ФРАГМЕНТИ ОД ЕДНА УБАВА КНИГА

Кога ќе ги изговори тие зборови станува муслиман, т.е.: вистински жител на исламската држава, во која ги ужива сите права кои ги ужива муслиманот и прифаќа да ги извршува сите должности со кои исламот го задолжува.

 

            Овие обврски, т.е., верски должности се малубројни, лесни, и во нив нема никакви мачнини, ниту големи потешкотии.

 

            Првата од нив е в зори да клања два реката[1] сабах-намаз[2], тивко повикувајќи Го својот Господар, молејќи Го за секое добро и барајќи заштита од казната. Пред тоа зема абдест,[3] т.е., мие одредени делови на телото или ако е џунуб (нечист),[4] се капе.

 

            Клања во средината на денот четири рекати пладне-намаз,[5] малку подоцна уште четири рекати икиндија-намаз[6], а после заоѓањето на Сонцето три рекати акшам-намаз[7] и на почетокот на ноќта четири рекати јација-намаз.[8]

 

            Ова се петте пропишани молитви. Нивното извршување трае околу половина час. За нивното извршување не е определено ниту место ниту определена личност (верски човек) без кои тие не би биле исправни. Во нив, како и во сите други верски должности, Богоугодни дела и обожувања, нема посредник помеѓу муслиманот и неговиот Господар.

 

            Втората обврска на муслиманот се однесува на определениот месец во годината, Рамазан, [9] во кој муслиманот го поместува појадокот, па го извршува на крајот на ноќта - наместо на почетокот на денот, а го одлага ручекот за после заоѓањето на Сонцето, воздржувајќи се во текот на денот од храна, пијалок и приоѓање кон жената. Тоа за неговата душа е месец на чистење, за неговиот стомак месец на одмор, а за неговото тело месец на преиспитување на неговото однесување и здравје. Овој месец е еден од начините на поттикнувања на добродетелство и еднаквост во животот.

Во верските должности исто така спаѓа и воздржување од одредени дела, за кои сите паметни луѓе на светот кажуваат дека се штетни и дека воздржувањето од нив е должност, како што се: бесправно убивање, напаѓање на луѓето, сите видови на насилство, алкохолни пијалоци од кои се губи разумот, блудот кој ја уништува честа, здравјето и мешањето на сродствата, каматата и лихварството, лагата, мамењето, предавството, бегањето од воена служба со која се сака воздигнување на Божјата вера, непослушност кон родителите, кривоклетство, лажно сведочење и друго што е слично на овие грди и штетни дела, чија грдотија ја чувствува секој разум.

 

            Ако муслиманот занемари извршување на некои од должностите, или пак направи нешто од она што е забрането, а потоа се обрати кон Бога и се покае, барајќи прошка од Бога, Тој навистина ќе му прости. А, ако не се покае и не се обрати кон Него, останува и понатаму муслиман и се вбројува во муслиманите, но се смета за грешник и заслужува казна на идниот свет - ахиретот, со таа разлика што неговата казна е привремена, а не вечна, како казната на неверниците.

 

            Но, ако негира некои од основите, принципите на верувањето, или се посомнева во нив, или одбие должност или забрана востановена со иџма,[1] или негира макар и еден збор од к*ранот, излегува од верата, се смета за отпадник и му се одзема исламското државјанство. Отпадништвото од верата е најголемиот грев во исламот, од ист степен како и предавството на државата во современите закони, а казната за оној што нема да се покае е смрт.

 

            Муслиманот, понекогаш, пропушта некоја должност, или извршува нешто од она што е забрането, признавајќи ја должноста и забраната, па останува и понатаму да биде муслиман, со тоа што станува грешник. Што се однесува, пак, до верувањето - иманот, тоа е неделиво. Кога, на пример, би верувал во 99 % од верските принципи, а би негирал еден од нив, би се сметал за неверник.

 

ДЕФИНИЦИИ

 

            Во ова поглавје, во кое зборуваме за верувањето, неопходно е  да допреме до објаснувањето на некои стручни изрази, карактеристични за речникот на учените луѓе, а кои честопати се спомнуваат и во теолошките книги. Тоа се термините: СОМНЕЖ, МИСЛЕЊЕ И ЗНАЕЊЕ. Преку нивното објаснување сакаме да дојдеме до дефинициите на верувањето.         

