На денешен Ден

37.- Роден е римскиот цар Нерон Клаудиј Цезар Август Германик, еден од најконтроверзните владетели во историјата на Римското царство. На престолот во 54 година го донесе неговата мајка Јулија Агрипин Помладата, кој претходно го отру царот Клаудиј, на кого му беше четврта жена. 

1675.- Умре холандскиот сликар Јан Вермер, кој се вбројува меѓу најголемите уметници во историјата на сликарството иако изработил само околу 40 слики. Најчесто работел фигури во енертиер, а неговите композиции се одликуваат со хармоничност, духовност и поетичност, математичка точност, блескав колорит и светлина. Дела: „Жена со писмо“, „Девојката со ѓерданот“, „Во атеље“, „Млекарка“, „Час по музика“, „Девојката со турбанот“, „Поглед на Делфт“, „Уличката во Делфт“.

1711.- Во Копенхаген изби епидемија на куга, усмртувајќи илјади животи.

1806.- Францускиот цар Наполен Први влезе со трупите во Варшава.

1832. - Роден е Александар Густаф Ајфел, француски инженер и градител на познатата Ајфелова кула во Париз која е висока 320 метри. Позната е и неговата конструкција на Статуата на слободата на влезот во њујоршкото пристаниште. Умре во 1923 година.

1840.- Ковчегот со посмртните останки на францускиот цар Наполен Први беше положен во „Домот на инвалидите“ во Париз, 19 години по неговата смрт на островот Света Елена.

1852.- Роден е францускиот физичар Антоан Анри Бекерел, пронаоѓач на радиоактивниот зрак (Бекерелови зраци), добитник на Нобеловата награда за физика во 1903 година. Во негова чест мерната единица за радиоактивност е наречна бекерел.

1859.- Роден е полскиот лекар и филолог Лазар Лудвиг Заменхоф, творец на меѓународниот јазик есперанто. Првиот учебник на тој јазик го објавил во 1887 година, под псевдонимот д-р Есперанто (оној кој се надева). Есперанто не стана меѓународен јазик во пошироката употреба како што се надевал неговиот творец, но е најважниот и најраширениот од сите вештачки јазици.

1874.- Владетелот на Сандвичките Острови (сегашните Хаваи) Дејвид Калаку стана првиот крал кој на покана на претседателот Симпсон Грант ги поседи САД.

1890.- Убиен е индијанскиот полгавар „Бикот што седи“, водач на племето Сијукс, врз основа на наредбата на повереникот на владата на САД во резерватот во Јужна Дакота. Го предводеше сојузот на племињата, познат како „Дакота“. Се бореше против бруталната политика на САД која систематски се спроведувала врз Индијанците. Тој беше најзаслужен за победата на неговите сонародници во битката кај Литл Биг Хорн во 1876 година кога беше уништен дел од Седмата коњаничка дивизија под команда на Џорџ Кастер.

1897.- Умре францускиот писател Алфонс Доде. Пишувал романи, драми и новели. Дела: „Сафо“, „Нума Руместан“, „Бесмртник“.

1938.- Загина рускиот пилот Валериј Павлович Чкалов испробувајќи го новиот тип на ловечки авион. Тој се прослави со многу потфати, вклучувајќи го и прелетувањето преку Северниот пол. Во 1937 година го изведе летот преку најсеверната точка на земјата без спуштање, прелетувајќи со авионот „Ан-25“ за 64 часа и 25 минути 12.000 километри од Москва до американскиот град Ванкувер кај Портланд, а со тоа постави светски рекорд. Во чест на тој сензационален лет, во Ванкувер му е подигнат споменик и посветен музеј.

1945.- Во селото Нестрам, Костурско, грчките власти изведоа пред суд 61 Македонец, бидејќи своите деца ги учеа да пишуваат и да читаат на свој мајчин македонски јазик.

1945. - Симфонискиот оркестар на денешната Македонска филхармонија го оддржа својот прв симфониски концерт.

1946. - Во Скопје започнаа првите предавања на Филозофскиот факултет. Основањето на Филозофскиот факултет претставува значаен настан за целокупната културна преродба на македонскиот народ, израз на стремежите на македонскиот народ, што побрзо да ја надмине заостанатоста наследена од минатото и да зачекори кон посветла иднина. Наставата на филозофскиот факултет беше тесно сврзана со науката и затоа тој беше и остана силен двигател на научната мисла во општествените науки сврзани со македонскиот национален дух и неговата историја.

1961. - Судот во Ерусалим го осуди на смрт нацистичкиот злосторник Адолф Ајхман, одговорен за смртта на повеќе стотици илјади невини цивили во Втората светска војна.

1961.- Генералното собрание на Обединетите нации го отфрли советскиот предлог за прием на Кина во светската организација.

1964.- Собранието на Канада го прифати новото национално знаме - црвено бело во водорамни полиња при што на централното бело поле се наоѓа црвен јаворов лист. Знамето беше општоприфатено како симбол на Канада.

1966. - Во Бурбанк, Калифорнија, умре Волт Дизни, познат северноамерикански цртач и филмски продуцент, творец на модерниот цртан филм. Роден е во Чикаго, на 5 декември 1901 година.

1970.- На Венера се спушти советскиот вселенски брод „Венера 7“ од кој сигналите стигнуваа само неколку минути кои дадоа одговори на многу прашања.

1978.- Претседателот на САД Џими Картер соопшти дека неговата земја од 1 јануари 1979 година ќе воспостави дипломатски односи со Кина, а односите со Тајван ќе ги прекине.

1989.- Собранието на Панама го именува за претседател на владата генералот Антонио Норијег, поранешен штитеник на САД, и прогласи дека Панама „е во воена состојба“ со САД.

1991.- Пред египетското пристаниште Сафага фериботот „Салем Експрес“ удирајќи во корален гребен потона, усмртувајќи 474 патници.

