На денешен Ден

- Светски ден на холокаустот

1756.- Во Салцбург е роден Волганг Амадеус Моцарт, голем австриски композитор, автор на голем број музички дела со кои даде печат на совршенството и на неповторливиот личен израз. Негови најпознати дела се оперите "Волшебната флејта", "Дон Жуан" и други. Умре во Виена, на 5 декември 1791 година.

1775.- Роден е Вилхелм Шелинг, германски филозоф, последен претставник на германската класична филозофија. Во своето учење го поврзуваше Фихтеовиот идеализам со Спинозовиот пантеизам. Умре на 20 април 1854 година.

1814.- Во Берлин умре Јохан Готлиб Фихте, германски филозоф, еден од водечките претставници на германскиот класичен идеализам. Од делата познати му се „Наука на знаењето“, „Основа на целокупната теорија на науката“ и „Основа на природното право“. Роден е на 19 мај 1762 година.

1822.- На собранието во Епидаур грчките востаници ја прогласија независноста на Грција која Османлиското царство ја призна дури во 1829 година, по жестоките борби и интервенции на европските сили.

1832.- Роден е германскиот филозоф Фридрих Вилхелм Шелинг кој заедно со Кант, Фихте и Хегел се творци на германскиот идеализам. Дела: „Идеи за филозофија на природата“, „За светската душа“, „Прв нацрт на системот на природна филозофија“, „Предавања за филозофија на уметноста“, „Излагање на мојот систем на филозофија“ „Филозофија и религија“, „Филозофија на митологијата“ и др.

1859.- Роден е германскиот цар и пруски крал Фридрих Вилхелм II Виктор Алберт, творец на политиката на продорот на исток и предизвикувач на низа воено-дипломатски кризи, вклучувајќи ја и објавата на војна против Србија во 1914 година со што настана неизбежната светска војна. На престолот на Германското царство стапи во 1888, а во 1918 година по поразот на Германија беше принуден да абдицира и побегне во Холандија, која одби да го испорача на сојузниците поради судење за воени злосторства.  

1865.- Шпанија ја призна независноста на Перу.

1885.- Роден е американскиот композитор Џери Керн, татко на мјузиклот. Неговата оперета „Пловечки театар“ е една од најубавите во историајта на американскиот театар. Компонираше и филмска музика.

1901.- Во Милано умре Џузепе Верди, италијански композитор, еден од најголемите творци на опери во 19 век. Земајќи за свои либрета дела од големите писатели (Иго, Шекспир, Бајрон и други), компонира повеќе опери што му донесоа светска слава. Неговите најдобри опери "Аида", "Риголето", "Трубадур", "Травијата" и други се наоѓаат и денес на репертоарите на оперските куќи во целиот свет. Роден е во Ронколе, на 10 октомври 1813 година.

1916.- Во Берлин е формирана социјалистичка револуционерна организација "Сојуз на спартаковците", на чие чело се наоѓаа Роза Луксембург и Карл Либкнехт.

1919.- Умре унгарскиот писател Ендре Ади. Дела: „Нови песни“, „Крв и злато“, „Би сакал да ме сакаат“, „Кој ме виде?“, „На чело на мртвите“.

1924.- Кралството на Србите, Хрватите и Словенците во Рим го потпишаа пактот за пријателство и соработка со Италија и договорно Фиуме (Риека) и припадна на Италија.

1926.- Англискиот пронаоѓач Џон Логи Берд во Лондон за првпат јавно ја демонстрираше телевизијата.

1942.- Се случи „Игмански марш“ кога Првата пролетерска бригада (во текот на втората непријателска офанзива) пропешачи 100 километри од Јахорина до Фоча, преку Сараевско поле и планината Игман. Маршот во кој учествуваа повеќе од 700 борци, од кои 50 беа ранети и болни, траеше околу 18 часа. Во длабокиот снег, на температура од минус 32 Целзиусови степени многу од од луѓето настрадаа, а многу беа и премрзнати со што станаа инвалиди.

1944.- По дводневни тешки борби е разбиена германската блокада на Ленинград. Она што го издржа Ленинград е единствено во историјата, бидејќи од јулските денови во 1941 година во германскиот обрач се наоѓаа околу три милиони граѓани, од кои половина милион деца.

1945.- Црвената армија го ослободи Аушвиц, најголемиот и најстраотниот логор во Втората светска војна. Во логорот останаа околу 7.000 затвореници кои Германците во брзањето не стигаа да ги погубат. Во гасните комори на Аушвиц се убиени, вклучувајќи деца и жени, најмалку 1.500.000 луѓе, повеќето Евреи, а над 25.000 граѓани на Југославија.

