Дали треба да се исповедаме?

Iskusniot duhovnik se ispoveda kaj nekoj svoj sobrat-duhovnik koj ne mora da bide na povisoko duhovno ili hierarhisko mesto od nego. Taka i Arhierejot moze da se ispoveda kaj obicen jeromonah ili svestenik. Svestenikot e samo posrednik pomegju onoj sto se ispoveda i Boga. I Vselenskiot Patrijarh se ispoveda kaj nakogoMozebi kaj nakoj drug arhierej, a mozebi i kaj svoe duhovno cedo so ponizok svestenicki cin.

Тајната на Покајанието

Протопрезвитер Михаил Помазански

(извадок од книгата Догматска Теологија) Тајната на Покајанието е свет обред на милост во кој способноста за простување на гревовите, со Божји благослов, му е дарувана на свештеникот, кој е во улога на посредник помеѓу Црквата и штотуку покаениот верник, според ветувањето на Спасителот. Во Тајната на Покајанието се лечи духовната потиштеност на човекот. Се отстранува нечистотијата од душата и христијанинот, откако примил прошка за своите гревови, повторно станува невин и осветен, чист како да излегол од водите на Крштевањето. Затоа, Тајната на Покајанието се нарекува “духовен лек”. Човековите гревови, коишто го влечат надолу, коишто ги затапуваат неговиот ум, срце и совест, коишто го заслепуваат неговиот духовен поглед и коишто ја прават немоќна неговата христијанска волја се уништени; човековата врска со Црквата и Господ Бог е обновена. Ослободен од товарот на гревовите, човекот духовно оживува и станува способен да се окрепи и усоврши одејќи по добриот христијански пат. Тајната на Покајанието се состои од две основни дејанија: 1) Исповедање на гревовите пред свештеник на Црквата од страна на лицето кое и приоѓа на Тајната; и 2) Молитва за простување и разрешување на гревовите, објавена од свештеникот. Оваа Тајна исто се нарекува и Света Тајна Исповед (иако исповедањето на гревовите го опфаќа само првиот, прелиминарен дел од целиот чин) и ова го покажува значењето на искреното откривање на сопствената душа и признавање на сопствените гревови. Исповедта—односно, признавањето наглас—е изразување на внатрешното покајание; негов резултат и негов показател. Што е покајание? Покајанието не е само сознание за својата грешност или просто признание за својата недостојност; не е дури ни скрушеност или жалење (иако сите овие аспекти би требало да влезат во покајанието). Поточно речено, тоа е чин на сопствената Волја за подобрување; желба и цврста намера, решеност човек да се бори против злите склоности. Оваа состојба на душата е соединета во молба за Божја помош во битката против сопствените зли склоности. Такво длабоко искрено покајание кое доаѓа од срцето е неопходно за да се продолжи делувањето на оваа Тајна не само на отстранувањето на гревовите туку и за да навлезе во отворената душа блажено заздравување кое нема да дозволи душата повторно да се потоне во нечистотијата на гревот. Самото изустување наглас на сопствените духовни тегоби и падови пред духовниот татко—исповедањето на гревовите—има големо значење зашто преку овој чин се надминуваат: 1) Гордоста, главниот извор на гревовите, и 2) Паднатоста на духот, или безнадежноста во сопственото подобрување и спасение. Исповедањето на гревот помага тој да се отфрли од себе. Оние кои и пристапуваат на Тајната на Покајанието се подготвуваат себеси преку молитва, пост и длабоко понирање во својата душа, со цел да ја откријат и признаат својата грешност. Божјата милост го пресретнува покајаниот христијанин, сведочејќи, низ устата на духовниот отец, дека Севишниот не ги отфрла оние кои Му приоѓаат, исто како што Тој не ги отфрли синот расипник и покајаниот цариник. Ова сведочење се состои од зборовите на специјалната молитва и вонредните зборови на разрешување изговорени од свештеникот. Востановување на Тајната Господ ја востанови Тајната на Покајанието по Неговото Воскресение, откако им се прикажа на своите ученици кои сите, освен Тома, беа собрани заедно, и кога им рече: „Мир вам! Како што ме прати Отецот, така и јас ве праќам“ И кога Он го кажа ова, дувна и им  рече: „Примете Дух Свети! И на кого ќе им ги простите