           

            Декарт, во својата позната метода, а пред него и Газали, во своето дело (ЕЛ-МУНКИЗУ МИНЕ-Д-ДАЛАЛ), поаѓаат од сомнежот како би стигнале до уверувањето. Декарт се сомнева, земајќи го сомнежот како пат за стигнување до уверувањето. Па што е тогаш сомнеж?

 

            На пример, кога би се наоѓал во Мека, па би те прашал некој дали во Таиф (град во Саудиска Арабија) во моментот паѓа дожд, не би бил во состојба да кажеш „да“ ниту пак да кажеш „не“, затоа што е возможно во Таиф времето да е дождливо, како што постои можноста небото над него да е ведро - без дожд. Можноста да паѓа дожд во него е 50 %, на пример, а можноста да не паѓа, исто толкава. Двете можности се подеднакви и не постои доказ кој натежнува на едната од двете можности. Тоа е сомнеж.

 

            Доколку би погледнал, па би видел на источната страна (а Таиф е на источната страна) облаци како од далеку се укажуваат на рабовите на хоризонтот, кај тебе, со лесна предност, би преовладало мислењето дека во Таиф паѓа дожд. Ова лесно преовладување на можноста да паѓа дожд се нарекува мислење. Во тој случај ти кажуваш: „Мислам дека во Таиф сега паѓа дожд!“ Можноста е 60 %, на пример, за ДА, т.е., дека паѓа дожд, а 40 % за НЕ, т.е., дека не паѓа.

           

            А доколку би видел дека облаците се намножиле и се згустиле, поцрнеле и се натрупале и дека молњи светкаат од нив, кај тебе би се зголемило мислењето дека во Таиф паѓа дожд, па за одговор ДА можноста станува 70 или 75 %. Тоа е она што нашите учени луѓе го нарекуваат преовладувачко мислење. Во тој случај, ти на оној кој те прашува му велиш: „Кај мене преовладува мислењето дека во Таиф сега паѓа дожд!“ А доколку би отишол во Таиф, па со свои очи би видел дека паѓа дожд, чувствувајќи го на своето лице, стануваш цврсто уверен во неговото паѓање. Тоа цврсто уверување (јекин), нашите учени луѓе го нарекуваат сознание или спознание.

 

            Така, зборот сознание има повеќе значења:

1) Општо знаење кое е наспроти незнаењето;

2) Знаење кое е наспроти уметноста и филозофијата, па така хемијата и физиката се науки, а сликањето и поезијата се уметности. Целта на спознанието во оваа смисла е вистината - реалноста, нејзино орудие разумот, а средство размислувањето, експериментирањето и истражувањето. Целта на уметноста е убавината, нејзиното орудие е чувството, а средство вкусот;

3) Знаење кое има значење на цврсто уверување кое е наспроти сомнежот и мислењето и тоа е цел на нашата студија.[1]

 

 

 

ОЧИГЛЕДНА ВИСТИНА И ВЕРУВАЊЕ

 

 

            Во теоретско знаење се вбројува она кое, во основа, бара доказ и не е разгонетливо преку самите сетила ниту преку набљудување, меѓутоа сеопшто е и раширено така што и на учениот и на неукиот, и на големиот и на малиот им е познато, и станува поблиску до нужното спознание. Пример за тоа е дека дел од земјата е помал од целината, нагризената кифла е помала од целата. Иако е фактот во основата на теоретското знаење кое бара аргумент, ти нема да најдеш никој кој се сомнева во тоа и бара доказ за тоа. Кога би зел од мало дете цело чоколадо, а би му дал нагризено, детето не би прифатило. Ако би се обидел да го убедиш дека тоа што си му го дал е поголемо, не би го убедил, затоа што фактот дека делот е помал од целината е очигледна вистина, како и доказот на идентитетот, т.е., фактот дека тоа е навистина тоа. Кога некој би ти рекол: „Докажи ми дека тоа пенкало кое го носиш не е лажичка за чај!“, би му рекол: „Тоа е очигледно, не е потребно да се докажува, затоа што пенкалото е пенкало...“

 

            Очигледни, априорни вистини се рационалните факти кои ги прифаќаат сите луѓе и никој за нив не бара доказ. Кога очигледната вистина ќе влезе во потсвеста и се всели во неа, оставајќи трага на мислата и свеста, и насочувајќи го човекот во неговото свесно размислување и дејствување, се нарекува вера (идеологија), а цврстото убедување во неа се нарекува иман (верување).