1949.- Во Скопје, во Македонскиот народен театар, е прикажана првата балетска претстава „Валпургиска ноќ“ од францускиот композитор Шарл Гуно. Кореограф беше Ѓорѓи Македонски, диригент Трајко Прокопиев, сценограф Василие Поповиќ Цицо, а нацртот на костимите беше на Милица Бабиќ - Јовановиќ.

1964.- Франција воспостави дипломатски односи со Кина.

1967.- Подготвувајќи се за лет на Месечината, тројца американски астронаути загинаа во вселенскиот брод „Аполо 1“, во кој избувна пожар.

1967.- Советскиот Сојуз, САД и 60 други земји потпишаа договор за забрана на нуклеарни експерименти во статосферата.

1969.- Во Багдат загинаа 14 луѓе, меѓу нив девет Евреи кои ирачките власти ги обвинија дека се израелски шпиони.

1981.- Најмалку 500 луѓе загинаа на индонезискиот ферибот „Тампомас II“, кој по пожарот потона во Јванско Море.

1991.- Американската авијација во Заливската војна започна масовно бомбардирање на Басра, втор по големина ирачки град.

1991.- Собранието на Република Македонија со тајно изјаснување и со мнозинство гласови за претседател на Републиката го избра Киро Глигоров.

1993.- Во селото Бистрица, Битолско, умре Благоја Фотев, учесник на Првото заседание на АСНОМ, прв повереник за финансии, а потоа и за земјоделство во Владата на НР Македонија, а од 1947 до 1950 година претседател на Президиумот на Народното собрание на НР Македонија (на оваа функција пред него беше Методија Андонов - Ченто). Беше борец за идеите на ВМРО (обединета) и активен популаризатор и толкувач на идеите на движењето МАНАПО. Роден е во селото Герман, Леринско, на 14 август 1900 година.

1995.- Република Молдавија и Република Македонија воспоставија дипломатски односи.

1995.- Во Скопје умре Лилјана Белева, македонска писателка. Познати и се делата „Моето парче земја“, „Жолтата амфора“ и „Перниче од ружи“. Родена е во Заечар, на 23 март 1940 година.

2002.- Во експлозија на складиште на оружје во главниот град на Нигерија, Лагос, загинаа повеќе од илјада луѓе.

2006.- Умре германскиот политичар Јоханес Рау, поранешен претседател на Германија и долгогодишен министер, како и претседател на покраината Северна Рајна Вестфалија.

2008.- Умре поранешниот претседател на Индонезија Сухарто. Генерал Сухарто, кого симпатизерите го нарекуваа „татко на развојот“, на чело на земјата остана цели 32 години. На политичката сцена се појави во 1965, по воениот удар. Како непоколеблив антикомунист, уживаше поддршка од САД. Сухарто успеа да обезбеди стопански развој на подолгорочен рок и консолидација на многунационалната Индонезија. Од друга страна, беше обвинуван за бруталост кон неистомислениците, како и за корупција и злоупотреба.  Беше симнат од власта на 21 мај 1998 година, во екот на економската криза и масовните протести во Џакарта.

1573.- Под водство на Матија Губец, во Хрватска избувна Селанската буна против неподносливите услови за живот што ги наметнаа австриските и унгарските феудалци. Тоа беше една од најголемите селански буни во Европа во тоа време. Востанието беше крваво задушено, а Матија Губец беше погубен во Загреб, на 15 февруари 1573 година. Хрватскиот писател Август Шеноа по тој повод го напиша романот "Селанска буна".

1595.- Во Лондон умре Франсис Дрејк, англиски гусар, морепловец и адмирал, прв Англичанец кој го преплови светот. Неговите потфати имаа големо значење за англиското колонијално ширење, особено во Северна Америка. Роден е во 1540 година.

1635.- Ришељ ја основа „Француската академија“ (подоцна Институт), додека француската „Академија на науките“ ја основа Луј Четиринаесетти во 1666 година по сугестија на Жан Батиста Колбер.

1676.- Фјордор Трети Романов стана цар на Русија по смртта на Алексеј, неговиот татко. На престолот беше до 1682 година, кога го наследни полубратот Петар Велики. Поради честите болести  на малолетниот Петар со земјата управуваа неговите вујковци Милославски. Во текот на неговото владеење Русија ја зацврсти власта на огромните новоосвоени територии во Поволожје, Сибир и во Украина.