гревовите, ќе им се простат , а на кои Ќе ги задржите, ќе им се задржат“(Јован 20, 21-23 ) Дури и пред ова, Христос Спасителот двапати изрече ветување за оваа Тајна. Првпат Тој му кажа на Апостол Петар, кога Петар, во име на сите Апостоли, го призна Него за Син Божји: И ќе ти ги дадам клучевите од небесно царството, и што ќе сврзеш на земја ќе биде сврзано  на небесата; а што ќе разврзеш на земјата, ќе биде разврзано и на небесата... (Матеј 16:19) Свештениците се само видливиот инструмент при извршувањето на тајната, којашто е извршена невидливо преку нив од страна на Самиот Господ Бог. Св. Јован Златоуст, имајќи го на ум Божественото овластување на пастирите на Црквата да ослободат и обврзат, вели: “Свештениците укажуваат долу, Господ потврдува горе и Тој се согласува со мислењето на Неговите слуги. Свештеникот тука е само инструмент на Божјата милост и разрешува гревови не по свое овластување, туку во името на Светата Троица”. Невидливите ефекти на милоста во Тајната на Покајанието, во нивната широчина и моќ, се протегаат врз сите човечки беззаконија и не постои грев кој  не може да биде простен, само ако човек искрено се кае и се исповеда со силна вера во Господ Исус, надевајќи се на Неговата милост. Дојдов не за да ги повикам праведните, туку грешните да се покајат (Мат. 9:13) рече Спасителот, и колку и да беше голем гревот на Апостол Петар, Тој му прости кога овој искрено се покаја. Познато е дека Свети Петар ги повика на покајание дури и Евреите кои го распнаа на крст вистинскиот Месија (Дела 2:38), а подоцна го повика Симон маѓесникот, претходникот на сите кривоверци (Дела 8:22); Апостол Петар го разреши родоскверникот кој се покаја, подложувајќи го првин на привремена екскомуникација (ИИ Кор. 2:7). Од друга страна, од суштинско значење е да запомниме дека разрешувањето на гревовите во Тајната е чин на милост, не неразумно сожалување. Се дава за духовна корист, за просветување, не за уништување (ИИ Кор. 10:2). Ова полага голема одговорност врз оној кој ја изведува Тајната. Светото Писмо вклучува случаи кога гревовите не се простени. Според зборовите на Господ, се споменува богохулење против Светиот Дух, коешто не се простува ниту на овој свет, ниту на оној што ќе дојде (Мат. 12:31-32). Слично на тоа, се споменува и смртниот грев, за чиешто простување не смее ни да се моли (И Јов. 5:16). Најпосле, Апостол Петар поучува дека: „Зашто оние , кои веднаш се просветлија, вкусија од небесниот дар, станаа учесници на Светиот Дух. И, откако вкусија од добриот збор Божји и од силите на идниот век, отпаднаа.- не е можно пак да бидат обновени за покајание, кога повторно во себеси го распнуваат Синот Боќји и Го хулат“ (Евр. 6:4-6) Во сите овие случаи, причината зошто гревовите не можат да бидат простени се наоѓа во самите грешници, а не во Божјата волја; поточно, се наоѓа во недоволното покајание на грешинците. Како може да се прости грев по милост на Светиот Дух ако се богохули против самата милост? Но мора да веруваме дека дури и овие гревови може да им бидат простени на грешниците ако тие искрено се покајат. Бидејќи, вели Св. Јован Златоуст за богохулењето против Светиот Дух, дури и оваа вина ќе им биде простена на оние кои ќе се покајат. Многумина кои богохулеа против Духот подоцна поверуваа и се им беше простено. Понатаму, Отците од Седмиот Вселенски Собор зборуваат за можноста за простување на смртните гревови: “Смртен грев е кога грешниците не се поправаат... Во таквите Господ Исус Христос не престојува, освен ако тие не се смират и повратат од падот. За нив е најсоодветно уште еднаш да Му пристапат на Господ и со скрушено срце да молат за разрешување на гревот и прошка, но и да не бидат самољубиви за неправедното дела. Зашто Господ е близу до оние со скрушено срце (Пс. 33:18)”. Дозволата, па дури и директната потреба да се повтори Тајната на Покајанието е јасна од зборовите на Евангелието:„ Ви велам , дека така и на небото ќе биде поголема радост за еден грешник, кој се кае,  отколку за деведесет и девет праведници,што немаат потреба од каење“: (Лука 15:7).