РАСКАЗИ

МУВАТА И БОЖЈИОТ СУВЕРЕНИТЕТ!

„Ете, Јас сум Господ Бог на секое суштество; има ли нешто тешко за Мене?“ Езекиел 32:27.

Човекот не може да ја расипе Божјата суверена намера. Без­бож­ните народи се обидуваа да го уништат Израел, народот пре­ку кој требаше да дојде Откупителот, но Господ интервенираше за да го заштити Својот народ. Понекогаш, Тој го правеше тоа со дра­матична објава на Својата сила, како разделување на Цр­ве­но­то Море, или отворањето на земјата, која ги проголта израелските неп­ријатели (5 Мој. 11:2–6). Другпат, Тој употреби мали при­род­ни нешта, како трубите во Исус Навин 24:12. И во двата случаја, Не­говата волја беше извршена.

Џон Весли одржувал евангелизација во еден мал град. На сос­танокот дошол и еден безбожен човек, кој многу ја сакал му­зи­ката. Дошол со намера да го слуша само „доброто пеење“, а ко­га Весли ќе почне да проповеда, планирал да престане да слуша. Чо­векот си седел мирно сè додека траело пеењето. Штом Весли поч­нал да проповеда, тој со рацете си ги затнал ушите. Одеднаш, ед­на мува му слетала на носот. Тој се обидел да ја избрка, но без ус­пех. Мувата почнала толку да го лути, што морал да си ја тргне ед­ната рака од увото за да ја избрка мувата. Токму во тој миг Вес­ли ги цитирал Исусовите зборови: „Кој има уши нека слуша!“ За­чу­ден, неверникот продолжил да слуша и тој ден, преку пораката на Евангелието се обратил. Бог употребил една мува да обрати еден закоравен, бунтовен грешник.

Пријателе, дали имаш некој ближен, кој има тврдо срце кон гла­сот на Светиот Дух? Или, пак, некоја околност, која наизглед ја расипува Божјата волја? Не очајувај! Продолжи да се молиш со до­верба. Ништо не е претешко за суверениот Бог!

о благослов Божји и по љубовта негова, коработ на Црквата вплови во петтата седмица од големиот пасхален пост. Оваа седмица светата Црква Христова и’ ја посветува на необично светата жена, преподобна Марија Египетска. Таа е жена од Светиот Дух образувана и просветена. Нејзината хагиографија зборува дека светиот дел од животот го поминала пустиножителски во срцето на сахарската пустина. Животот на преподобна Марија Египетска нe’ богати со многу полезни совети за нашиот духовен живот и за нашиот историски опстанок во времето и просторот на овој свет.

Покрај животописот на преподобна Марија Египетска, импулс за нов духовен живот и за нов начин на постоење ни станува и Светото писмо, денес од нас читано. Петтата седмица од великиот пост и хагиографијата на преподобната мајка наша египетска Марија ни соочуваат со заклучоци за животот и со животни искуства без чие познавање би останале осиромашени и опустошени до степен на раслабено битие што е онеспособено да го продолжи историскиот ôд.

Еванагелието што денес го прочитавме, кое говори за жената грешница што дошла во куќата на фарисејот, потполно се совпаѓа со животот на преподобна Марија Египетска. За жената од евангелието се вели дека донесе алабастерен сад со миро, застана при нозете Исусови и, плачејќи, ги миеше нозете негови со солзи и ги триеше со косата своја. Потем ги целиваше и ги миросуваше со миро. Симон, домаќинот на куќата и ученик Христов, се соблазни и се посомнева во учителот свој, бидејќи сиот град знаеше колкава грешница е таа. Срцеведецот му ја раскажа на Симон параболата за двајцата должници. Едниот од должниците на заемодавецот му должел 500 пенези, а другиот 50. Бидејќи и двајцата не можеле да го вратат долгот, тој им го простил. Симон беше запрашан кој од двајцата повеќе ќе го милува господарот. Симон одговори правилно, кога рече: „Оној кому повеќе му простил“. Потоа се заврте Христос кон грешницата и му рече на Симона: „Ја гледаш ли оваа жена? Влегов во твојот дом, ти ни вода за нозете не ми даде, а таа со солзи ги целива нозете мои. Ти со миро не ја помаза главата моја, а таа со миро ги помаза нозете мои. Затоа ти велам: нејзе и’ се простуваат многу гревови, оти ме возљуби многу; а кому малку му се проштава, мала љубов има“. На жената, пак, и’ рече: „Верата твоја те спаси, оди си со мир“.

