Што се случува со нашето образование?

Само еден пример на образованието од запад  (кое се повеќе сакаат да ни’ го „мушнат“ кај нас), а кое е олицетворено во болоњската конвенција.
Според неа, студентот не требало со слични одговори да се доведе во заблуда при одговарање на некое прашање, во/за чиј одговор имало неколку можни решенија.
Тоа би значело, ако на пр. на прашањето што бил Гете, во можните одговори требало да стои
а) фризер
б) дрвосечач
в) поет
г) астронаут
Еее, а во наше време („У име свих нас из...“) безмалку требаше да ги знаеме (да ги обработуваме) сите дела на Гете, а не што бил тој! 

     Да! Што се случува со нашето образование?!
     Порано, во YU, многу повеќе се обрнуваше внимание на општото образование, односно за стекнување општа култура, за да подоцна, на факултетите, се надоградат со соодветно стручно знаење. Затоа, нашите високообразувани кадри беа доста ценети насекаде во светот, бидејќи беа посупериорни во однос на западаната „школа“. Се разбира, секоја чест на Сорбона и сл.! За разлика од нас, на запад се одеше  кон насочување на образованието само кон една насока. Е сега, што е подобро ... кој знае? Дали да знаеш повеќе работи (некои помалку, некои повеќе) или да знаеш само една работа до совршенство ...?
     Потоа кај нас се нешто почна да се менува, само некои нови и нови реформи, па реформи на реформите ... А колку некоја од таа реформа заживува? Едноставно се нема време да се воочат предностите или негативностите, а веќе дошла друга (оти некој друг вовел такво нешто) како оваа нај новава. Што чудо ќе беше оваа реформа (којзнае која по ред) што ја воведуваме, а што под етикетата ЕКТС (европски кредит трансфер систем), повторно, како и сите митови на нашето време што ја содржат одредницата „европски“ многу ветуваат, а малку даваат? За оние кои не знаат (иако се сомневам дека има такви), тоа е еден на хартија убаво замислен образовен систем, кој во практика (како и се' друго кај нас) не функционира. Овој систем на студирање има свои слабости, што докажува дека не е точно дека од Европа ни доаѓа само првокласна, туку понекогаш и бофл-интелектуална стока. Но и дека ние, се' што носи етиката „европско“ го прифаќаме некритички, без да го тестираме или приспособиме кон нашите потреби. Или во најдобар случај (ние сме мајстори за тоа) го препакуваме стариот систем во понов, европски целофан.

     Еве го, за пример, (колку што јас знам) начинот на којшто сега се студира: наставниот материјал на студентите им се дели на помали порции-партии (за да им се олесни полагањето на испитот), па тие полагаат колоквиуми, по секоја завршена партија. Тоа, впрочем, некои професори го правеа и пред воведувањето на ЕКТС системот. Но, проблемот е во нешто друго: не секој студиум може да се студира со колоквиуми. Колоквиумите се можеби погодно средство за студирање во природните науки, но во хуманитарните, и особено во убавите уметности – тоа не е случај. Вака, може да се случи студентот да ги положи предвидените колоквиуми, да се ослободи од завршниот испит, па да дипломира филозофија или книжевност без да му го чуете гласот. А, ако не ја слушнете мислата на идниот филозоф, ако не поведете со него полемика околу некоја филозофија на усниот испит, или ако не го слушнете стилот на идниот „книжевник“, тогаш каква потреба има од вас како професор?

     Посебно се интересни оние препораки кои велат дека студентите треба да добијат и определен број полесни прашања (овие, како на примерот со Гете, беа тешки!), каде одговорот се сведува на тоа да се заокружи една од опциите: а) точно и под б) неточно. Тоа значи дека професорот треба да ја даде дефиницијата на метафората (порано дефинициите на испит ги кажуваа студентите), а потем под неа да му остави на студентот алтернатива: точно или неточно. Значи, работата со полагањето на испитот многу личи на „коцкање“. Дури и да не знаете што е метафора, на среќа би можеле да погодите дали наведената дефиниција е точна или неточна.

Ова до сега беше сегмент од состојбата во високото образование.

Што се случува во основното и средното?

Во контекст на ова би сакал да дадам некои коментари, забелешки за неки предмети, за начинот на изведување на наставата на некои факултети, за некои (нови) учебници и за (некои) наставници кои се во нашиот образовен систем.