 

            Меѓутоа, ние знаеме дека луѓето понекогаш веруваат во вистината, а понекогаш во невистината, лагата. Денес ги согледуваме, меѓу приврзаниците на изопачените правци (школи) и лажни принципи, оние кои се соживеале со нив и со душа и со тело, ги прифатиле и јавно и тајно, жртвувајќи се себе си и својот имот на патот на нивната помош, но дали ќе ги наречеме верници?

 

            Воопштено, не! Меѓутоа, можеме да им припишеме верување одредувајќи го со невистината во која веруваат, во согласност со зборовите на Возвишениот:

 

            „Не ги гледаш ли оние на кои им е даден дел од Книгата како веруваат и во кипови и во тагутот...?“ (Ен-Ниса, 52)

 

            Можно е да им се припише името на верувањето ограничувајќи го со описот, во согласност со зборовите на Возвишениот:

 

            „Мнозинството од нив не веруваат во Алах: многубошци се, навистина!“ (Јусуф, 106)

 

            Што се однесува, пак, до верувањето во потесно, специфично значење, значење на кое се враќа кога ќе се спомне и само на него упатува, значењето на кое се мисли кога и да се спомне иманот (верувањето) и неговите изводи во к*ранот, суннетот и терминологијата на учените луѓе, тоа значи:

 

            - верување во Возвишениот Алах како во единствен Господар;

 

            - Владетел Кој прави што сака и одредува како сака;

 

            - божество кое се обожува, Му се упатува молитва, не припишувајќи Му здруженик во ништо што се спаѓа во категоријата на обожувањето, па и воопшто;

 

            - и верување во сè што му е објавено на Веровесникот Мухамед, нека е Божјиот мир над него, од вестите за ангелите, пратениците, Судниот ден и Божјата одредба (кадерот) било за добро или за зло.

 

            Имателот на оваквото верување е верник, па ако оштети нешто од тоа или го отфрли, или се поколеба во неговото прифаќање или се посомнева во него, го губи својството на иманот (верувањето) и престанува да се вбројува меѓу верниците.

 

"zdravo" - oficijalna opomena imash od mene za sozdavanje na tenzii tuka na forumov. Vo sekoja tema se vmeshuvash, duri i kade shto ne ti e mesto. Vo ovaa tema se postiraat fragmenti od kniga, koja nema nishto so tvojot post.

ТРЕТ ПРИНЦИП

 

            Колкав е опфатот на спознанието кое го достигнуваат сетилата? И дали се тие во состојба да го сфатат сето она што постои?

 

            Примерот на душата и на сетилата е како примерот на некој човек кого владетелот го затворил во тврдина, затворајќи ги сите врати и прозорци и не оставајќи му ништо, освен неколку мали отвори и пукнатини во ѕидовите на кулата: отвор кој гледа на реката што тече на источната страна, отвор кој гледа на ридот што се наоѓа на западната страна, отвор кој гледа на дворецот што се издигнува на северната страна, и отвор кој гледа на игралиштето сместено на јужната страна.

 

            Затворот е душата, тврдината е телото, а отворите сетилата. Сетилото за вид го надгледува светот на боите, сетилото за слух светот на гласовите, сетилото за вкус светот на вкусовите, сетилото за мирис светот на миризбите и сетилото за допир светот на предметите.

 

            1 - Сега се прашуваме: Дали секое од наведените сетила го опфатило сето она што се наоѓа во светот над кој бдеело? Кога затвореникот набљудува низ прозорецот кој гледа кон реката, не ја гледа целата река туку само еден нејзин дел, како што и окото, кога го набљудува светот на боите, не гледа сè туку само еден негов дел.

 

            Јас не ја гледам мравката кога се движи на далечина од три милји, иако мравката постои, ниту ги гледам бактериите и микроорганизмите во чашата со чиста вода, иако во чашата се наоѓаат милиони такви бактерии. Исто така, не ги гледам електроните кои кружат во средината на атомот, како што кружат ѕвездите на небесниот свод. Потоа, таа мравка поседува глас, но јас не го слушам затоа што моето уво прима вибрации од дваесет до дваесет и пет илјади фонови јачина, а она што е послабо од тоа не го слушам, а што е посилно од тоа го пробива ушното тапанче и нанесува болка. Јас не го чувствувам мирисот на шеќерот, иако мравката и мувата го чувствуваат и брзаат кон него. Сетилата, значи, од световите над кои им е дадена власт, откриваат само еден нивен дел.