1991.- Во Скопје, во Гранд хотел „Скопје“, за првпат се одржа манифестацијата за избор на најубава Ромка во Република Македонија. Титулата најубава ја понесе Лиза Јашарова.

1994.- По едномесечна политичка криза, Џон Брутон стана нов премиер на Република Ирска.

1997.- Во Скопје умре Тома Киров, еден од основоположниците на македонскиот театар. Роден е во 1926 година.

1997.- Умре Илија Црвенов, оперски пејач, првенец на Операта при Македонскиот народен театар и еден од доајените на македонската оперска уметност. Роден е во 1937 година.

1999.- Шефот на УНМИК Бернар Кушнер ја формираше преодната влада на Косово за што во Приштина потпиша документот со албанските политички претставници. Документот е напишан на англиски и на албански јазик и е донесен без консултација со претставниците на Србија. Извршниот одбор на Српскиот национален совет на Косово и Метохија заклучи дека со создавањето на преодната влада УНМИК го продлабочил јазот меѓу Србите и Албанците.

1999.- Во Собранието на Република Македонија е извршена свечена инаугурација на новиот (втор по ред по осамостојувањето, по Киро Глигоров) претседател на Република Македонија Борис Трајковски.

2000.- Украинскиот претседател Леонид Кучма нареди да се затвори нуклеарната електрана во Чернобил во која 14 години претходно се случи најголемиот инцидент во историјата на нуклеарните централи.

2004.- На југот на Франција свечено е отворен највисокиот друмски мост во светот „Мијо“, чиј нависок столб има 340 метри. Мостот, долг два километри, е заеднички француско-британски потфат.

2006.- Јапонија за првпат после поразот во Втората ветска војна доби Министерство за одбрана. До оваа одлука јапонската влада во својот состав имаше само Агенција за одбрана, формирана во очи на Корејската војна во 12954 година. Непосредно по капитулацијата во 1945 година, на Јапонија и е строго забрането да поседува вооружени сили.

1118.- Роден е кентерберјскиот надбискуп Томас Бекет, кој во 1170 година беше погубен поради противењето на политиката на англискиот крал Хенри Втори. Претходно беше близок пријател на кралот и негов канцелар до изборот за надбискуп во 1162 година. Противејќи се на ограничувањата на црковната власт, посебно на судството, во 1164 година емигрираше во Франција. По враќањето, одбил да положи заклетва пред кралот „Кларендонски правила“ за односите меѓу црквата и државата и со одлука на Хенри Втори беше погубен во Кентерберската катедрала. Беше прогласен за светец во 1173 година и неговиот гроб во катедралата станал едно од попривлечните места за верниците во седновековна Европа.

1375.- Умре Џовани Бокачо, славен италијански писател и хуманист. Пишуваше песни, романи и новели. Најпознато дело му е "Декамерон", збирка од сто новели. Во ова дело на најдобар начин е регистриран ренесансниот дух, кој ја отфрли средновековната строгост, алегоричноста и опседнатоста со вонземски живот. Од "Декамерон" земале методи Молиер, Шекспир, Марин Држиќ и други. Познати се неговите дела "Дантеовиот живот" и "Физаметас".

1639.- Роден е Жан Расин, француски поет и драмски писател од епохата на класицизмот. Негови познати дела се „Андромаха“, „Британикус“, „Федра“, „Парничари“ и други. Умре на 21 април 1699 година.

1781.- „Патентот за толеранција“ кој го изработи австрискиот цар Јосиф Втори, ги изедначи сите вероисповести во Монархијата. Тогаш беше овозможено вработување и на неверниците во државната служба, што дотогаш беше привилегија исклучиво на римокатолиците.

1804.- Роден е англискиот државник и писател Бенџамин Дизраели, основач и водач на конзервативците. Бил двапати премиер, првпат во 1869, и вторпат од 1874 до 1880 година. Бил еден од главните протагонисти на експанзиската политика на Велика Британија во втората половина на 19. век. Почнал освојувачка војна против Бурите во 1877 година, војувал против Авганистан и го ставил под британски протекторат, а во 1878 година го освоил и Кипар. Бил противник на Русија и Франција, а ги поддржувал Австроунгарија и Турција.

1817.- Гувернерот Лаклан Меквори формално го прифати називот „Австралија“ за британска колонија.

1842.- Роден е рускиот револуционер, од прелемнито потекло, Петар Алексеевич Кропоткин, анархистички теоретичар и противник на марксизмот. Дела: „Взаемна поммош“, „Големата Француска револуција“, „Записи на револуционерите“.

1879.- Во Горки, Грузија, е роден Јосиф Висарионович Џугашвили - Сталин, советски државник и политичар, долгогодишен раководител на КПСС и на СССР, еден од водачите на антихитлеровската коалиција за време на Втората светска војна и врховен командант на оружените сили на СССР, маршал и генералисимус. Роден е во Москва, на 5 март 1953 година.

1892.- Родена е англиската писателка Ребека Вест. Нејзиното право име е Сесилија Изабела Ферфилд. По престојот во Кралството Југославија во 1937 и во 1941 година го напиша опсежното патеписно-историско дело „Црното јагне и сивиот сокол“. Останати дела: романите „Војниковото враќање“, „Судија“, „Харијет Хјум“, студиите за велепредавство „Значењето на предавството“, „Воз со барут“.

1900.- Американскиот лекар Волтер Рид со експеримент врз еден доброволец успеа да докаже дека жолтата треска ја пренесуваат еден вид комарци. Неговото откритие доведе до отстранување на оваа болест.

1917.- Роден е германскиот писател Хајнрих Теодор Бел, добитник на Нобеловата награда за книжевност во 1972 година, мајстор за кратки приказни доловувајќи ја атмосферата на ликовите и ситуациите во неколку реченици. Дела: „И не кажувај ни збор“, „Куќа без чувар“, „Мислењето на еден кловн“, „Групна слика со дамата“, „Возот беше точен“, „на крајот од службениот пат“.