     1. Кога јас учев во гимназија латинскиот јазик го учевме во I и II година. Навистина неможев да разберам зошто тој јазик воопшто го учевме. И на тоа мое прашање, одговорот секогаш беше: „па на некој кој ќе оди да студира медицина ќе му треба“. Поглупав одговор неможев да добијам, бидејќи:

   -  ако треба да се учат латински зборови за одредени делови на телото или болестите (во медицината), имињата на лековите (во фармацијата), имињата на растенијата (во земјоделството и шумарството)..., тоа треба да се учи во III и IV година, а не како што учевме ние, во I и II година, бидејќи на тој начин, во тој период од 2 години, се губи од континуитет (се заборава). Но, по однос на тоа во последниве години е барем подобро (мислам дека во последно време латинскиот се учи во III и IV година)

   -  ако за соодветните области се потребни само зборови, тогаш зошто се учи целата латинска граматика? Колку деца изгубиле година од тој латински. Зошто? Освен педесетина поговорки што друго ни’ е останато во сеќавање од тој јазик? 

     2. Наставата  на земјоделски факултет (посебно за стручните предмети лозарство и овоштарство, каде ги учевме сортите грозје и овошје), се изведуваше описно (усно објаснување) или во најдобар случај од слики. И тоа црно бели. Незнам, последниве години можеби е поинаку.

     3. Денес, во книгите на моите деца гледам дека се учат еден куп несватливи работи:
   -  за кругот, квадратот, правоаголникот, триаголникот ... се вели дека се геометриски фигури. Кога на наставниците по математика им воочив за ова, дека наброениве работи не се геометриски фигури туку геометриски слики, (бидејќи се дел од рамнина, ограничени со две димензии, за разлика од квадарот, коцката, пирамидата... кои се геометриски фигури (или геометриски тела) бидејќи се дел од просторот ограничен со три димензии, од нив добив одговор: „Ние не знаеме. Така е предвидено во програмата“Абе ...

   -  исто така, ги учат дека основни бои се сината, црвената и жолтата. И на мојата реакција дека наместо жолта треба да стои зелена и за тоа им набројав неколку примери (почнувајќи од тоа дека во мое време по физика така учевме, преку наведување на кратенките за бои на компјутерите ( Red Green Blue), па до воочување дека на логоата на телевизиите МТВ, А1, Телма... ги има ставено токму тие бои, сина, црвена и зелена), тие (наставниците) ми одговорија: „ Абе каква физика, ние се консултиравме со наставниците по ликовно и тие рекоа дека е во ред“! Незнаев што да правам! Да не беше трагично (прво за наставниците, а потоа за децата) ќе се насмеев. Но, не е само овој бисер од наставнициве. Едноставно да шизне човек од „стручноста“ на нашиов наставен кадар. Како дошле тие да пишуваат книги и да предаваат?! Верувам дека тоа се тие наставници кои (не успевајќи да го завршат студирањерто на други факултети) се запишале на ВПШ (Ваша Последна Шанса). И сега тие изготвуваат учебници и предаваат во училиштата!?!?!?
Туку, ај да не ве „давам“ повеќе!

Да, мамад, верувам дека имало и такви кои ја сакале својата струка, верувам дека и авторите на овие книги си ја сакаат струката, но тоа не значи дека тие не научиле некои работи како што не треба и дека тие така научени работи неможат да ги интерпретираат како погрешни учења, како што е наведено во примерите. За воља на вистината, има и такви наставници со ВПШ кои не се согласуваат со пишаното, но проблемот е што тие не напишале книга. А верувам дека и самата знаеш што се случува денес на полето на издаваштвото!
Што се однесува до боите, прашај некој професор или студент на физика и ќе ти каже кои се основни бои. Сепак, светлината е физичка величина! Дури, можно е да ти рече дека во некои случаи и црната боја може да се смета како основна, но тоа е веќе друга работа.
На крај, еве само уште еден пример до каков апсурд може да доведе ограниченоста на некои автори. Во учебникот за граѓанско општество (мислам дека беше за 1-во или 2-ро одд.) се вели дека (парафразирам) „луѓето кои живеат во градот бираат други луѓе кои донесуваат закони за уредување на животот во него ... “ Ако веќе ги учиме децата на такви апстрактни работи, барем тоа нека биде правилно презентирано. Кој совет на општини донесува закон?

Се прашувам дали некои наставници или луѓе од министерството за образование некогаш го посетуваат овој (или друг) форум, за да прелистаат и да видат дали евентуелно некој пишал нешто против образовниот систем, па да се потрудат тоа да го изменат? Или, неможат да си замислат такво нешто, да паднат толку ниско и, да признаат дека некогаш можеби и згрешиле!
А, што ќе биде со многуте генерации инвалидизирани (во физичка смисла, како што велиш ти-сколиози и сл., но и интелектуално) деца - не е важно! Важно тие да си го направат !товарот“!