1688.- Роден е шведскиот мистик, филозоф и истражувач Емануел Сведенборг, автор на специфичното мистичко-теозофско учење. За неговите визии пишуваше Имануел Канд во написот „Соништа на еден духовник“. Неговите дела се многу читани и денеска. Дела: „Opera philosophica et mineralia“, „Arcana coesestica“, „De nova Hierosolyma“.

1782.- Роден е францускиот композитор Даниел Франсоа Еспри Обер. Дела: оперите „Fra Diavolo“, „Црно домино“, „Блудниот син“.

1843.- Роден е американскиот државник Вилијам Мекинли, кој беше претседател на САД од 1897 до 1901 година. На Шпанија и објави војна во 1898 година, за да ги одземе од неа Филипините, Порторико, Гуам и Куба, започнувајќи ја така ерата на отворен американски империјализам. Заедно со европските сили, учествуваше во гаснењето на антиколонијалното востание во Кина (од 1899 до 1901 година) познато како „Боксерско востание“ со цел да се наметне режимот на слободната трговија и непречен проток на американскиот капитал во Кина. Во атентат беше убиен во 1901 година.

1856.- Востановен е „Викторијанскиот крст“, највисоко британско воено одликување.

1860.- Во Таганрог е роден Антон Павловиќ Чехов, руски новелист, раскажувач и драмски писател. Изврши големо влијание врз развојот на новелистиката и драмската книжевност во светот. Во своите новели даде голем број карактеристики на руското секојдневие и цела галерија промашени, несреќни и несфатливи луѓе. Најпознати дела му се драмите "Галеб", "Три сестри", "Вујко Вања" и "Вишновата градина", како и збирките раскази "Човекот во футрола", "Куќа на кат", "Селани" и други. Умре во Баденвалер, во Германија на 15 јули 1904 година.

1866.- Роден е Ромен Ролан, француски раскажувач, романсиер, драматург, музиколог и борец за мир и демократија. Познати се неговите дела "Жан Кристоф", "Кола Брењон", "Маѓепсана душа", "Четиринаесетти јули", "Дантон", потоа делата за животот на Бетовен, на Микеланџело и на Толстој. Во 1915 година ја доби Нобеловата награда за литература. Умре на 30 декември 1894 година.

1867.- Роден е шпанскиот писател и политичар Висенте Бласко Ибањес. Светската слава ја стекна со романот „Четворицата јавачи на апокалипсата“. Целиот живот го посвети на борбата за татковината, а кога во 1923 година во Шпанија  беше заведена диктатурата се стави на чело на борбата за демократија и ја напиша брошурата „Разобличениот Алфонсо Тринеаесетти“. Дела: „Меѓу портокалите“, „Крв и арена“, „Хорда“, „Катедрала“, „Подрум“, „Колумбо“ и други.

1884.- Роден е Огист Пикар, познат швајцарски физичар. Ги проучуваше радиоактивноста, атмосферскиот електрицитет и космичките летала. Се занимаваше и со испитување на стратосферата и големите морски длабочини. Тој изврши прв лет во стратосферата во 1931 година, достигнувајќи височина од 15.780 метри, а во 1932 година и 16.370 метри. Со батискаф се спушти и до 4.000 метри океанска длабочина. Умре во 1962 година.

1886.- Карл Бенц ги прикажа своите „кочии без коњ“. Неговата моторизирана кочија го означи почетокот на автомобилската индустрија која набрзо го освои светот.

1896.- Американскиот лекар Емил Граб прв ја употреби терапијата со зрачење во лекувањето на ракот на белите дробови, применувајќи ја во Чикаго врз пациентката Роуз Ли.

1899.- Умре францускиот сликар од англиско потеколо Алфред Сисле, еден од основачите на импресионизмот. Сликаше исклучиво пејзажи. Посебно го привлекуваше сликањето на реки, при што најмногу ги изразуваше светлосните ефекти.

1916.- Германците во Првата светска војна првпат од цепелин го бомбардираа Париз.

1916.- Британската армија во Првата светска војна првпат ги тестираше тенковите во местото Хетфилд во Англија.

1941.- Умре грчкиот генарал и државник Јоанс Метаксас, кој како претседател на владата и министер за војска во 1936 година го распушти парламентот и воспостави лична диктатура. Учествуваше во војната против Туците во 1897 година и во Балканските војни во 1912 и 1913 година. Во Втората светска војна во октомври 1940 година го одби улиматумот од Италија организирајќи решавачки отпор кон италијанската агресија.