 

            2 - Зарем не е можно, помеѓу светот на боите над кој бдее окото и светот на гласовите над кој бдее увото, да постои еден друг свет кој, во основа, не го познавам затоа што не поседувам сетило за негово спознание?

 

            Зарем не е можно помеѓу реките и ридовите, во однос на затвореникот во тврдината, да постои голема градина која тој ниту ја гледа ниту ја знае, затоа што не наоѓа отвор низ кој би ја видел? Па има ли право, затоа што не ја гледа, да го негира нејзиното постоење?

 

            Човекот кој е слеп е во можност преку слухот да спознае дека морето е сино, а ливадата зелена, но не е во можност да сфати што е тоа синило, или зеленило. Глувиот човек преку образованието дознава дека мелодиите се состојат од стихови, тактови, скали и ноти, меѓутоа не е во сосотојба да ја почувствува вистинската смисла на мелодијата. Па дали оној кој е слеп има право да го негира постоењето на зеленилото, а оној кој е глув да ја негира реалноста на мелодијата, затоа што не ја чувствува?

 

            Во внатрешноста на собата, која ти изгледа во длабока тишина, се наоѓаат сите мелодии и тонови кои моментално се емитираат од сите радиостаници. Ти не ги чувствуваш, затоа што не се боја која ти ја гледаш со окото, ниту глас кој ти го слушаш со увото; тоа се бранови од друг вид, кои имаат звук, но увото не ги чувствува. Меѓутоа кога ќе употребиш радиоапарат, кој тие звуци откако ќе ги прими од радиостаницата ги враќа кај тебе, и ти ги слушаш.

 

            Ти не ги чувствуваш малите разлики во атмосферскиот притисок, затоа што не поседуваш сетило со кое би ги почувствувал, меѓутоа ако употребиш барометар ќе ги почувствуваш, како што не ги чувствуваш тивките вибрации и треперења, но радарот ги чувствува. Значи има многу нешта кои не влегуваат во сферата на осетите или на сетилата, затоа што не се боја која се гледа, глас кој се слуша, предмет кој се допира, мирис кој се мириса, ниту храна која се вкусува. Па имам ли право да го негирам нивното постоење затоа што моите ограничени сетила не ги чувствуваат?

 

            3 - Дали се сетилата совршени?

 

            Поранешните народи ги ограничиле сетилата на пет, не мислејќи на можноста за зголемување на нивниот број. Меѓутоа, денес кај човекот се откриени и други, кои Бог ги сместил во него, а она што прима зголемување не е совршено.

 

            Јас ги затворам очите, а потоа ја испружувам раката и ја свиткувам, чувствувајќи дали е испружена или свиткана, а не сум ја допрел ниту сум ја видел. Со кое сетило јас тоа го почувствував? Го почувствував тоа преку мускулите или мускуларното сетило. Исто така чувствувам умор или истоштеност, чувствувам неудобност, радост, депримираност, не регистрирајќи го тоа со ниту едно од петте познати сетила, туку со т.н., внатрешно сетило.

 

            Јас се движам не тетеравејќи се, иако малото дете во почетокот се тетерави. Велосипедистите и забавувачите од циркусот кои изведуваат чуда со кое свое сетило ја одржуваат рамнотежата?

 

            Постои осмо сетило, а тоа е сетилото за рамнотежа.

 Научниците го открија местото во кое Бог го сместил, незначителна течна супстанца во внатрешното уво, со чија помош се одржува рамнотежата. Во рамките на своите експериментирања ја отстраниле кај зајакот таа супстанција, така што тој при одот се тетеравел како да е пијан.

 

            Третиот принцип, значи, гласи: немаме право да го негираме постоењето на нештата само затоа што не ги чувствуваме со своите сетила.

 

ПЕТТИ ПРИНЦИП

 

            Кога окото ќе здогледа право стапче прекршено во чаша со вода, разумот не се измамува со она што го видело окото, затоа што знае дека стапчето е право. Кога окото ќе види песок во пустината како вода, разумот знае дека тоа е фатаморгана, оптичка измама, и дека не е вода туку песок. Кога ќе видиме магионичар во циркус како извлекува од устата стотина шамивчиња, а од ракавот дваесет зајаци, разумот разбира дека тоа е прелест, оптичка измама. Разумот, значи, станал судија и таа негова пресуда е далекусежна.