Е сега имаме makedonska latinica!
Јас за ова отидов на филолошки факултет, на катедрата за македонски јазик, во времето кога нејзин шеф беше Љиљана Минова Ѓуркова,  Побарав од неа ова прашање да го разгледаат на совет на катедра. Оваа го стори тоа и писмено ме извести дека некои од нејзините колеги „македонисти“ не се согласиле со тоа, да се укине македонската латиница. Исто така одев и до министерстото за образование, до педагошки завод, до институтот за македонски јазик К.П. Мисирков ...Сите ветуваа аха, да добро е , во ред е забелешката, во следните промени ќе ја земеме во предвид вашата сугестија ...
Епилог?!
Ете ги децата, сеуште учат македонска латиница.
Навистина, која е целисходноста од изучување на т.н. македонска латиница? Таа всушност претставува компилација од српско-хрватската латиница и некои новоизмислени букви (пр. Њ = N со точка врз неа), и превземени букви од нашата кирилица (пр. Ќ=Ќ)! За каде таа ќе македонска латиница ќе најде примена? Дома? Што ќе ни’ е? За во странство? Кој ќе ја разбере! Таа ќе биде исто толку неразбирлива колку и кирилските букви.
Точно поради овие работи, (заштита и примена на македонскиот јазик и нековото кирилско писмо) јас уште во 1994 година до Уставниот суд на РМ поднесов Предлог за преоценување на уставноста на чл.25 од „Правилникот за регистерски таблички ...“, по што судот позитвно се произнесе по истото и донесе одлука да се сменат рег. таблички, односно да се изврши транскрипција на латинските букви со кирилски.
Друга работа е како тоа испадна со идејното решение.

Ako porano nasilstvoto i tepackite bea karakteristika i problem na srednite ucilishta sega vekje ne taka.  I dodeka strucnite sluzbi i nastavnicite vo obrazovnite institucii se prepukuvaat cija e vinata za nasilstvoto koe e vo podem, roditelite ocigledno se nemokjni da si gi priberat decata i od pomala vozrast. Prezemeno od Dnevnik
Осмоодделенци со шипки држеле подопсада училиште
Ученик од основното училиште „Невена Георгиева-Дуња“ во скопската населба Кисела Вода бил полесно повреден кога над 20 ученици од основното училиште „Круме Кепески“ од истата населба дошле во училиштето за да се реваншираат за претходна тепачка. По интервенцијата на полицијата, повеќемина од насилните ученици, кои имале метални шипки и тупаници, биле приведени.

Причината за инцидентот е тепачка што се случила во саботата, кога неколкумина ученици од „Дуња“ истепале седмоодделенец од „Круме Кепески“. Поради повредите, ученикот вчера и завчера не бил на настава. Поради тоа групата осмоодделенци сама се организирала и решила да се одмаздат за тепачката. Во понеделникот по завршување на вториот час во 8.30 часот, групата од „Круме Кепески“ заминала во кругот на училишниот двор на „Дуња“. Таму застанале под прозорците од училницата и почнале да фрлаат со камења. Насилните ученици направиле вистинска опсада околу училиштето и предизвикале паника и страв меѓу учениците. Тогаш настрадал ученик, кој бил претепан додека влегувал во училиштето.

Наставници од училиштето веднаш реагирале и пријавиле дека во нивното училиште има поголема група ученици, кои барале да тепаат нивен ученик. Полицијата пристигнала и во кругот на училиштето затекнала пет ученици од „Круме Кепески“. Според полицијата, во истиот ден во присуство на родителите, на училишниот педагог и на одговорни лица бил извршен разговор со учениците. Полицијата ги идентификувала и другите учесници во инцидентот со кои треба да разговара.

- Учениците и родителите се предупредени за законските последици ако и понатаму учениците ги нарушат јавниот ред и мир - велат од МВР.Според полицијата, во инцидентот немало повредени ученици. Од директорите на двете училишта вчера не успеавме да добиеме изјави за инцидентот. Наставниците во училиштето „Невена Георгиева Дуња“, кои ги сретнавме во училиштето, не сакаа да коментираат за инцидентот, ниту за безбедноста на нивните ученици. За денеска во основното училиштето „Круме Кепески“ е закажан совет на наставниците. Во општината Кисела Вода велат дека сите осум училишта во општината се обезбедувани од Агенција за обезбедување, која постојано патролира околу училиштата.

- Обезбедувањето интервенира пред да дојде полицијата и спречи поголем инцидент при што затекнаа неколку ученици што сакале да предизвикаат тепачка во училиштето. Некои од нив имале метални шипки. Било искршено и едно стакло, а освен наставниците, инцидентот го пријавиле и загрижени граѓани што живеат во близина. Ова е прв ваков инцидент изминативе четири години во Општината. Обезбедувањето секогаш навреме реагира, но ако е потребно, може да биде засилено - вели Тони Чуповски, портпарол на Општината.
Ova ne e izoliran slucaj. Cesti se vakvive slucuvanja no za niv ne se informira bidejki se odvivaat posle nastava...na neutralen teren odnosno na uluca. Site nastavnicite/strucnite sluzbi, roditelite i obezbeduvanjata imaat samo edna golema srekja, shto dosega ne se slucilo najloshoto. Togash ocigledno kje bide prekasno.

sto se slucuva se samo ne ubavini
od loso poloso