И преподобна Марија Египетска, пред да се оддалечи во сахарската пустина, живееше во мегалополисот Александрија. Живееше така што монструозно и ненаситно му се предаваше на демонот на блудот. Нејзиниот живот беше живот на проститутка. Животите на двете жени за кои денес зборуваме целосно се совпаѓаат. Затоа, зборовите што Христос му ги упати на Симон за грешната жена, целосно важат и за големата преумница од Египет, Марија. Откако во преподобна Марија Египетска се пробуди совеста и свеста за ничкосаноста на нејзината природа, и за обезличеноста на нејзината личност, за таа икона Божја нагрдена од блудот, за ропството свое во гревот, за ропскиот однос свој спрема демонот на блудот, таа се откажа од својот стар човек и од стариот живот. И’ се случи салто мортале со умот во срцето. Го позна вистинскиот светотроичен Бог и себеси во него и од него. Обновената, просветена и повторно родена за нов живот и за нов начин на постоење Марија – ја позна и се причести со сета смисла на животот – со Христос. Одлучи да се оддалечи од градот, од урбаната пустина, и да се насели во срцето на природната пустина. Стана жител на антиградот, на суровите пространства сахарски, на безводните и безживотни пустински предели, без храна, без облека, изложена на жестоки жештини дење и неподносливи студови ноќе, шибана од пустинските ветрови и од прашините на пустинските песочни дини. Целосно на Бога предадена, како човек што решил со остатокот на својот живот да го спаси целиот свој живот. Беспоштедно, молитвено, посно и преумно, Богу се предаваше. И се украси со невидено смирение. Го изгоре страсното тело свое во благодатниот оган на Светиот Дух, и си ја врати непорочноста и целомудреноста на телото и душата своја. Со Духот ги избистри и ги просветли затемнетите од гревот инструменти за познание на вистината: срцето, умот, очите, устата, носот... Марија, светата бестрасница, се претвори во несогорлива капина на Светиот Дух. Се удостои ангел Господов да ја причестува со спасителното тело и крв Христова. Самата, во тешките, за умот немислени, човечки, пустински подвизи, телото свое го замесуваше во просфора, во богоугодно тело на спасителот, и крвта своја ја претвораше во вино, во богоугодна крв на спасителот, па со нив се причествуваше од рака ангелска, сама со Бога во пустината. Ама, за да потврди дека е соборно битие, битие создадено за живот во заедница со Бога и ближните, во заедница со живите и конкретни личности, т.е. во Црквата Божја собрана околу Христа, таа беше удостоена со сретение со старецот Зосима, еден од великаните на подвижничкиот и монашки Египет. Но и ава Зосима беше од Бога удостоен да го најде овој животворен источник и раскошен цвет на пустината, преподобната Марија Египетска, и да ја причести со светите и животворни дарови, со телото и крвта на нашиот Господ и спасител Исус Христос. Возљубени мои, таа немаше облека. Беше сосема гола пред Господа, бидејќи ја постигна чистотата и бестрастието на првородителите Адам и Ева пред падот. Човекот ја крие својата гревовна и смртна нечистота зад рувото ткаено од текстил, но напати и зад самата кожа од телото свое. Разголувањето на нечистиот претставува откривање на нечистотата, а разголувањето на чистиот претставува откривање на чистотата пред Господа и луѓето. Голиот, во непорочноста и бестрастието, не го погодуваат очите на похотните и страсните. Смирението на благодатните голтари е плод на јуродивото поимање на слободата на човекот, која радосно паѓа ничкум пред оној што не е слободен, туку самиот е самата, сушта слобода. Христијаните, свештенството и монаштвото се задолжени да живеат со такво смирение. Христијаните, презвитерите и монасите што живеат со умови инфицирани од гордоста, ја изневеруваат вокацијата Божја само затоа што се сметаат повисоки од другите. Да не заборавиме дека сите живееме во пустина. Возљубени мои, овој свет станува посурова пустина од пустината во која живеела преподобната мајка наша Марија Египетска. Затоа еднодушно и едномислено да го повикаме семилостивиот и човекољубив Бог и спасител наш Господ Исус Христос да ни го испрати животворниот и сесвет Дух, да нe’ освети и да нe’ просвети, да ја осветли темнината наша однатре и да ја зазеленее нашата сопствена пустина, подигајќи нe’ нему на служба и нему во слава, во сето смирение, по примерот на преподобната мајка наша Марија Египетска.