1942.- Советскиот Сојуз, Велика Британија и Иран договорија во Втората светска војна британско-советските сили да го напуштат Иран шест месеци по завршувањето на борбата против силите на Оската, а Техеран им дозволи на Москва и Лондон неограничена употреба, контрола и одржување на сите комуникации, аеродроми и пристаништа на иранска тетиторија.

1942.- Перу и Боливија со потпишувањето на протоколот во Рио де Женеиро ја окончаа војната започната во 1941 година, поради спорните погранични територии меѓу двете земји и подрачјето на амазонската џунгла.

1949.- Велика Британија го призна Израел.

1950.- Почна првата серија на побуни во Јоханесбург, предизвикна од расистичката политика на владата на Јужна Африка.

1950.- Во Скопје е формиран Сојузот на филателистите на Македонија.

1963.- Францускиот претседател Шарл де Гол стави вето на приемот на Велика Британија во Европската економска заедница.

1963.- Умре американскиот писател Роберт Ли Фрост, четирикратен добитник на Пулицеровата награда за поезија. Дела: збирка песни „Северно од Бостон“, „Потокот што тече на Запад“, „Собрани песни“.

1964.- Панама и упати жалба на Организацијата на американските држави заради агресијата на САД, барајќи свој суверенитет во зоната на Панамскиот канал.

1973.- Во Адис Абеба почна заседанието на Советот за безбедност на ООН, прво заседание на овој орган на ООН на африканскиот континент.

1989.- По седумгодишното недоразбирање и меѓународна арбитража, Израел на Египет му го врати градот Табу на Црвеното Море. Овој град Израел го држеше од војната во 1967 година, во која ги победи сите арапски земји.

1992.- Во Скопје умре Иван Дојчинов, борец во Шпанската граѓанска војна, учесник на Првото заседание на АСНОМ, член на Главниот штаб на НОВ на Македонија и носител на "Партизанска споменица 1941".

1994.- Австралијанката Улрике Мајер, двократна светска првенка во скијање, умре од здобиените повреди при падот во натпреварот во спуст за Светскиот куп.

1996.- Венецијанската оперска куќа „Ла Фениче“ исчезна во пожар, вторпат во текот на нејзиното 204-годишно постоење.

1999.- Во Скопје умре Тодор Николовски, македонски драмски и филмски актер, режисер, еден од основачите на современото македонско глумиште. Роден е во Велес, на 16 јануари 1902 година.

2005.- Умре израелскиот писател, сатиричар, сценарист и режисер Ефраим Кишон. Дела: „Не е фер Давиде“, „Уште малку па вистината“, „Лисица во кокошарник“, „Дома е најлошо“, „Јаболката е виновна за се“. Филмови: „Салах Шабати“, „Блаумилхов канал“.

2005.- Умре режисерот и сценарист Живорад Жика Митровиќ. Филмови: „Ешалонот на д-р М“, „Капетан Леши“, „Марш на Дрина“, „Ужичка република“, „Мис Стон“, „Сигнали над градот“, „Солунски атентатори“, „Невесинска пушка“, „Тимочка буна“.

2006.- Умре јужнокорејскиот уметник Нам Џун Пајк, пионер на видео уметноста во шеесетите години од минатиот век.

1328- Роден е францускиот крал Шарл Четврти Убавиот, последниот директен потомок на династијата Капет на престолот на Франција, кој воедно беше и крал на Навара, како Шарл Први. Во текот на владеењето од 1322, ја реформира администрацијата со настојување да ја зајакне монархијата, а 1327 година склучи мир со Англија.

1650.- Умре францускиот филозоф, математичар и физичар Рене Декрет, основач на нововековната европска филозофија, посебно на модерниот рационализам. Дела: „Расправа за методите“, „Правила за раководење со умот“, „Медитации за првата филозофија“, „Расправа за страстите на душата“, „Принципи на филозофијата“, „Геометрија“.

1790.- Првпат заседаваше Врховниот суд на САД, една година по основањето.

1793.- Револуционерна Франција по неполни две недели по погубувањето на кралот Луј Шеснаесетти, им објави војна на Велика Британија и на Холандија.

1834.- Во Охрид е роден Кузман Шапкарев, еден од најзначајните собирачи, публикатори, афирматори на македонски народни умотворби и еден од првите македонски учебникари, човек кој со големи саможртви во времето на националната преродба на Македонците и се предаде на благородната мисија на обнародување на духовното богатство на својот македонски народ. Ги објави делата "Зборник на народни умотворенија, наука и книжнина", "Материјали за животописот на браќата Миладиновци Димитрија и Константин", како и осум учебници што ги напиша за потребите на училиштата на Македонија. Умре во Софија, на 18 март 1909 година.