1918.- Роден е австрискиот политичар к*рт Валдхајм. Од 1972 до 1981 година беше генерален секретар на ОН. Како офицер во германската војска во текот на Втората светска војна се наоѓал на територијата на Југославија и на Грција, за што постојат сериозни индиции дека тогаш сторил воени злосторства. Од 1985 до 1992 година беше претседател на Австрија.

1937.- Родена е американската филмска глумица Џејн Фонда, ќерка на филмската ѕвезда Хенри Фонда. Беше општествено ангажирана, посебно против учеството на САД во Виетнамската војна, но и на други полиња, против расизмот и борец за правата на жената.

1937.- Во Холивуд е одржана премиерата на филмот „Снежана и седумте џуџиња“ на Волт Дизни, првиот целовечерен цртан филм во филмската историја.

1940.- Умре американскиот писател Френсис Скот Ки Фиџерланд, претставник на „изгубената генерација“ и „времето на џезот“ по Првата светска војна. Дела: романите „Големиот Гетсби“, „Блага е ноќта“, збирка песни, есеи и белешки „Прскање“, збирката приказни „Приказни од времето на џезот“.

1945.- Умре американскиот генерал Џорџ Смит Патон, од последици во сообраќајна несреќа во Германија. Во Втората светска војна се истакна како енергичен и вешт командант на оклопните единици. Дела: „Војната како што јас ја гледав“.

1945.- Грчката жандармерија го уапси секретарот на реонскиот комитет на КПГ, Таки Белчев и офицерот на ЕЛАС, Понто Влахов од селото Пилкади, Костурско. Идниот ден во селото Калевишта, Костурско на ѕверски начин беа убиени.

1953.- Поранешниот ирански претседател на владата Мухамед Мосадик, кој беше сменет со воениот удар во август 1953 година, беше осуден на три години затвор поради наводниот обид за бунт против шахот Резе Пахвали. Во 1944 година ја водеше борбата против странските петролејски компании, но во август 1953 година беше соборен од местото претседател на владата.

1958.- Гернералот Шарл де Гол е избран за прв претседател на Петатта република. Со новиот устав тој се здоби со овластувања какви што до тогаш немал ниеден претседател на Франција.

1967.- Во Кејптаун, во Јужноафриканската Република, умре Луис Ваткански, првиот човек на кого му беше трансплатнирано срце. Неговото срце работеше во неговите гради 18 дена по пресадувањето.

1968.- Соединетите Американски Држави го лансираа кон Месечината космичкиот брод "Аполо - 8" со човечки екипаж (Френк Бормен, Џемс Ловел и Вилијам Андерс). Бродот десет пати ја обиколи Месечината и на 27 декември 1968 година, успешно се спушти на Земјата.

1972.- Источна и Западна Германија постигнаа договор за добрососедски односи и воспоставија дипоматски врски, формално завршувајќи го непријателството кое траеше повеќе од две децении.

1988.- Авион на американската компанија „Пан Ам“ на линијата Лондон - Њујорк експлодира врз шкотското место Локерби. Во несреќата загинаа 259 луѓе во авионот „боинг 747“ и 11 лица на земја. Либија подоцна беше обвинета дека е одговорна за овој терористички напад.

1989.- Претседателот на Романија Николае Чаушеску прогласи вонредна состојба во жупанијата Тимиш, во која два дена претходно избија масовни демонстрации против неговиот режим. Немирите набрзо се проширија и во Бук*решт, а по неколкудневните демонстрации и судири, поради тоа што војската застана на страната на побунетите, неговиот режим е симнат. По судењето, за многу кратко време заедно со Елена, неговата сопруга, беа стрелани во дворот на касарната во Трговишта.

1990.- Во 7 часот и 58 минути силен земјотрес ја зафати цела Македонија, а особено беше почувствуван во Гевгелиско со причинета голема материјална штета.

1993.- Јапонија ја призна Република Македонија.

1993.- Претседателот на Русија Борис Елцин го распушти Министерството за безбедност, наследник на моќната тајна полиција КГБ, кажувајќи дека тоа го сторил затоа што Министерството пропуштило благовремено да го предупреди на опасниот развој на случувањата и затоа што тие сили кои со децении ги застрашувале граѓаните не е можно да се реформираат.

1994.- Русија успешно ја тестира новата интерконтинентална ракета на полигонот во Плесец, во северниот регион Архангел. Ракетата "Топол - М", претставува прва ракета целосно направена во Русија, која ќе ги замени седумте поранешни видови на ракети што беа произведени во Украина.

1994.- Група селани во Перу, открија 30 добро сочувани мумии од периодот пред Инките, во една пештера, во југоисточниот дел на земјата. Археолозите веруваат дека, откриените мумии се стари 800 години.

1994.- Република Македонија и Ватикан воспоставија дипломатски односи на ниво на амбасадори.

1995.- Во Бадрашин, град 28 километри јужно од Каиро, загинаа 75 луѓе кога патнички воз удри во друг воз во густа магла.

1999.- Во Скопје умре Војкан Јовановиќ, првенец на Оепрата на Македонскиот народен театар. Роден е во Ниш, во 1964 година.

2001.- Американски авиони усмртија 65 луѓе при бомбардирање на конвојот со возила на авганитански племенски водачи кои патувале за Кабул за да учествуваат на прогласувањето на новата влада.

2004.- Во нападот на бомбашите-самоубијци врз американската база во ирачкиот град Мосули загинаа 24 лица, од кои 20 американски војници, а беа ранети 66 лица, од кои 42 американски војници и 10 американски цивили.

1620.- Стотина населеници, исклучени од верски нетолерантната Англија, пристигнаа со бродот „Мејфлауер“ во Америка и ја основаа населбата Плимут. Тоа беше почеток на поинтензивното населување на северноамериканскиот континент.