Амин.

СТРАВОТ – ЗАМКА И ОСЛОБОДУВАЊЕ!

„Стравот од човек поставува примка, а кој има доверба во Господ, ќе биде сочуван“. Изреки Соломонови 29:25.

Стравот од тоа што другите ќе мислат за нас, може да игра важ­на улога во нашето однесување. Индијанците добро ја поз­на­ва­ле оваа вистина. Тие ги употребувале презирот и потсмевот ка­ко педагошки средства за одржување на редот во своето опш­тес­тво. Така, на пример, во племето Лисиус, кога старешината ги по­у­чувал децата за моралните и неморалните постапки, тој не ги мо­тивирал со некое апстрактно правило или моралност, ниту, пак, им се заканувал со казнување на земјата или на небото. На­мес­то тоа, тој им велел: „Луѓето во селото ќе ве озборуваат!“

Додека Индијанците го ползувале да ги мотивираат луѓето на добро однесување, Господ го предупредува својот народ из­ра­ел­ски, дека, „срамот и стравот од луѓето“ може да ја предизвика нив­ната пропаст. Да објасниме. Нивната загриженост за тоа што мис­лат другите за нив, може да ги натера да склучуваат несвети со­ју­зи со луѓе и да прават со нив компромиси. Наместо тоа, тие беа повикани да имаат доверба во Господ и да го бараат Неговото одоб­рување.

Тоа е добар совет и за нас, бидејќи „стравот од луѓето“ им ста­нал смртоносна замка на многу христијани. Ако своето од­не­су­вање го управуваме според одобрувањето или неодобрувањето на луѓето, тогаш ќе доживееме многу растројства со болно чувст­во на несигурност. Многу подобро е да наоѓаме задоволство во вр­шењето на Божјата волја. Тогаш, стравот од тоа што мислат дру­гите за нас, кој духовно нè осакатува, ќе му го препушти мес­то­то на довербата и здравото стравопочитување кон Бог, кој нè ос­лободува да живееме за Неговото одобрување!