1840.- Во американскиот град Балтимор отворен е првиот стоматолошки факултет во светот.

1861. - Тексас се отцепи од Унијата и и се приклучи на Kонфедерацијата на јужните американски држави.

1872.- Во селото Лактиње, Охридско, е роден Смиле Војданов, македонски револуционер, учител и војвода. Учесник е во Илинденското востание во својство како војвода во Дебарско и Охридско. Тој е првиот македонски лобист на просторот на цела Северна Америка, залагајќи се за македонска држава. Умре во Понтијак, САД, на 4 март 1958 година.

1874.- Роден е австрискиот писател Хуго фон Хорфманштал, чии стихови и прозни дела се полни со меланхолија и резигнација. Соработуваше со Рихард Штраус, за чии композиции пишуваше либрети. Дела: драмите „Тицијановата смрт“, „Бела лепеза“, „Електра“, „Едип и Сфинг“, „Човек“, „Кула“, либретите „Кавалер со ружи“, „Жена без сенка“, приказната „Бајка на 672 ноќи“, есејот „Писмо на лордот Чендос“.

1883.- Под раководство на францускиот инженер Фердинанд Лесепс, градител на Суецкиот канал, почна изградбата на Панамскиот канал, која заврши со еден од најголемите финансиски скандали во 19. век. Работите беа прекинати цели 20 години. Целосна контрола над зоната над каналот презедоа САД, со чија финансиска подршка, каналот е завршен во август 1914 година. Каналот е долг 81 километар.

1887.- Основан е Холивуд, најголемиот филмски град (предградие на Лос Анџелес) во светот. Првиот филм е снимен во 1911 година.

1893.- Томас Едисон во Вест Оринџ во Њу Џерси го отвори првото филмско студио во светот.

1901.- Роден е американскиот филмски глумец Клерк Гејбл, кој играше во повеќе од 70 филмови. Филмови: „Источен пат“, „Слободна душа“, „Се случи една ноќ“ (Оскар), „Кинеско Море“, „Однесено од виорот“, „Сан Франциско“, „Могамбо“, „Пробен пилот“, „Неприлагодени“, „Луѓе во бело“ и други.

1907.- Хондурас почна војна со Никарагва поради пограничните територии.

1908.- Во одговор на теророт предизвикан од режимот, републиканските следбеници во Лисабон ги убија португалскиот крал Карлос Први и неговиот син кој требаше да го наследи престолот.

1912.- Во селото Буф, Леринско, е роден д-р Трифун Пановски, борец во НОВ на Македонија. Загина во несреќен случај во близина на селото Буринец, Струшко (во несреќата загинаа уште тројца борци и едно дете), на 22 јуни 1944 година.

1922.- Родена е италијанската оперска пејачка Рената Тебалди, една од најголемите лирски сопрани на 20. век, која брилјантно ги интерпретираше големите рољи, посебно во оперите на Ѓузепе Верди и Ѓакомо Пучини.

1924.- Британската лабуристичка Влада го призна СССР, што значително придонесе за намалување на дипломатската изолација на првата социјалистичка земја во светот.

1942.- Водачот на норвешките нацисти Видкун Квислинг во Втората светска војна во окупираната Норвешка стана претседател на марионетската влада.

1943.- Кај селото Старо Градско, на Косово, во борба против италијанските фашисти и против балистите, загина Александар Урдаревски - Станко, народен херој на Југославија, од Македонија. Роден е во селото Чучер, Скопско, на 18 февруари 1920 година.

1944.- Во Њујорк умре Пит Мондријан, холандски сликар и теоретичар. Како еден од основачите на групата "Де Стил", во 1920 година објави манифест за "неопластицизмот". Од 1940 година живееше во САД. Тој е значаен претходник на новото сликарство. Роден е на 7 март 1872 година.

1945.- Во велешката гимназија „Кочо Рацин“ првпат во слободна Македонија почна наставата на мајчин македонски јазик. Гимназијата е основана во 1857 година и е најстара гимназија во Македонија.

1946.- Тригве Ли (од Норвешка) е избран за прв генерален секретар на Организацијата на Обединетите нации.

