Барокот како мода никогаш не бил својствен за Скопје. Но ако ја сфатите сериозно релацијата време-мода-фасада, не е лошо да подигнеме и една статуа на Микеланџело Караваџо пред идната, барокна катна каража. И да го облечеме во новата линија на Џорџо Армани, Италијанецот што знае многу повеќе од нас за барокот, а најновата модна „фасада“ му е инспирирана од Лејди Гага, односно од векот во кој живее.

Не можам да разберам зошто се враќаме на 17 век и одново се форсира барокот.

Зарем никој досега не стигна да им објасни на оние што се воодушевуваат од своите скици и оние што нив ги градат дека секое време има своја архитектонска мода и дека објектите, па и куќите, и ако сакате, попрецизно, дури и гаражите, „се облекуваат“ според модата што е во духот на времето. Така, и барокните објекти што речиси секојдневно ни никнуваат пред очи, па и новата предвидена барокна гаража во Скопје, нема да претставува ништо ново туку форсирање на градското окичерување, задоцнет моден одговор или замрзнување во седумнаесеттиот век.

Барокот како стил се појавува токму во 17 век, не само во архитектурата, туку и во сликарството, литературата (маринизам во поезијата) и другите уметности, и тоа во полниот цвет на периодот кога се афирмираат големите национални монархии! Барокот се појавува како одговор, еден вид тогашен „бунт“ кон затворените форми, како негација на ренесансата, и во себе содржи компоненти што произлегуваат од средновековното христијанство.

Не треба да се има големо познавање по историја или по архитектура. И само еден благ и лесен поглед наназад, во минатото, може да ни покаже дека секое време има своја архитектонска мода, која не отскокнува од вкусот и разбирањето на модата во целост, диктирана од големите придвижувачи на движења и промени во даден период. За сеопфатност на сликата, дел од овие движења на промени се отсликувале не само во уметноста и архитектурата, туку и во гардеробата. За жал, или за среќа, не се сеќавам на ниту еден Македонец или Балканец облечен во барок-стил.

Од каде па сега облеката? За неинформираните, отсекогаш облеката била таа што го претставувала човекот, а фасадата – куќата. И самиот збор фасада (од италијански – фачата, односно лице) го означува лицето, предниот дел, изгледот на објектот. Врз основа на таквото толкување можеме да заклучиме дека секоја новофорсирана фасада не била нужен и неизоставен дел на градежната конструкција, туку нешто посебно, нешто што го означувало и го обележувало едно време. Значи, нешто што ѝ припаѓа само на таа конструкција и ја обележува нејзината посебна функција и над сè, нејзината – културна мисија! 

Основната намена на фасадите била насочена кон формирање монументални градски сцени, за со својата импозантност да го привлекуваат вниманието кон важноста на содржините што во нив (ќе) се случуваат. Таква била механиката и на античкиот, и на ренесансниот начин на сфаќање и градење градски амбиенти, па и на барокниот, со цел да се создаде своевиден сценски идеал, слика на градот или поточно едно огледало на општеството.

Растот на капиталот создал и плодно тло за развој на модерната архитектура, која е насочена кон отворените простори и природата. Полека се губи разликата меѓу дворските и улични фасади, а објектите изгледаат како целина, како да се скулптури поставени на изложба во јавните паркови. Истото се случува и во модата (на поединецот, човекот).

Новата ера почнува со Ле Корбизје, швајцарски архитект што се згрозил од класичниот репертоар на академската архитектура и предупредил дека на сите полиња на човековото творештво дошло до коренити промени, и дека само архитектурата им се спротивставува на новините. Така, тој ги поттикнувал градежниците да се угледаат на конструкторите на автомобили и авиони, па инспирирани од тие примери да создаваат еден нов свет на архитектура.

Постмодерната, родена во осумдесеттите години на минатиот век, подразбира враќање на животот на улиците и плоштадите, рехабилитација на она што треба да биде јавно, а објектите, изградени во тоа време, претставуваат олицетворение на наивната вера во реанимацијата на историските случувања. Денес, во современото опкружување, тие изгледаат како гротескни слики на таа лажна надеж бидејќи живееме во време во кое најголема вредност претставува слободниот избор на секој поединец, кој самиот одлучува за тоа каде и како ќе живее и ќе работи.

Комплексноста е темелна карактеристика на новата урбанизација, која создава распрскувачки, фрагментарен и на прв поглед неповрзан систем. Во мода се правилата за различност и исклучителност, а урбаната мисла значи слобода, отворена за новото и поинаквото. И далеку од „забетонирани“ објекти со одредени и конечни стилски пораки, новата мода во светот диктира флексибилен технолошки темел, едноставни геометриски форми, конструкциите се подложни на толкава флексибилност, па дури и на рециклажа! Денешните архитектонски фасади се угледува на трендовите од светот на модата и ги изразуваат дуализмот и сексапилноста. 

Барокот како мода никогаш не бил својствен за Скопје. Да беше, некогаш во училиштата ќе учевме можеби и нешто повеќе за Бернини, ако воопшто знаете за кого зборувам. Но ако навистина ја сфатите сериозно релацијата време-мода-фасада, тогаш не е лошо да подигнеме и една статуа на Микеланџело Караваџо пред идната, барокна катна каража. Но и да го облечеме во новата линија на Армани, посветена на Лејди Гага. Колку светот да (не) разбере дека ако немаме баш некоја смисла за архитектура, колку-толку барем знаеме што е во мода. 

Јасмина Кантарџиева