1716.- Роден е англискиот писател Томас Греј. „Елегија напишана на селските гробишта“ се смета за една од најубавите песни напишана на англиски јазик.

1734.- Роден е англискиот сликар Џорџ Ромни, еден од најголемите европски портретисти на 18. век. Сликал историски композиции.

1792.- Роден е англискиот пронаоѓач и математичар Чарлс Бебиџ, „татко“ на модерниот компјутер.

1805. - По победата кај Аустерлиц, Наполеон и го наметна на поразената Австрија понижувачкиот Пожунски мир, со кој и ги одзеде Венеција, Тирол и далматинското крајбрежје. За да го отстрани австриското влијание врз германските држави, францускиот император ја создаде Рајнската конференција, држава сателит на Франција.

1825.- Во Санкт Петербург на денот на полагањето заклетва на новиот цар Николај Први некои од пуковите се побунија и побараа донесување устав, но буната позната како Декабристичко востание, беше веднаш задушена.

1833.- Роден е францускиот сликар Морис Утрило, самоук, на кого најнужните упатства му ги дала неговата мајка, сликарката Сузан Валадон.

1890.- Умре германскиот археолог Хајнрих Слиман, кој во 1868 година ја откри Троја, користејќи се со податоците од Хомеровите дела „Илијада“ и „Одисеја“. Ги открил и Микена, Орхомен и Итака, потрошувајќи го своето севкупно милионско богатство на археолошките ископувања.

1891.- Роден е американскиот писател Хенри Милер. Покрај со пишување, се бавел и со сликарство. Дела: „Црна пролет“, „Недела после војната“, „Книги за мојот живот“. 

1893.- Во селото Шаошан, во провинцијата Хунан, е роден Мао Це Тунг, кинески револуционер, еден од осоновачите и долгогодишен водач на Комунистичката партија на Кина. Со прогласувањето на Народна Република Кина во 1949 година, тој е избран за претседател на нејзината влада. Умре на 9 септември 1976 година.

1898.- Пјер и Марија Кири први го открија радиоактивниот хемиски елемент и го нарекле радиум, според кој и појавата на радиоактивност го добила неговото име.

1908.- Американецот Џек Џонсон, од африканско потекло, со победа врз Канаѓанецот Томи Барнс стана првиот светски првак црнец во бокс.

1941.- Соочен со напредувањето на јапонските сили во Втората светска војна кон Манила, американскиот генерал Даглас Макартур ја прогласи филипинската престолнина за „Отворен град“. Покрај тоа, во Манила во 1941, 1942 и во 1945 година се водеа тешки борби помеѓу американските и јапонски единици, при што беа урнати многу делови од градовите.

1942. - Во околината на Кардица, Грција, е извршена смртната пресуда на шестемина македонски првоборци и комунисти: Ристо Андриовски, Живко Кенков, Наум Москов, Стасо Скивински, Наум Журков и Кољо Шекров. На овие револуционери им беше судено во Атина, на 12 декември 1942 година.

1943.- Британската морнација во Втората светска војна го потопи „Шарнхорст“, последниот голем германски воен брод.

1943. - Во селото Мрежичко, Мариовско, Првата македонско-косовска НОУ бригада го нападна бугарскиот граничен подотсек и граничната караула "Турски рид". Притоа загинаа 24, беа ранети 14, а заробени осум бугарски војници.

1945. - Во Солун е одржан пленум на Бирото на КПГ за Македонија и Тракија. На пленумот, кој траеше два дена, генералниот секретар на КПГ, Никос Захаријадис во својот говор, меѓу другото истакна дека туѓите сили треба да се повлечат од Грција, за да остане народот сам и суверено да ги реши своите проблеми. Во продолжение на говорот Захаријадис ја призна македонската организација НОФ, како демократска и антифашистичка и изрази готовност за соработка со неа.

1971.- Изразувајќи ја огорченоста спрема американската авантура во Виетнам, 16 американски ветерани од војната во Виетнам, ја окупираа Статуата на слободата во њујоршкото пристаниште.

1972. - Умре Хари Труман, триесет и третиот претседател на САД, кој за време на своите два манадата (1945 до 1953 година) беше главен креатор на американската повоена политика. Во историјата ќе се забележи како човек кој го одобри атомското бомбардирање на јапонските градови Хирошима и Нагасаки.

1975.- Со летот на линијата Москва - Алма Ата, авионот „Tu 144“ стана првиот суперсоничен авион во светот, во редовен сообраќај.

1983.- Умре шпанскиот сликар, вајар и керамичар Хуан Миро. Бунејќи се против класичното обликување на светот и животот, ја изговорил прочуената реченица: „Треба да се убие сликарството“. Студирал во Барселона, а од 1919 година живеел во Париз.

1989.- Ден по стрелањето на Николај и Елена Чаушеску, Романскиот фронт на националниот спас ја избра новата влада на чело со Јон Илиеску.

1991.- Сојузниот парламент на СССР на својата последна седница го објави своето распуштање. По напуштањето на претседателската функција, Михаил Горбачов го потпиша Указот со кој "атомското копче", му го предаде на Борис Елцин.

1994.- Со нападот на командосите врз киднапираниот француски патнички авоин на аеродромот во Марсеј беа ослободени 239 патници и членови на екипажот кои алжирските исламски терористи ги држеа како заложници по киднапирањето на авионот на 24 декември во Алжир. Командосите ги убија сите четворица терористи.

1996.- Во селото Малкоец, Кичевско, умре Сајко Митревски, најстариот (дотогаш) Македонец (110 години). Роден е во селото Малкоец, на 16 февруари 1886 година.

1998.- На Владата на Камбоџа и се предадоа водачите на маоистичкото движење „Црвени Кмери“, Кије Сампан и Нун Чеа. Тие беа меѓу најзначајните архитектите на режимот кој во Камбоџа уби меѓу еден и два милиони луѓе.