„САМО СТРАВОТ БОЖЈИ МОЖЕ ДА НÈ ОСЛОБОДИ

ОД СТРАВОТ ОД ЧОВЕКОТ!“

овештвото е заедница на личности и етноси. Тие се повикани да станат еден, голем и свет народ на живиот Бог. Народот Божји ги фокусира: секоја личност посебно, секое семејство посебно и секој етнос посебно. Чувајќи им го идентитетот, соборно ги воипостасува (оличноснува). Во историскиот ôд на старозаветниот и новозаветниот избран народ Божји, честопати се случувале големи и трагични отуѓувања од источникот на вистината и животот, оттуѓувања од причинителот на нашиот живот, од дарителот на нашиот живот, од триипостасниот Бог. Тие отуѓувања на човекот од Бога и на човештвото од Бога сме ги доживувале и ги доживуваме како катаклизми, трајно меморирани во умот на Црквата. Тие се предизвикани од тектонските поместувања на внатрешните, духовни простори на хипостазираните природи на човекот и човештвото. А потем, како рефлексија и како последица на она што се случило внатре во човекот, во светот се случуваат војни, земјотреси, поплави, пожари, револуции, проследени со болести, глад, помор и еколошки катастрофи. И сето тоа поради одбивањето на човекот да се соочи со вистинската причина што ги предизвикува големите несреќи во историјата на човештвото. Но, еве, денешново свето евангелие нè соочи со суштиот одговор на егзистенцијалните прашања и предизвици, својствени за модерниот човек, но и за сите човечки генерации од сите времиња и епохи. Пред да ја разгледаме содржината на светото евангелие, сакаме да укажеме на уште една голема катастрофа. Човекот на рационалната, схоластичка култура неа ја произведе во лабораторијата на интелектот. Во мугрите на нововековието беше произведена схизмата меѓу религијата и природата, но не без помош на философијата и науката. Како последица на тоа, во нашиов век философијата и науката доживеаја радикален раскол. Нивното учество во првата схизма им се врати како бумеранг. Ја доживеаја судбината на својата жртва. Жртвата ја принесуваат жреците на новиот паганизам. Паганите опогануваат сè што е свето. Откако Бога го прогласија за мртов, сè им е дозволено. Подигнати се многу жртвеници и се принесуваат многу крвни жртви. Од култ кон Бога, културата ја ничкосаа во култ на сатаната. Светот – ѓубриште е веќе претесен за да ги собере златните телиња ракотворени од човекобоговите. Quo vadis homo!? Но, зошто сето тоа го кажавме? Модерниот човек продолжува да се потпира на силите од својата природа. Нејзините енергиски, благодатни капацитети не се непотрошливи. Технократската цивилизација навлекува маска. Трошејќи се неповратно, без возобнова и уможување на силите, се истрошува. Зад маската на невидениот прогрес на машинската технологија, на експанзијата на големите економски и банкарски системи и на сега веќе исклучиво од нив условените политички, идеолошки и философски системи, се крие анемичниот и немоќен човекобог, со атомска бомба во рацете. Сè што прави за да си го олесни животот и со леснотијата на животот да го усреќи човекот, му стана неподнослив товар. Негова хипотека станаа никогаш нереализираните ветувања да нема војни, да нема гладни, да нема боси, да нема болни, да нема смрт и сите да бидат среќни. Се случува спротивното. На прагот на XXI век, војните, гладта, болестите, смртта и несреќите се умножиле повеќе од кога и да е. Чувствуваат ли срам богатите, т. н. развиени земји, поради милионите луѓе што умираат од глад? О безумство! Цената на производите им е поважна од животите на луѓето. За таа цел се истураат тони храна во амбисните утроби на океаните. Поради „мртвиот Бог“ и безблагодатноста, некогашниот економски моќен Советски Сојуз, и покрај тоа што беше најголема светска житница, беше и остана најгладната земја на светот. Зошто е така? Од каде овој парадокс? Што му се случило на човекот? При една моја посета на Војводина, еден умен, стар и искусен земјоделец ми го кажа следново: „Оче Стефан, тогаш кога ги оравме нивите со коњи, успевавме сета земја да ја изораме и богатиот род да го ожнееме, а сега, пак, кога имаме трактори и најмодерна механизација за обработување на земјата, не стигнуваме да ја изораме целата земја и да го собереме родот што Бог ни го дава“. Но, зошто? Одговорот ми го даде самиот селанец: „Тогаш кога оравме со коњи, нашиот свештеник ја благословуваше земјата и молитвено испросуваше благослов од живиот наш Бог за изобилие на плодовите земни. И Господ ни даваше сили и мудрост да го собереме богатиот род и да го прибереме во амбари негнилежни за да ги насити нашите тела и души“. Токму поентата на нашиот чудесен селанец од Војводина е поентата на денешното евангелие. Го заборавивме Бога, браќа мои, и се прогласивме за богови. Градиме идолопоклонички однос кон себеси и кон сè што е дело на рацете наши. „Горд човеку, смири се!“ Ќе можеме ли без Бога да го продолжиме нашиот историски ôд до есхатонот? Со силата на мускулите и без да се искршат коските на умот, сигурно е дека не ќе можеме!

