ГНОСТИЦИЗАМ

СИМОН Волшебникот (бајачот, гатачот)

(Дела 8, 14 – 25)

Општо

Се смета дека потекнува од самарискиот град Хитум впрочем и во Дела апостолски се спомнува Самарија како место каде се случил настанот меѓу Симон и апостолите, но некои неговото потекло го лоцираат на островот Крит. За Симон волшебникот немаме археолошки сведоштва, тој се спомнува во Светото писмо на Новиот завет во книгата Дела апостолски, за неговото учење дознаваме од свети Иринеј Лионски, а дополнителни податоци се сретнуваат и во некои апокрифни дела.

Во постапостолските дела Симеон Волшебникот се смета за татко на гностицизмот и зачетник на ересите иако знаеме дека гностицизмот како синкретичко учење не е поврзан со појавата на христијанството, туку неговите почетоци може да се лоцираат порано и тоа во источните учења.

Свети Јустин Маченик говори дека Симеон успеал да привлече следбеници дури и во Рим каде отворил училиште за „морална слобода“ (аморализам), а не само во Самарија. Во апокрифниот текст Дела петрови (4-32) се вели дека ги заразил римските христијани со своето лажно учење, а градската управа му излегувала во пресрет на сите негови потреби и барања, сепак бил поразен од страна на апостол Петар во натпреварот во правење чуда!

Но најдетално легендата за Симон Волшебникот е изложена во Псевдо-Климентовите Исповедања и Омилии од каде може да се заклучи дека бил непомирлив Петров „ривал“, иако се добива впечаток дека ова ривалство било само превез за ап. Павле против кого Симон ширел гласини и негативни размислувања меѓу Евионитите и сличните Јудео-христијански групи.

Учење

Како што веќе спомнавме учењето на Симеон Волшебникот до нас стигнало преку сведоштвото на свети Иринеј Лионски; според Симеон Бог постои од вечност и пребива во непристапна светлина, во одреден миг од Него излегол највисокиот Еон (мисла или знаење за Неговата душа – Енија).

Токму овој Еон според Симеон е создателот на другите Еони кои се пониски од него, а воедно го создал и видливиот материјален свет. Но оваа материја која тој ја создал ги заробила останатите Еони кои под нејзино влијание стапиле во војна со својот создател – највисокиот Еон - Енија. Во оваа борба победиле пониските Еони и највисокиот Еон бил понижен и заклучен во повеќе материјални тела (не одеднаш, туку се префрлал од едно во друго тело). Овде се забележува силното влијание на источните мислења во учењето Симеон.

Како последица на ова следбениците на Симеон ја почитувале жената на Менелај Елена, а подоцна жената на Симеон Волшебникот која исто така се викала Елена по потекло била од градот Тир.

Самиот Симеон себеси се сметал за Еон од повисок степен кој им се јавувал на луѓето во повеќе тела, тој во своите умствени вратоломии отишол доттаму што се изедначил со Отецот на Синајската гора, со Синот во Тиверија и со Светиот Дух при слегувањето на пламените јазици за време на Педесетница во Ерусалим!

Како цел на ноговото учење се поставува ослободувањето на луѓето од стегите на материјата и ослободувањето на највисокиот Еон – Енија кој излегол од Бога.

Своето учење и дејствување го поткрепувал со магии и најразлични чуда кои на тогашните луѓе имале големо влијание.

Сепак, ова учење било со краток век и набрзо по неговата смрт неговите следбеници го напуштиле.

Керинт

Во апостолско време се појавил уште еден гностички еретик – Керинт кој своето високо образование го стекнал во Александрија.

            Неговото дејствување соодветствува со владеењето на Домицијан, а како местоположба на неговото дејствување се јавува палестина, а подоцна градот Ефес.

Учење

Учењето на Керинт претставува мешавина на гостицизам и Евионитство. Тој по однос на Христа сметал дека е обичен човек роден од Марија и Јосиф, додека во поглед на светот и неговото создавање истото го лоцира кај Демијург кој според Керинт е водителот на човештвото низ Стариот завет.

            Се забележува поистоветување на Бога Отецот со Демијург. Според Керинт Демијург бил оној кој им го дал Законот на јудејците, истиот, не бил совршен Закон, поради што дошло до негово усовршување при крштението на Христа кога на луѓето им било дадено повисоко откровение на божественото, односно при крштението врз Христа слегол повисок Еон – небесниот Исус. Овој небесен Исус се соединил со земниот Исус, му го открил вистинскиот Бог и му дал сила да прави чуда за да го потврди и шири своето учење. Небесниот Исус останал со земниот се до мигот на распнувањето кога го напуштил па на крстот страдал замо земниот Исус, со ова тој го негира Спасението на луѓето и смртта на Исус Христос Спасителот ја прави бесмислена.

            Слично на Евионитите, но и на Хилиастите Керинт учи дека треба да настапи илјадагодишно земно царство.

            На ова еретичко учење силно се спротивставил и дејствувал против него свети Јован Богослов кој впрочем живеел во Ефес.