2001.- Врховниот совет на Руската Федерација и Белорусија во Москва донесоа одлука од 2005 година руската рубја да биде заедничка валута и на двете земји.

2003.- Во земјотрес со јачина од 6,3 степени според Рихтеровата скала кој го погоди југоисточен Иран загинаа 26.271 лице, повеќе илјади беа повредени, а како исчезнати се водат 525 лица. Епицентарот на земјотресот беше во близина на туристичкото место Бама, во кое беа урнати околу 70 насто од зградите.

2003.- Умре американскиот сликар и вајар Воли Хедрик, кој преку своите дела во кои преовладувале политички теми, го изразувал противањето на војните во Кореја и во Виетнам.  

2004.- Повеќе од 227.000 лица загинаа во цунами брановите, што ја опустошија јужна и југоисточна Азија. Брановите цунами беа предизвикани од катастрофалниот земјотрес со интензитет од 9 степени според Рихтеровата скала, што го зафати тој дел на светот.

2005.- Умре американскиот глумец Винченте Скјавели, кој сними 98 филма, меѓу кои: „Лет над кукавичкото гнездо“, „Дух“, „Амадеус“, Блејд Ранер“, „Народот против Лари Флинт“.

2006.- Во експлозија на нафтовод во предградието на Лагос загинаа повеќе од 850 луѓе, додека околу 60 беа пренесени во болница со тешки изгореници од различен степен. Нигерија е најголем производител на нафта во Африка, но криминални групи често ги оштетуваат нафтоводите заради ограбување, при што неретко доаѓа до несреќи. При експлозијата изгореа повеќе од 60 куќи кои се наоѓале во близина, како и 52 возила.

1836.- Шпанија ја призна независноста на Мексико, која го окупира меѓу 1519 и 1522 година. Под шпанската круна официјално со статусот на вицекралство Мексико конечно потпадана во 1525 година. Востанието против колонијалните управувачи изби во 1810 година. Нестабилноста во Максико ја искористија САД, одземајќи го Тексас во 1822, а во крвавата војна од 1846 до 1848 година и Ново Мексико и Калифорнија.

1856. - Роден е Вудров Вилсон, дваесет и осмиот претседател на САД. Беше претседател од 1913 до 1924 година.

1879.- Во несреќата на патнички воз на линијата Единбург - Данди во Шкотска, кој се излизга во река бидејќи под него попушти мостот, загинаа 90 луѓе.

1882.- Роден е англискиот астроном и математичар Артур Стенли Едингтон, директор на Опсерваторијата во Кембриџ и претседател на Меѓународната астрономска унија од 1938 па се до крајот на животот во 1944 година. Се бавел со структурата на внатрешноста на ѕвездите и нивната атмосфера, со меѓуѕвездената материја, како и со движењето и распоредот на ѕвездите во нашата галаксија.

1895. - Во Париз, во просториите на "Гранд кафе", браќата Луј и Огист Лимиер, организираа прва филмска проекција. Тоа беа првите "подвижни слики" во историјата, кратки филмови. Оваа филмска претстава предизвика воодушевување кај публиката и се смета за датум на раѓањето на кинетомаграфијата. Само десет години подоцна, битолските браќа Манаки, Јанаки и Милтон, го снимија првиот филмски кадар на Балканот.

1908. - Од земјотрес во Месина и Калабрија, во Италија, загинаа околу 83.000 лица.

1923.- Умре францускиот инженер Александар Гистав Ајфел, градител на кулата во Париз наречна по неговото име. Бил специјалист за челични конструкции и мостови и меѓу првите го применил пневматското градење на темелите на големите мостови.

1925. - Во Ленинград, во состојба на тешка душевна депресија, се самоуби Сергеј Александровиќ Есенин, еден од најзначителните руски лиричари и истакнат обновувач на поетската сликовитост. Познати негови дела се "Задушница", "Триптих", "Стихови на скандалистите", "Кафеанска Москва", "Советска Русија", "Персиски мотиви" и "Ана Снегина". Роден е во селото Константиново, сега Есенино, Разјанска област, на 3 октомври 1895 година.

1937. - Во Париз умре Морис Равел, француски композитор. Тој е еден од најпознатите претставници на францускиот импресионизам, творец на многу оригинален израз. Најпознати дела му се оркестарската композиција "Болеро", операта "Шпански часовник", балетот "Дафнис и Клое" и други. Роден е во Цибург, на Пиринеите, на 7 март 1875 година.

1942.- Јапонија во Втората светска војна го бомбардираше индискиот град Калкута.

1943. - Во селата Прждево и Клисура, кај Неготино, партизанскиот батаљон "Страшо Пинџур" ги нападна германските делови за врска и деловите за противавионски извидувања. По куса борба кај селото Прждево, загинаа седум германски војници, додека нападот врз селото Клисура, не успеа поради интервенција на бугарските единици од Кавадарци и од Демир Капија.

1944. - Во Скопје почна тридневната работа на Второто (вонредно) заседание на АСНОМ.

1944. - Во Скопје почна да работи Радио Скопје на куси бранови од 50 метри на македонски јазик. Првата емисија што ја емитуваше беше преносот од Второто (вонредно) заседание на АСНОМ.

1945.- Умре американскиот писател Теодор Драјзер, бескомпромисен критичар на американското општество. Дела:„ Сестра Кари“, „Џени Герхард“, „Финансиер“, „Титан“, „Столик“, „Гениј“, „Американска трагедија“, „Трагична Америка“.

1947.- Умре поранешниот италијански крал Виторио Емануел Трети, последниот монарх на Италија, кој на престолот беше од 1900 до 1946 година. Тој го поддржуваше фашистичкиот режим на Бенито Мусолини. Се прогласи за „цар на Етиопија“ во 1936 година, по агресијата на Италија врз Етиопија, а за „крал на Албанија“ во 1939 година. Абдицираше по победата на републиканците на изборите во 1946 година.