А денес, возљубени христијани, видовме како добриот и човекољубив Бог ги нахрани петте илјади мажи, не броејќи ги жените и децата. Се сноќи и останаа гладни. Зборовите и близината на спасителот им беа послатки од мед. Апостолите се загрижија за собраниот народ. Ги наваса дилемата: дали да ги отпуштат да си отидат во градот и таму да се нахранат? Телата им беа гладни, исцрпени, цел ден го следеа Христос и духовно се хранеа од устата негова божествена, со спасителните, оживотворувачки зборови. А Христос ги праша учениците дали имаат нешто за јадење. Само две риби и пет леба. Им заповеда да ги донесат. Христос го зеде лебот, го благослови и го прекрши, потем и рибите, па и им заповеда на апостолите да им ги разделат на народот. И народот јадеше, се вели во светото евангелие, и се насити, и потем четиринаесет кошеви со остатоци од храната беа собрани. Ете, тоа значи благословот Божји. Та нашите стари не беа безумни што не легнуваа без благослов, крст и молитва, ниту стануваа од кревет без благослов, молитва и крст, ниту почнуваа работа без благослов Божји, без молитва и крст. Елате и вие, возљубени мои, вратете му се на Бога, на живиот дијалог и комуникација со Бога. Да испросиме богат и изобилен благослов за почеток и исполнување на секое добро дело во животот наш. 

Амин.

енешното свето евангелие нe’ соочува со чудесниот дијалог меѓу еден млад човек и великиот, вистински учител на сите, животодавецот наш, богочовекот Христос. Момчето, очигледно – убаво воспитано и богоцентрично насочено, му пристапи на Христос со зборовите: „Учителе благи, какво добро треба да направам за да имам живот вечен?“. Христос беше восхитен од мудроста на момчето. Што требаше тоа да направи за да се спаси? Христос праша: „Зошто ме викаш благ?“. Освен едниот Бог, никој не е благ. Како услов за влегување во вечниот живот му го постави чувањето и исполнувањето на законот. Исполнувањето на етичките принципи на живеење во Бога, примени на синајската гора од светиот пророк Мојсеј, приведува пред дверите на божествената парусија. За да го обнови паметењето на момчето, Христос ги наброи: не убивај, не прељубодејствувај, не кради, не сведочи лажно, почитувај ги татко си и мајка си, сакај ги ближните свои како себеси. Момчето го слушна сето она што од младини го исполнувал. Затоа го праша Христа: ќе треба ли уште нешто да се исполни? И тогаш Христос апофатички го изведе од старозаветниот закон и го воведе во законот на Новиот завет: „Ако сакаш да бидеш совршен, оди, продај го имотот свој и раздели го на сиромаси, и ќе имаш сокровиште на небото, па дојди и врви по мене“. Евангелскиот максималистички став го натажи момчето, бидејќи тоа имаше голем имот.