1946.- Унгарија е прогласена за република со претседателот Золтан Тилдиј и премиерот Ференц Наѓи. Во меѓувоениот период Унгарија беше кралство без династија, што претставува единствен случај, па затоа грофот Хорди ја вршеше функцијата регант.

1958.- Египет и Сирија се обединија под заедничко име Обединета Арапска Република.

1962.- Во Белград умре Пјер Крижариќ, сликар и графичар од Словенија, еден од доајените на современата поранешна југословенска карикатура. Роден е во Глина, на 19 мај 1890 година.

1966.- Умре американскиот филмски глумец и режисер Бастер Китон, кој секогаш глумеше осамен човек, предодреден да се бори сам против сите. Филмови: „Генерал“, „Нашето гостопримство“, „Навигатор“, „Снимател“, „Булевар на самракот“, „Светла сцена“.

1974.- Во пожар кој го зафати новоизградениот облакодер во бразилскиот град Сао Паоло загинаа повеќе од 220 луѓе.

1979.- Иранскиот верски водач алатолахот Рухолах Хомеини по 15 години бегство од Париз се врати во земјата. Со тоа настапи новата фаза на исламската револуција со која во Иран е воспоставена исламската теократија.

1982.- Прогласена е конфедерацијата Сенегамбија, која настана по здружувањето на двете западноефриканските држави Сенегал и Гамбија. Оваа заедница престана да постои на 30 септември 1989 година.

1991.- Во земјотрес кој ги погоди пограничните области на Авганистан и Пакистан загинаа повеќе од 1.200 луѓе.

1994.- Владата на Република Македонија донесе одлука за воспоставување на дипломатски односи меѓу Република Македонија и Република Финска на ниво на амбасади.

1995.- Поплавите во Холандија ги натера околу 250.000 луѓе да ги напуштат своите домови. Тоа беше најголемиот егзодус во историјата на Холандија.

1996.- Претседателот Жак Ширак објави дека Франција заврши со нуклеарните проби „еднаш за секогаш“.

1996.- Советот за безбедност на ООН го прифати предлогот на генералниот секретар на ООН од овој датум силите за превентивно распоредување на ООН (УНПРЕДЕП), да останат целосно независна операција во Република Македонија.

2000.- Ултрадесничарската Слободарска странка на Јерг Хајдер и Народната партија на Волфганг Шисел постигнаа договор за коалиција, наспроти предупредувањето на останатите 14 земји-членки на Европската унија и САД дека влезот во владата на Хајдеровата партија, на која и се препишува кокетирање со нацизмот, ксенофобичност и дискриминација на малцинствата неизбежно ќе предизвика непријатни последици за Австрија.

2003.- При враќањето на Земјата од мисијата која траеше 16 дена, американскиот вселенски шатл „Колумбија“ се запали и се распадна над Тексас 15 минути пред планираното слетување. Загинаа сите седум членови на екипажот, вклучувајќи и две жени и првиот Израелец-астронаут.

2004.- Во метежот во текот на муслиманскиот обред Каменување на ѓаволот во близина на Мека загинаа 251 верници.

2004.- Во просториите на две к*рдски партии во Ербил, на север во Ирак, двајца исламски терористи-самоубијци усмртија најмалку 117 луѓе.

2007.- Умре Аделаида Тамбо. Целиот свој живот го посвети на борбата против апартхеидот. „Мама Тамбо“, како ја нарекуваа, беше меѓу водечките членови на Африканскиот национален конгрес (АНЦ). Покрај бробата против апартхеидот, беше и борец за женски права. Аделаида Тамбо беше пратеник на АНЦ во првата демократски избрана влада на Јужноафриканската Република.

2008.- Во две одвоени експлозии, на багдатските пазари, кои ги изведоа жени бомбаши-самоубијци, загинаа 99, а беа повредени најмалку 145 луѓе.

- Национален празник на Нов Зеланд

1564.- Роден е англискиот писател Кристофер Марлоу кој битно влијаеше врз Вилијам Шекспир. Дела: „Тамерлан Велики“, „Д-р Фаустус“, „Евреинот од Малта“, „Едвард Втори“.

1665.- Родена е англиската кралица Ана, која владееше од 1702 до 1714 година како последен монарх од династијата Стјуард. Кралицата Ана во 1707 година ги обедини Англија и Шкотска.

1685.- Умре англискиот крал Чарлс Втори Стјуарт, син на Чарлс Први кој беше погубен во граѓанската војна во 1649 година. Чарлс Втори Стјуард стана монарх во 1660 година, по укинувањето на републиката која беше воспоставена во 1653 година од Оливер Кромвел.