1948.- Во Египет е убиен претседателот на владата Нокраш Паша, на крајот на повеќемесечните немири и насилства во земјата.

1949.- Во Унгарија на сила стапи декретот за национализација на сите индустриски и трговски фирми.

1962.- Во Мозамбик, португалска колонија во Африка, со обединување на трите антиколонијални групи основан е Фронтот за ослободување на Мозамбик, под чие водство земјата по долготрајните борби се стекна со независност во 1975 година, каде две децении потоа беснееше граѓанска војна.

1963.- Умре германскиот композитор Паул Хиндемит. Дела: „Новости на денот“, „Кардијак“, „Сликар Матис“, „Хамронија на светот“, шест гудачки квартети, „Камерна музика оп. 36“, концерти и сонати за разни инструменти, теориските дела „Традиционална хармонија“, „Светот на композиторот“. 

1994.- Умре Кочо Китановски, втемелувач на македонското градежништво. Роден е во Прилеп, на 12 јануари 1927 година

1995.- Од космодромот во Бајконур, Казахстан, од една руска носечка ракета, е лансиран сателит од индиско производство. Заедно со сателитот беше уште едно летало, наречено "скипер", сопственост на Универзитетот во Утах, САД.

1966.- Кина ја изврши петтата нуклеарна проба. Шест месеци подоцна експлодира првата кинеска хидрогенска бомба.

1968.- Во напад на аеродром во Бејрут израелски командоси уништија 13 арапски авиони.

1974.- Во земјотрес кој разори села во пакистанската планинска област Карако, загинаа околу 5.200 луѓе.

1997.- Долготрајните недоразбирања во Австралиската епархија на МПЦ, во Мелбурн кулминираа и со масовна тепачка меѓу приврзаниците на спротивставените страни (на приврзаниците и противниците на владиката Петар), пред редовната богослужба во МПЦ "Свети Ѓорѓи" и "Пресвета Богородица", во мелбурншкото предградие Епинг.

1984.- Умре американскиот филмски режисер Сем Пекинпо, автор на вестерни и криминалистички филмови кои се карактеризираат со изразити ликови, со краен реалистички приод, совршенство на монтажа и стилска перфекција. Филмови: „Пукни попладне“, „Балада за Кејбл Хог“, „Шампион на родео“, „Бег“, „Поранешниот пријател Кид“, „Елита на убијци“, „Железен крст“.

1989.- Собранието на Чехословачка го избра Алекснадра Дубчек за претседател.

1994.- Директорот на американската разузнавачка агенција ЦИА Џејмс Вулзи поднесе оставка по апсењето на високиот службеник на ЦИА Олдрич Ејмс кој со години работеше за Москва.

1998.- Во Скопје умре Томо Шијак, еден од најистакнатите творци и истражувачи на македонската ликовна сцена. Роден е во Косово Поле, во 1930 година.

1999.- Португалија и Индонезија ги обновија целосно дипломатските односи, по прекинот од четвртиот век поради тоа што Џакарта го припои Источниот Тимор, бивша португалска колонија, која е етнички индонезиска но верски е католичка, за разлика од претежно исламската Индонезија.

2001.- Во Скопје, на Клиниката за гинекологија, е родено првото бебе од епрувета во Македонија.

2004.- Умре американската писателка Сузан Зонтаг, пишувач на романи и есеи за современата култура и политика. Дела: романите: „Добротвор“, „Смртна опрема“, есеите „Против интерпретацијата“, „Излет во Ханој“, „Јас и така натаму“, „За фотографиите“, „Болеста како метафора“.

2005.- Во Земјената орбита лансиран е првиот од 30-те сателити  на европската сателитска мрежа „Галилео“, идниот глобален навигациски систем.

911.- Во манастирот "Свети Наум", на брегот на Охридското Езеро, умре Наум Охридски, познат како Свети Наум Охридски Чудотворец, еден од основоположниците на словенската и македонската писменост и просвета. Наум беше еден од даровитите ученици на браќата Кирил и Методиј и како таков, кога во 893 година неговиот брат Климент беше назначен за словенски епископ во Велика, на неговото учителско место во Кутмичевица беше назначен Наум Охридски. Во Македонија, во Охридската книжевна школа, Наум Охридски успешно ја продолжи целокупната дејност на Климент Охридски, а изгради и манастир во близината на Охрид. Познато е дека се занимавал со литературна дејност, но неговите текстови се уште не се идентификувани. Од двете кратки житија, напишани на црковнословенски јазик, се гледа дека бил голем учител, просветител, кој се разбира во народната медицина и толерантно ги водел црковните работи. Роден е во првата половина на деветтиот век.

1589.- Умре француската кралица Катарина Медичи, ќерка на господарот на Фиренца Лоренцо Втори Медичи која, по смртта на својот сопруг Андри Втори, од 1560 година владеела со Франција како регент на синовите Франсоа Втори, Шарл Деветти и Анри Трети. Во текот на нејзиното владеење беснеела верско-граѓанската војна меѓу римокатолиците и хугенотите, за кое разбеснување придонела и самата таа.  Со поддршка на папата Гргур Тринаесетти во 1572 година го организирала колежот на хугенотите (француски протестанти - калвинисти) познат како Вартоломејска ноќ.

1592.- Роден е индискиот цар Шах Џехан од династијата Могула (познат и како принц Харам). Најголем дел од владеењето, од 1628 до 1658 година, кога беше тргнат од синот Аурангзеб, се посветил на изградбата на мавзолејот Таџ Махал во престолнината Агри. Преубавото здание од бел мермер, кој со 20.000 работници го градел од 1631 до 1653 година, е посветен во спомен на Мумтаз Махал. Умре во 1666 година и е погребен во истиот мовезелј. Во 1648 година ја премести престолнината од Агри во Делхи, каде го изгради новиот град Шахџеханабад.