Евангелскиот максимализам ги става на проверка вистинските можности на човекот. Та чувме: богатството и зависноста од земниот имот го онеспособија момчето за совршен живот во Бога. Но, она што се случи со момчето од евангелието се случува со човекот воопшто. Човекот се врзува за овој свет преку предметите, преку парите, преку славата, преку моќта, преку стравот од смртта и надворешната естетика. Меѓутоа, поради минливоста на нештата што нe’ врзуваат за светов, тагата на човекот се продлабочува без можност да се исцели. Христос нe’ соочува со границите и рокот на траење на сето она што го носи печатот на овој свет. Црвот на смртта и ништотноста го гризе и го изедува, минливо е и менливо, гнилежно и смрдливо. Но, ние патолошки сме се врзале за смртното. Го игнорираме прашањето за нашето вечно постоење во Бога. Вчера се случи погребение на една принцеза. Во лондонската катедрала „Свети Павле“, архиепископот кентербериски во погребната беседа ниту еднаш не ги спомна поимите вечност и вечен живот. Сe’ беше сведено на гол морализам и етикеција, гламур и атракција. Смртта беше скриена зад раскошот на елитата и меѓу четирите ѕидови на пантеонот на бесмртните мртовци. Атмосферата беше типична и својствена за дворските кулоари, политичките и културните елити и џетсетови на филмските и музичките мегаѕвезди на естрадата, опседнати од самите себе, од својата сопствена убавина и слава. Егоистите и нарцисите го допуштаат постоењето на Бога само толку и само дотаму колку што и до каде што ќе остане отсутен од животот на светот и од историјата на човекот. За нивните човекобожечки величества да останат суверени господари на светов, или го убиваат Бога или измислуваат богови ракотворени и мртви. Христа Бога повторно го распнуваат, го плукаат и го исмејуваат. Бог што сака и знае да влезе во историјата на човештвото, Бог што сака и знае да сострадува со страдањата на човекот, Бог распнат и воскреснат, кој ја споделува судбината на човекот и светот, – таков Бог им е непотребен, бидејќи „премногу се меша во човечките работи“. Затоа, и ако постои, нека постои одандестрана на светов. Нели Сартр, нивниот учител, ги научи дека ако Бог постои, човекот не е слободен? Слободата без Бога е слобода без огради и одговорности. Чиста анархија. Им треба живот без морални скрупули: да се биде слободен за да се има и да се исполни сe’ што ќе се посака. Затоа и ние, како и момчето од евангелието, кога ќе ги чуеме зборовите „оди си дома, продај сe’, подели им го на сиромашните и тргни по мене“, силно се натажуваме. Христијанството е „интересно“ сe’ додека е умствено спекулирано, а христијанската теологија сe’ додека е технологија и инфлација на зборови. Но, теологијата што нема никакво значење за животот – станува митологија. Се живее и се бара волшебна формула за лесен живот, а тешко ни паѓа влогот што го опфаќа целиот живот на човекот, без остаток. Дали ни е блиско откажувањето од самите нас страсни, откажувањето од самите нас самозаљубени, така што нашиот личен живот да биде животот на нашиот брат? Нe’ учи ли некој така да постапуваме во животот? Престанале ли дома да нe’ учат на тоа? Можеби улицата нe’ учи на тоа? Дали институциите на државата, задолжени за тоа, нe’ учат на тоа? Не, драги мои! Се живее во длабока амнезија или со кратко паметење, „и веќе, уште живи, мртви сме“. Живи мртовци сме, варосани гробови, однадвор глатки, мазни, украсени, а однатре празни и јадни, мртви сме и мртовци оплакуваме. Затоа, повикот што денес го чувме во светото евангелие нека биде повик упатен до сите нас да се познаеме себеси однатре, по силата на видовитото око на духот. Тоа треба да биде изострено, чисто, осветено и преобразено преку постот и молитвата, исповедта и покајанието, и преку приоѓањето наше кон светиот путир, од кој го примаме Христос, распнатиот заради нас и заради нашето спасение и за живот на светот. Да му возвратиме така што ќе се сораспнеме на неговото распетие и ќе крстоносиме со секој наш распнат ближен насекаде по светов.

Амин.