Каков е статусот на БОРЦИТЕ од војната 2001

   Се чекаат нагли зголемувања од ПТСР кај борците па власта нешто можеби ќе превземе. Сегашната застапеност на ПТСР е околу 14%. 

А што всушност е ПТСР и како се манфестира читајте подолу:

ПОСТ- ТРАУМАТСКО СТРЕСНО РАСТРОЈСТВО (Ф 43.1)

Терминот ,,Пост- трауматско стресно тастројство,, е актуелен во последниве 15- 20 години, по воведувањето како дијагностичка кактегорија во третата ревизија на американската класификација DSM- III иако како синдром е опишуван многу одамна во литературата. Посебно бил актуелен за време на Втората Светска војна, војните во Виетнам и Северна Кореја, но под различни називи. Меѓутоа, трауматските искуства не се ретки ниту во секојдневниот живит, независно дали се работи за несреќни случаи, природни катастрофи или меѓучовечко насилство. Сепак, поголем број на луѓе успеваат да го совладаат трауматското искуство без значителни психички последици, иако повеќе истражувања покажале дека самата изложеност на траума покажува зголемен ризик за развој на повеќе растројства и на соматски и на психички план.

     Пост- трауматско стресно тастројство (ПТСР) започнува како одложен и/или продолжен одговор на стресна ситуација која силно ја загрозува личноста или пак е од катастрофална природа и за која може да се претпостави дека може да предизвика первазивно страдање скоро кај сите луѓе. Се карактеризира со:

1.     епизоди од повторно преживување на стресната ситуација во сеќавањето флешбек-ови  (flashbacks).

2.     лaжи соништа и ноќни мори.

3.     избегнување на се што потсетува на трауматскиот настан и зголемена побуденост.

Аксиозноста и депресивноста се чести симптоми придружувани и со вегетативни вегетативни феномени. Почетокот е неколку седмици по стресната ситуација која делува како моќен психо- трауматски фактор и трае одредено време. Само во мал процент може да развие хроничен облик со поминување во трајни промени на личноста.

     Растројството обично се јавува кусо време по трауматскиот настан  или во период од шест месеци, но може да се јави и по повеќе години по трауматското искуство. Тоа може спонтано да се повлече (скоро во 60% од случаите)или да трае со години. Просечно траење е 5 до 7 години. Во мал процент тоа ќе земе хроничен тек.

ЕПИДЕМИОЛОГИЈА

     Според некои студии работени во општата популација, преваленцијата на растројството во текот на целиот живот изнесува од 1 до 14 % зависно од методите на статистичките студии и мострата на испитувањето. Студиите работени на различни мостри покажуваат преваленција од 3 до 58%.

     Епидемиолошките истражувања покажале дека поради специфичните општествени улоги, жените се почесто изложени на семејно насилство и силовање, додека борбената траума е главно резервирана за мажи. Американските воени ветерани во 30% долго време после војната покажувале пост- трауматско стресно растројство со флеш- бекови од војната.

ЕТИОПАТОГЕНЕЗА

     Дали некој ќе развие ПТСР по некое трауматско искуство зависи од повеќе фактори:

     *карактеристиките на самата траума

     *карактеристиките на самата личност, односно од нејзините обрасци за соочување со стрес кои таа ги стекнала во текот на развојот. Личноста која во својот развој изградила свои обрасци за борба против кризните ситуации, таа и подоцна ќе успее да се справи со стресот или траумата.

     *предходно преживеани трауми кои иако се пребродени ја зголемуват ранливоста кон следните такви настани.

     *возраста (траумата различно ќе ја доживее дете, адолесцент, возрасна личност или стар човек).

     *социјалната поддршка која ја има личноста.

ПСИХОБИОЛОШКИ КОРЕЛАТИ

     Од психобиолошки аспекти растројството преставува сложено нарушување на неколку невротрансмитерски системи кои се вклучени во процесот на меморијата, како дисрегулација на глутаматните/ГАБА патишта кои учествуваат во процесирањето на фактичната меморија, дисрегулација на норадренергичните и серотонинергичните патишта со намалување на бројот на алфа- 2 

рецепторите, кои стануваат прекумерно чувствителни на норадреналин. Некои неврофизиолози сметаат дека постојат две подгрупи на ПТСР зависно од тоа дали се работи претежно за дисрегулција на катехоламнскиот или серотонинергичкиот систем.