1762.- Умре руската царица Јелисавета Петровна Романов, ќерка на Петар Велики. Во текот на нејзиното владеење од 1741 година земјата стагнираше, бидејќи не се бавеше со реформи и територијални освојувања што беа карактеристични за нејзиниот татко и Катарина Велика, која стана царица неколку месеци по нејзината смрт.

1855.- Роден е американскиот пронаоѓач Кинг Кемп Џилет, пронаоѓач на ножот за бричење, кај нас познат како „жилет“, според француската верзија на неговото презиме.

1858.- Умре австрискиот војсководец од унгарско потекло фелдмаршалот Хозеф Радецки, воен реформатор и австриски национален херој кој повеќе од половина век ги предводел австриските трупи. Учествувал во битките против францускиот цар Наполеон Први и во Италија и на Рајна и во задушувањето на востанието предводено од италијанските востаници против Австрија во 1830, 1831, 1848 и во 1849 година. По победата над Италијаните во 1848 година, кај Кустоце и во 1849 година кај Навара стана гувернер на Ломбардиско-венецијанската област. Најпознатиот австриски воен марш од перото на Јохан Штраус му е посветен него.

1869.- Аргентинските, бразилските и уругвајските сили го зазедоа главниот град на Парагвај, Асунсион, во борбата на таканаречената тричлена алијанса.

1875.- Во Штип е роден Владислав (Славчо) Ковачев, македонски револуционер и публицист. Неговиот богат револуционерен и творечки живот е посветен на македонското дело, на одбраната на изворните принципи на самостојноста на македонското ослободително движење и на афирмацијата на македонскиот национален идентитет. Само неколку часа пред да биде убиен неговиот истомисленик Димо Хаџи Димов, од наемен убиец на Ванчо Михајлов, е убиен во Софија, на 13 септември 1924 година.

1876.- Роден е германскиот државник Конрад Аденауер, канцелар на Западна Германија од 1949 до 1963 година. Во 1947 година беше основач на Христијанско-демократската партија. До доаѓањето на нацистите на власт во 1933 година беше адвокат и градоначалник на Келн. Политички се реактивирал по капитулацијата на Германија во Втората светска војна, тесно соработувајќи со американската воена управа, односно со владата на САД. Активно учествувал во создавањето на НАТО и на другите облици на соработка на западните држави.

1885.- Во Софија излезе првиот број на весникот „Македонски глас“, весник на македонските емигранти. Прв одговорен уредник беше Христо Томов. Весникот се застапуваше за борбата против турската власт во Македоија и за примена на член 23 од Берлинскиот договор, за автономија на Македонија.

1895.- Германскиот физичар Вилхелм Рентген ги пронајде "Х" зраците, подоцна по него наречени "Рентгенски зраци".

1916.- Пред Медовскиот Залив во Албанија во Првата светска војна по експлозија потона италијанскиот брод „Бриндизи“  во кој загинаа 390, а беа спасени 102 патника.

1919.- Во Берлин почна востанието предводено од комунистичката организција „Спартански сојуз“ на чело со Роза Луксембург и Карла Либкнехтом.

1919.- Основана е Национал-социјалистичката работничка партија на Германија. На власт дојде во 1933 година кога на Хитлер по изборите му беше доверен мандатот за состав на владата. Стравот од националистичката партија во Германија во повеќето делови во Европа траеше до 1945 година кога Германија капитулира, а претходно на воен план беше тотално поразена.

1925.- Нели Тејлор Рос е првата жена  во историјата на САД која стана гувернер на американската сојузна држава Вајоминг.

1928.- Роден е пакистанскиот државник Зулфикар Али Буто кој беше претседател на Пакистан од 1971 до 1973 година кога стана премиер. Во јули 1977 со воен пуч го тргна генералот Мухамед Зија ул Хак. Буто беше уапсен, а судот на военот режим на Зија во март 1978 година го осуди на смрт со неуверливи обвиненија дека наредувал убиства на политичките противници. Беше обесен во април 1979 година.  

1939.- Роден е шпанскиот крал Хуан Карлос Први, кој по смртта на Франциско Франко во 1975 година кој, иако Франко го подготвувал да продолжи со десничарската диктатура, одлучувачки придонел за воспоставување на демократскиот поредок во Шпанија. 

1949.- Во Москва почна советувањето на владите на Советскиот Сојуз, на Бугарија, Чехословачка, Унгарија, Полска и на Романија, на кое е донесена одлука за создавање на Совет за взаемна економска помош заради организирање и усогласување на развојот на земјите-членки. Истата година во оваа организација пристапи и Албанија, а во 1950 година Источна Германија.

1952.- Во Скопје, во ателјеата на Зајчев Рид, започна снимањето на првиот македонски уметнички филм „Фросина“. Режисер беше Воислав Нановиќ, а снимател Кирил Билбиловски. Во главните улоги играа Мери Бошкова, Петре Прличко, Илија Џувалековски, Ацо Јовановски и други.

1961.- Воена влада во Перу уапси стотици луѓе под обвинение дека се комунисти.

1964.- Вселенскиот патријарх Атинагор Први и папата Павле Шести се состаноа во Ерусалим. Од 15. век тоа беше прва средба на некој православен патријарх со римокатоличкиот поглавар.

1968.- Александар Дупчек стана прв секретар на КП на Чехословачка и со него започна процесот на внатрешна либерализација, дефиниран како "Прашка пролет".

1969.- Советскиот Сојуз го лансираше вселенскиот брод „Венера 5“ без екипаж во правец на Венера, а пет дена потоа и „Венера 6“, кои до планетата стасаа на 16, односно 17 мај.

1970.- Во Гетинген, Германија, умре Макс Борн, германски научник, светски теоретичар во областа на нуклеарната физика. Во 1954 година ја доби Нобеловата награда за физика. Роден е во Вроцлав, Полска, на 11 декември 1882 година.

1971.- Социјалистичката влада на Чиле воспостави дипломатски односи со Кина.