1793.- Умре Карло Голдони, италијански комедиограф. Познати негови дела се: "Мирандолина", "Рибарски караници", "Скржавец", "Коцкар" и други. Мошне интересна е неговата драма "Далматинка" (прикажувана во 1758 година), во која го слави илирскиот народ во Далмација. Роден е во 1707 година.

1802.- Роден е англискиот физичар Чарлс Витстоун, пионер на телеграфијата. Toj го пронајде методот за одредување на електричниот отпор, а ги истражуваше  и електрицитетот, светлината и звукот.

1804.- Умре Џозеф Пристли, англиски материјалистички филозоф, физичар и хемичар. Ги откри кислородот, амонијакот, хлороводородот, сулфурната киселина, азот-диоксидот и јаглеродниот диоксид. Роден е на 13 март 1733 година.

1838.- Роден е англискиот актер Џон Хенри Бродриб, познат како Хенри Ирвинг, еден од најголемите трагичари во 19. век.

1893.- Во Охрид умре Григор Прличев, еден од најпознатите македонски писатели од 19 век. Меѓу најпознатите негови остварувања се поемите "Сердарот" и "Скендербег", и познатото дело "Автобиографија". Со поемата "Сердарот", за која на поетскиот конк*рс во Атина доби Ловоров венец, ја издигна македонската литература меѓу најпознатите книжевни остварувања на Балканот во своето време. Роден е во Охрид, на 30 јануари 1830 година.

1897.- Роден е бразилскиот филмски режисер, сценарист и продуцент Алберто де Алмеида Кавалканти. Филмови: „Ивет“, „Воз без очи“, „Капетан Фракас“, „Одморот на ѓаволот“, „Николас Никлби“, „Првиот џентлмен“, „Земјата е секогаш земја“, „Газдата Пунтила и неговиот слуга Мати“.

1897.- Грчкиот остров Крит доби автономен статус во рамките на турското царство, што беше последица на масовното востание кое изби на Крит. Островот Крит на Грција и припадна по Балканските војни во 1913 година.

1899.- На Филипините избувна востание против американската окупациска армија. По Американско-шпанската војна, САД ги приграбија Куба, Порторико и Филипини, што го означи крајот на шпанското колонијално царство.

1905.- Роден е полскиот политичар Владислав Гомулка, водач на Полската работничка партија (комунисти) од 1943 до 1948, и од 1956 до 1970 година. Од должноста генерален секретар беше сменет во 1948 година во времето на јакнењето на Сталинизмот, а оставката на оваа функција ја даде во 1970 година, притиснат од работничките немири.

1911.- Роден е американскиот политичар и државник Роналд Реган. Републиканец, а на почетокот на својата кариера и актер. Од 1967 до 1974 година беше гувернер на американската држава Калифорнија. Како претседател на САД од 1981 до 1989 година се залагаше за цврста монетарна политика, го либерализираше пазарот, ги намали државните трошоци и инфлацијата и придонесе за зголемување на вработеноста во САД. Успешно ја реши кризата со американските заробеници во Иран и ги подобри односите со поранешниот Советски Сојуз. Десет денови по неговата инаугурација за претседател на САД, врз него е извршен атентат. Тој беше пренесен во болницата "Џорџ Вашингтон", каде што му беше направена хируршка интервенција.

1912.- Родена е Ева Браун. Официјална сопруга на германскиот диктатор Адолф Хитлер стана еден ден пред заедничкото самоубиство во Хитлеровиот берлински бункер кон крајот на април 1945 година.

1922.- Во Вашингтон заврши конференцијата на претставниците на САД, Велика Британија, Франција, Италија, Белгија, Холандија, Португалија, Јапонија и Кина на која е извршена нова поделба на колонии и се одредени сферите на влијание на Далечниот Исток и Тихиот Океан. Договорот што е потпишан на конференцијата предвидуваше почитување на суверенитетот и територијалниот интегритет на Кина. Истиот ден, "петмината" (САД, Велика Британија, Јапонија, Франција и Италија) потпишаа Договор со кој се ограничува поморското вооружување на земјите потписнички.

1931.- Родена е аргентинската танчерка, потоа државничка Марија Естела Исабелита Мартинес, позната како Исабела Перон. Беше претседател на Аргентина од 1974 до 1976 година. Функцијата шеф на државата ја стекна по смртта на својот сопруг Хуан Перон. Претходно во 1973 година стана потпретседател на Аргентина, а од власта е тргната по воениот удар, по што врз основа на одлука на воената хунта беше затворена од 1976 до 1981 година.