Кај ПТСР доаѓа до и невроендокрини нарушувања, со зголемено CRF, но со парадоксално ниско ниво на кортизол. 

Подолга изложеност на трауматски стрес доведува и до дисрегулација во функционирањето на ендогените опиоиди.

Студиите покажале дека постојат и морфолошки проомени во централниот нервен систем, со намалување на волуменот на хипокампусот, слаба активација на Брокината зона, заслиена активација на амигдалата и рлативни асиметрии во активација на хемисферите во корист на десната страна. Од таму и пациентите често не можат да го раскажат конкретниот настан.

ДИЈАГНОСТИЧКИ КРИТЕРИУМИ 

МКБ-10

(а) Растројството не смее да се дијагностицира ако не постои доказ дека тоа се појавило во рок од шест месеци од трауматското доживување кое било исклучително силно.

(б) Повторувачки и наметливи секавања за доживувањата, дневни сонувања.

(в) Евидентно емоционално одвојување, затапување на чувствата и избегнување на стимулси кои можат да ги повикаат непријатните сеќавања на стрес – траумата.

DSM IV

a.     Субјектот бил изложен на трауматска случка:

(1)     Субјектот доживеал, присуствувал или се соочил со случки или доживувања кои претставувале потенцијална опасност за смрт, ранување или загрозеност на сопствениот или туѓиот физички интегритет.

(2)     Како одговор на раунатската ситуација се јавил интензовен страв, чувство на беспомошност или ужас. Напомена: Кај деца наместо овие чувства може да се јави дезорганизирано или агитирано однесување.

б. Трауматската случка постојано се проживува на еден (или повеќе) начини:

(1)   Повратни и наметнати сеќавања на случката, вклучувајќи и      слики, мисли, перцепции. Напомена: Кај мали деца може да се јави повторување на играта во која е изразена темата на траумата.

(2)      Повторување на вознемирувачки соништа. Напомена: Кај децата можат да се јават застрашувачки соништа со непрепознатлива содржина.

(3)     Субјекот се однесува и чувствува како трауматската случка повторно да се случува(чувство на повторно проживување на ситуациите, илузии, халуцинации, епизоди на дисоцијативни ,,flashback – ови,, вклучувајќи ги и оние кој се јавуваат за време на будење или интоксикација). Напомена: Кај мали деца може да се јави играње кое ја имитира траумата.

(4)     Интензивен психолошки дистрес за време на изложеноста на внатрешни или надворешни дразби кои симболизираат или потсетуваат на трауматската случка.

(5)     Психолошката реактивност на изложување на интерни или екстерни дразби кои претставуваат или се слични на трауматските случки.

в. Постојано избегнување на поттикнувања врзани за траумата и отапеност на општата реактивност(која не била присутна пред траумата) индицирана со три (или повеќе) од следните симптоми.

(1)     Настојување да се избегнат ,мислите, чувствата или разговори врзани за траумата

(2)     Настојување да се избегнат активностите, местата и лицата кои би потсетувале на траумата.

(3)     Неспособност да се присети на важен елемент од траумата.

(4)     Намален интерес и учествување во секојдневни активности

(5)     Чувство на оттуѓеност од други лица

(6)     Намален афективитетот (пр. Неспособност да се сака некој)

(7)     Чувство на бесперспективност

г. Два (или повеќе) од следните симптоми:

(1)     Отежнато заспивање или одржување на сонот

(2)     Раздразливост и непријателско расположение

(3)     Отежната концентрација

(4)     Хипервигилитет

(5)     Претерана страшливост

д. Траење на пречки(симптоми од б, в и г) подолго од еден месец

ѓ. Растројството предизвикува клинички пречки или оштетувања на социјалното, професионалното или другото функционорање.

Да се одреди дали растројството е:

Акутно: Ако траењето на симптомите е повеќе од три месеци

Со одложен почеток: Ако симптомите се појават најмалку шест месеци по стресот

Внеси реплика	страница <1 20 212223 24 51 >
Tweet