1976.- Диктаторскиот маоистички режим „Црвени кмери“ донесе нов устав во Камбоџа со кој името на земјата е сменето во Демократска Кампучија.

1981.- Почна електрификацијата на железничката пруга Скопје - Гевгелија, што заврши на 24 ноември 1986 година.

1985.- Во Загреб умре Ловро Матачиќ, хрватски диригент, композитор и оперски режисер, уметник со светско реноме. Почетокот на работата на Македонскиот народен театар е тесно врзан со името на овој светски музички великан. Роден е во Сушак, на 14 февруари 1899 година.

1990.- Во Скопје умре Филип Симоновски, истакнато име на македонското новинарство, уредник и публицист во "Нова Македонија". Роден е во Лазарополе, на 14 ноември 1941 година.

1991.- Куба и Советскиот Сојуз потпишаа договор со кој ја окончаа повластената меѓусебна трговија и беа укинати вештачки ниските цени.

1991.- Умре Васко Попа, еден од најголемите српски, односно војводински поети, кој ја воведе модерната метафора во поетското изразување. Познати се неговите збирки поезија „Кора“, „Споредно небо“, „Волчја сол“, „Куќа средпат“ и други. Роден е во Гребенац, кај Вршац, на 29 јули 1922 година.

1995.- Владата на Република Македонија донесе одлука за воспоставување на дипломатски односи меѓу Република Македонија и Република Узбекистан и Република Молдавија.

1996.- Убиен е палестинскиот терорист Јахја Ајаз, наречен „инженер“, осомничен како организатор на бранот самоубиствени терористички напади во Израел во кои загинаа десетици еврејски цивили. Загина откако во неговите раце во Газа експлодира миниран мобилен телефон.

1997.- Русија ги повлече последните единици на Министерството за одбрана од Чеченија, привремено завршувајќи ја воената кампања против исламските терористи во Чеченија.

2004.- Соопштено е дека на вонредните претседателски избори во Грузија убедливо победи лидерот на опозицијата Михаил Сакашвили (36).

2006.- Во нападите на двајцата самоубијци во ирачките градови Карбали и Рамади, загинаа 130, а беа ранети повеќе од 200 луѓе.

2007.- Умре Момофука Андоа, јапонскиот „крал на ситни тестенини“, пронаоѓач на „инстант ситните тестенини“ кои се главна храна на астронаутите во вселената. Андо е роден во 1910 година на Тајван. Со производство на тестенини почнал во Тајпеј, а подоцна продолжил и во Осака. Во 1948 година ја основал компанијата „Нишин Фуд“, и таа беше првата фабрика која во 1958 година ги произведе ситните тестенини во вреќички, а потоа и други слични производи кои со време го освоија целиот свет.

1589.- Во Дубровник е роден Иван Гундулиќ, епски, лирски и драмски писател. Напиша многу мелодрами, пасторали и лирски песни од кои многу се загубени. Најпознати негови села се „Осман“, „Дубравка“, „Аријана“ и други. Умре во Дубровник, на 8 декември 1638 година.

1642.- Во Фиренца умре Галилео Галилеј, италијански астроном, еден од најпознатите физичари и астрономи воопшто. Ги проучуваше проблемите на механиката, како што се: слободното паѓање, хоризонталниот истрел и други. Го конструира првиот термоскоп, го откри телескопот, распаѓањето на Млечниот пат, појавата на сончевите дамки и друго. Неговото залагање за системот на Коперник го доведе во судир со црквата и во 1616 година инквизицијата донесе решение со кое на Галилео Галилеј му се забранува да ја пропагира тезата дека, Сонцето се наоѓа во центарот на светот и дека Земјата се врти околу Сонцето. Роден е во Пиза, во 1564 година.

1679.- Храбриот француски истражувач Роберт Кавелје де ла Сал ги откри величенствените водопади на Нијагара во САД, кои спаѓаат меѓу најубавите природни убавини на светот. По три години го помина целиот тек на реката Мисисипи и од името на Луј Четиринаесетти долината ја прогласил за француски имот. Во бунтот на членовите на неговата експедиција е убиен во 1687 година.

1819.- Во Љубљана умре Валентин Водник, просветител, прв словенечки поет и новинар. Роден е во Згорња Сишка, кај Љубљана, на 3 февруари 1758 година.

1943.- Кај селото Сливник, Велешко, во борба против бугарската полиција загина (се самоуби) Трајко Бошкоски - Тарцан, Илинденски првоборец, комесар на Велешкиот партизански одред „Димитар Влахов“. Тој беше командант на прилепските партизани на 11 октомври 1941 година, кога во Прилеп почна востанието на македонскиот народ. Роден е во селото Радобил, на 14 август 1918 година.

1951.- Во Софија умре Војдан Поп Георгиев - Чернодрински, македонски патриот, револуционер, писател, театарски режисер, артист и основоположник на македонскиот театар. Тој ги напиша првите страници на македонската драмска литература и ги удри темелите на македонското театарско дело. Сето тоа го стори во името на слободата на македонскиот народ. Делата на Чернодрински се непосредно инспирирани од македонското револуционерно минато. Негово најпознато дело е драмата "Македонска крвава свадба", што ја напиша во 1900 година, а премиерата е одржана во Софија, на 20 ноември 1900 година. Чернодрински потекнува од свештеничко семејство. Учеше во егзархиското училиште "Свети Климент" во Охрид, а потоа образованието го продолжи во Солун. Во 1897 година беше учител во битолското село Могила, а потоа замина да студира во Грац и во Берн, во Швајцарија. Во 1900 година, семејството на Чернодрински се пресели во Софија. Роден е во селото Селци, дебарско, на 15 јануари 1875 година.

1991.- Во Скопје е конституирано првото повеќепартиско Собрание на СР Македонија. За прв претседател беше избран Стојан Андов, пратеник на Сојузот на реформиските сили.