1932.- Роден е францускиот филмски режисер Франсоа Трифо, еден од творците на „новиот бран“ во францускиот филм. Со светска слава се стекна уште со првиот филм „400 ударци“, снимен во 1959 година. Останати филмови: „Жил и Џим“, „Американска ноќ“ (Оскар), „Приказна за Адела“, „Пукајте на пијанистот“, „Дивото дете“, „Сосетка“, „Последно метро“, „Украдени бакнежи“.

1943.- Американскиот генерал Двајт Ајзенхауер е именуван за врховен командант на сојузничките сили во Северна Африка за време на Втората светска војна.

1945.- Во Скопје почна со работа првата предучилишна установа "Орце Николов".

1952.- Умре британскиот крал Џорџ Шести, која го наследи ќерката, кралицата Елизабета Прва.

1958.- Во авионска несреќа на минхенскиот аеродром загинаа 23 патници, вклучувајќи и осум играчи на англискиот фудбалски клуб „Манчестер јунајтед“. Несреќата се случи по враќањето на играчите од Белград каде „Манчестер јунајтед“ играше натпревар во европскиот Куп на шампиони со „Црвена ѕвезда“.

1974.- Во Сен Џорџ, главен град на Гранада, прогласена е независност на овој остров - држава во Карипското Море. Гренада 300 години беше британски колонијален имот.

1985.- Во Охрид умре Тодор Зографски, македонски револуционер и општествено-политички работник. По завршувањето на првата светска војна активно учествуваше во македонското комунистичко и националноослободително движење. Притоа тој стана раководител на Месниот комитет на ВМРО (обединета). Во 1929 година кралскиот суд (на Кралството Југославија) за заштита на државата заедно со група македонски револуционери, е осуден на робија. Подоцна активно ја помагаше НОВ на Македонија, поради што беше и интерниран. Роден е во Велес, во 1892 година.

1989.- Умре францускиот филмски режисер Андре Жан Кајат. Иако се бавеше со адвокатура, новинарство и со пишување сценарија, светската слава ја стекна како режисер. Филмови: „Сите ние сме убијци“, „Огледало со две лица“, „Љубовниците од Верона“, „Правдата е задоволена“, „Премин преку Рајна“.

1992.- Република Турција ја призна Република Македонија.

1993.- Умре американскиот тенисер од африканско потекло Артур Еш. Тој беше првиот црнец играч кој со триумфот во Вимблдон во 1975 година успеа да победи на Грен слем турнирот. Умре од сида бидејќи беше заразен од вирусот на оваа болест по трансфузијата на крв при операција на срце.

1994.- Шефот на опозициските социјалдемократи Марти Ахтисари ги доби првите директни претседателски избори во Финска, победувајќи ја министерката за одбрана Елизабет Рен.

1995.- Два вселенски брода од по 100 тони - најголеми кои некогаш биле споени во вселената, се сретнаа во првото американско-руско вселенско „матине“ после 20 години.

1996.- Јован Теговски стана првиот амбасадор на Република Македонија при Европската унија.

1997.- Конгресот на Еквадор го смени претседателот Абдал Букарам, прогласувајќи го за непресметлив.

1998.- Во Доминиканската Република, во сообраќајна несреќа загина Јохан Холзек - Фалко, австриски поп и рап изведувач. Роден е во Виена, на 19 февруари 1957 година.

2000.- Вршителот на должност претседател на Русија, Владимир Путин изјави дека се завршени операциите во главниот град на Чеченија, Грозни, од кој се исфрлени исламските терористи.

2000.- Поранешниот фински шеф на дипломатијата Тари Халонен победи на претседателските избори, станувајќи прва жена шеф на држава во историјата на Финска.

2004.- Во експлозија која ја активира исламски бомбаш-самоубиец во метро во Москва загинаа најмалку 40 луѓе.

2007.- Умре Френки Лејн познат американски пејач кој со серија хитови стана еден од најпопуларните музичари во 50-тите години од минатиот век. Со својот препознатлив глас баритон и песни како што се "That`s My Desire", "Mule Train", "Jezebel", "I Believe" i "Rawhide", Леон беше еден од „претплатените“ на топ-листите се до појавувањето на рокен-ролот. Во текот на седумдецениската кариера, продаде повеќе од 100 милиони плочи од кои повеќе од 20 достигнаа златен статус. Имаше широк репертоар кој опфаќаше џез, блуз и кантри музика.