ТЕРМАЛНИТЕ БАЊИ SZÉCHENYI

Imam odeno na Negorski bajni bidejki blisko e do Gevgelija zasega tolku

Ете видиш за што се оди на бања

Ја су била на бања
су јала су пила
со мажи су спила

Дебарски Бањи Цапа - село Баниште





„Дебарските бањи”  се наоѓаат северно од Дебар, на падините на планината Крчин, на надморска височина од 870 метри. Планинскиот простор во кој се наоѓа не е пречка за да се дојде до оваа бања. Во нејзина близина се наоѓа регионалниот пат Скопје – Дебар – Охрид, од кој се двои асфалтен пат до бањата.

Овде има термални извори на алкално сулфурни води. Двата објекти што се привремено заштитени, се градени во различен архитектонски стил и веројатно во приближен период. Функционално не се поврзани, а според Павлов го одразуваат архитектонскиот стил на османлиското градителство од крајот на 18 и почетокот на 19 век во Македонија. Бањите од дебарското село Баниште поради своите евидентирани вредности, веќе една година се сметаат за добра под привремена заштита и се дел од Националниот регистар на културното наследство. 

„Горната бања, или како што ја споменува Јохан Хан во својот патепис – „старата бања” е формирана од две простории: џамеќан (аподитериум) – соблекувална (можеби во исто време служела како соуклук – ладна просторија - тепидаурум) и просторија во чиј средишниот дел се наоѓа базенот за капење (калдариум). Според стари фотографии видливо е функционално поврзување на двете простории, дел од објектите што денес се во урнатини. Долната бања („денешна бања”) е со квадратна основа и базен во внатрешноста, односно со различни архитектонски решенија, што упатуваат на можноста да била подигната нешто подоцна, веројатно поради зголемен број на посетители или од потреба да има посебен дел за капење – лекување на жени и посебен за мажи.

Она што им дава посебна вредност на бањите во Баниште, е нивната автентичност и амбиенталност, односно тие преставуваат единствен пример на термално лекувалиште со елементи и архитектонски решенија карактеристични за Османлиското градителство од овој вид во Македонија.


Физичко – хемиските  особини на водата во бањата Баниште  се основна атрактивно – мотивска вредност.

Во бањата се јавуваат три извори и тоа: Нова Каптажа, Горни Базен и Долни Базен. Овие извори се разликуваат според штедроста и според температурата и радиоактивноста на водата.

Највисока температура  на водата има изворот Долни Базен, која изнесува 39,3 °C. Најниска температура на водата има во Горниот базен, каде изнесува 36 °C, додека во Новата Каптажа има вредност од 38,8 °C.

Штедроста на Новата Каптажа изнесува преку 51 l/sec, во Долниот  Базен 35 l/sec, а во Горниот Базен 5,2 l/sec. Според тоа температурата на водата изнесува околу 38 °C, а количеството на вода околу 91 l/sec.

Радиоактивноста е  најголема во Новата Каптажа, каде изнесува 26,75 m.e, во Горниот Базен е 20,65 m.e, а  во Долниот Базен 16,89 m.e. Водата поседува анјони на сулфат, хлорид, хидрокарбонат, хидроборат и хидроарсенат, катјони на калциум, магнезиум, натриум, калиум, и железо, колоидни растворени оксиди на мангандиоксид и силициумдиоксид, растворени гасови на јагленороддиоксид, сулфурводород амонијак и сулфурдиоксид, потоа елементи на литиум, цезиум, рибидиум и флуор, како и слободни гасови на сулфурводород, јаглендиоксид, кислород и водород.

Бањата овозможува успешно лечење на следниве болести:

* Сите видови на субакутен и хронично воспалителен ревматизам;
* Дегенеративен ревматизам на сите зглобови и ревматизам во рбетниот столб;
* Сите форми на ревматични болести
* Сите вонзглобни ревматизми;
* Слабост на мускулите по траума на зглобовите и преломи на коски;
* Кожни болести, псорјаза габични и др;
* Долготрајни заболувања на желудникот и регулација на киселините;
* Заболувања на жолчката,
* Белодробни заболувања
* Песок и поситен камен во мочните патишта и канали;
* Лесни форми на шеќерна болест;
* И други видови заболувања.

Водите во ова лечилиште  може да се користат и во рекреативно  – превентивна и рехабилитациона  смисла.

Околниот простор  е проткаен со бројни видици кои  можат да се искористат за набљудување на дисецираниот релјеф и пејсажните вредности во долината на реката Црни Дрим, што овозможува целосна реституција. Освен тоа, медитеранските влијанија кои се чувствуваат во климата на овој простор и разновидните флористички елементи се погодности за прошетки во користењето на бањскиот простор за повеќе рекреативно – туристички активности.


Изменето од ФорумскаБаба - 28.Јуни.2010 во 20:56

Banja Koviljacha.