода, а дел ќе излегува на суво) и колку долго ќе трае. Експертите направиле анализи и укажале дека откако ќе се набави, дрвото треба да се модифицира за да биде појако. Иако во повеќе земји во Европа има опрема за модификација на дрво, малку било проблематично процесот да се спроведе на 600 кубици дрво, чија должина не смее да се крати. Фирмата „Лопушник“ од Кичево ја добила задачата да пронајде странска фирма што ќе им ја зголеми силата на дрвата за наколната населба.

Во музејскиот комплекс ќе биде вклучена и тврдината на ридот Градиште. Локалитетот треба да биде истражен, конзервиран и надграден, за да се гледа. Патеката што ќе се спушта од ридот ќе влегува во праисториската населба.

- Но, пред да се влезе во градот од бронзено време, мора да се изгради некаков пристапен објект, во кој ќе има две канцеларии за луѓето што ќе работат таму. Туристите треба да влезат во објект во кој ќе може да седнат, да се одморат, да се напијат кафе, да си купат некој сувенир. Таму ќе може да седат, да уживаат во погледот кон езерото и музејот на вода. Но, ако сакаат да појдат на платформата, ќе мора да си купат билет кога ќе поминуваат низ дрвената капија - објаснува Кузман.

Нуркачка база до музејот

Недалеку од музејскиот комплекс, од камен ќе биде изграден уште еден објект - нуркачка база.

- Ако дојде турист и сака да нурка, ќе си плати и во придружба на професионален нуркач ќе разгледа се' што го интересира. Тоа значи дека на увид на сите ќе бидат и подводните, вистинските остатоци од археолошкиот локалитет. На тој начин ќе ја промовираме и подводната археологија - вели Кузман.