 

            Меѓутоа, дава ли тој мнение за сè и дали е опфатот на неговото мнение бесконечен?

 

            Разумот не е во состојба да разбере ништо додека не го ограничи со две нешта: време и простор, така што она кое што не е ограничено со време и простор, разумот сам по себе не е во состојба да го разбере.

 

            Кога професорот по историја би ти рекол: „Почнала војна помеѓу Арапите и Персијците, меѓутоа не почнала пред исламот ниту после него, ниту во било кое време, но навистина почнала!“, не би го разбрал тоа ниту би му поверувал, ниту би го прифатил тоа. А кога професорот по географија би ти рекол: „Постои град кој не е во рамница, ниту на планина, ниту на копно, ниту на море, ниту на Земјата, ниту на небесата, ниту во било кој простор, меѓутоа, тој постои!“, ти не би го разбрал тоа, ниту би го прифатил, ниту би му поверувал.

 

            Разумот, значи, не донесува заклучок, освен во границите на времето и просторот, така што она кое што е надвор од тие граници, прашањето за душата и Божјето одредение, Неговата возвишеност и атрибутите; разумот за нив не донесува заклучок.

 

            Разумот е ограничен. Не донесува заклучок за неограниченото, ниту е во состојба да го разбере. Претстави си ја себе си вечноста на верниците во рајот! Разумот на верникот е уверен дека тоа е вистина и тој јекин[1] му дошол преку известувањето од Искрениот – Пратеникот, нека е Божјиот мир над него. Меѓутоа, погледни, дали твојот разум ја разбира вечноста? Размисли за неа па ќе увидиш како го замислуваш нивниот престој во рајот, век или два века, стотина, милион или милијарда векови, а потоа ќе востановиш дека твојот разум станува немоќен и се прашува: „А што после тоа?“ Он сака со тоа да одреди граница. Не е во состојба да ја разбере бесконечноста, па кога ќе претпостави достигнување до неа, доаѓа во противречност, која сведочи за неговата ништожност и измамливост.

 

            Германскиот филозоф Кант напишал позната книга, во која потврдува дека разумот не е во состојба да донесува заклучок, освен во светот на материјата. Меѓутоа, тоа што го рекол Кант, уште порано го има кажано нашата улема,[2] повторувајќи го и потврдувајќи го тоа толку пати што тоа станал општопознат факт, а говорот за тоа обично повторување. Да ги погледнеме познатите Кантови противречности, му претходи нашата улема која со математички докази објаснила дека „маѓепсаниот круг – circulus vitosus“ (дека секое нешто го предизвикува другото, и така по ред, сè до крај) е неисправен и лажен.

 

            Еден од најблиските нивни докази е овој: од точката М, на пример, изведуваш два зрака, т.е., две прави линии, кои меѓусебно се оддалечуваат (како што се гледа на цртежот) и ја претпоставуваш (замислуваш) должината на секоја линија до бесконечност (В, В). Потоа ги спојуваш тие две линии со попречни линии на подеднаква оддалеченост (С-Н; С1-Н1; С2-Н2), и така додека не допреш до линијата В-В. Дали таа линија е ограничена или неограничена?

 

           

 

 

 

            Ако кажеш дека е ограничена ќе ти биде укажано дека тоа е линија помеѓу две бесконечности. Па како да биде ограничена? А, ако речеш дека е неограничена, ќе ти биде возвратено дека тоа е линија која спојува две точки В-В. Па како да биде неограничена?

 

            Таа е, значи, ограничена и неограничена, а тоа е противречност!

 

            Потврдено е, значи, дека разумот ја губи рамнотежата (се пореметува неговиот заклучок) кога се обидува да даде заклучок за неограниченото, како што запаѓа во апсурдна противречност кога трага за она што нема крај, за бесконечното.

 

            Разумот, значи, не е во состојба да даде заклучок, ниту пак неговиот заклучок е правилен, освен во ограничените материјални нешта. Што се однесува, пак, до она кое што е надвор од границата на материјата, т.е. невидливото - метафизичкиот свет, разумот за него не донесува заклучок. А, тоа што го потврдил Кант, и што уште пред него го искажале нашите научници, се наоѓа во книгата (ШЕРХУЛ-МЕВАКИФ), Сејјиди, пратениците (ЕЛ-МЕКСАДУЛ-ЕСНА), Газали и во останатите догматски книги.