Надзор и казна

Инаку, дека екстерното ни оддалеку не е објективен показател знаат сите. Што ако дента детето е деконцентрирано? Има ли човек право на лош ден? Што ако не е појадувано? Што ако е под стрес затоа што ноќта родителите имале жестока брачна пресметка? Што ако погрешно „кликне“ од трема на компјутерот? Што ако го заборавило тоа што го научило? Покрај меморијата, и амнезијата е сосема регуларен ментален процес

- Екстерно тестирање, интерни солзи

За секоја детска солза треба сто стапа за оној што го расплакал, велеше една стара жена од Кумановско. Таа парафраза на Достоевски (дека целиот свет не вреди колку една солза на дете), кој старицата сигурно не го читала, деновиве е актуелна преку новиот бауч за сеење страв што го смисли државата: екстерното тестирање. Цела Македонија, родители и деца се во стрес - што ќе направиме на ексерното тестирање? Кому му служи тоа?
Како и многупати досега, секогаш постои одговорот: „Па, така прават сите“. Или: „Така прави Запад“. Да, но можно е сите и да крадат, како што е сосема јасно дека Запад фрла и бомби по светот. Дали тоа значи дека и ние, без никакво размислување, треба да го правиме тоа што сите го прават, само затоа што СИТЕ го прават? Сенека нѐ учеше токму спротивно: да не го правиме она што сите го прават: „... на ништо не треба да внимаваме повеќе отколку да не ја следиме како добиток толпата од оние што одат напред, упатувајќи се не таму каде што треба да се оди, туку таму каде што мноштвото оди. Ништо не нè вплеткува во поголеми несреќи од тоа што се поведуваме по јавното мнение, па мислиме дека се најдобри тие нешта што се примени со големо одобрување...(тогаш) не живееме според разумот, туку според поистоветување.“

Во „Надзор и казна“, како и во другите свои книги, Мишел Фуко покажа дека власта се занимава со контрола на за субјектот достапните територии во општеството, а една таква територија е и знаењето. Со екстерното тестирање, наводно, треба да се изврши контрола не само на знаењето на ученикот туку и на знаењето на професорот, односно на неговите етички капацитети. Треба да се провери дали тој „преку врски“ прогледал некому низ прсти или пак некого оштетил намерно. Убава, правдољубива цел. Но, како и секогаш, до убавата цел не секогаш се стигнува со убави средства. Сите револуции имаа за цел подобар свет. Но до него сакаа да дојдат со пролевање човечка крв. Незгоден парадокс. Овој пат до возвишената цел се доаѓа со пролевање детски солзи.

 Колку солзи исплакаа децата што, покрај сите петки, на екстерното добиле и една четворка? И вредат ли тие солзи? Така беше и со мојата средна ќерка, Деана. Ѝ реков да не очајува, а таа ми одговори дека се чувствува како на совршен кип што самата го вајала (сите петки), некој на крајот да драснал со шајка по лицето. На тоа личи она: на задната страна од свидетелството (на предната стојат сите петки), општеството, како супер-Херострат драснува своја лузна, го става својот жиг на суперправедност! Каква колективна бласфемија! Една четворка, колку да не биде совршено. Да се случеше, на пример, да фатат 12 петки наместо 12 единици (или наместо 12 тројки), тоа тестирање ќе имаше смисла. Вака, служи само за садизам, за стрес на родителите и учениците и за некој да земе плата во Министерството (оти го спровел фамозното тестирање).

Инаку, дека екстерното ни оддалеку не е објективен показател, знаат сите. Што ако дента детето е деконцентрирано? Има ли човек право на лош ден? Што ако не е појадувано? Што ако е под стрес затоа што ноќта родителите имале жестока брачна пресметка? Што ако погрешно „кликне“ од трема на компјутерот? Што ако го заборавило тоа што го научило? Покрај меморијата, и амнезијата е сосема регуларен ментален процес. Имаме ли право сето знаење стекнувано една година да го измериме во еден час и тоа да биде пресуда? И конечно, се прашал ли некој дали нашиот образовен систем е затрупан и со непотребни знаења? Децата не знаат да поминат улица, а ние во основно училиште ги учиме на нешта што некогаш се учеа во гимназија.

Тестирањата, значи, отсега ќе се делат на екстерни и интерни. Тоа важи и за солзите: интерни (вистински плач на душата што неправедно е понижена) и екстерни (крокодилски или лажни, општествени, со кои се стекнува корист). Таа дистинкција, очигледно, ќе биде најголемата придобивка од оваа реформа. И ништо друго: никакви други виши цели не барајте во тоа. Јас веднаш би ја укинал оваа апсурдна „реформа“.