На столбот на срамот!

Елена Костовска

Пензионерите, невработените и стечајците со страв ги примија скандалозните решенија за наплата на радиодифузната такса, кои им ги испорача Македонската радио-телевизија (МРТВ). Тие се чудат од каде за петнаесет дена да најдат 2.000 денари за сметки за кои преку целата година не добиле известување. Ако за 15 дена не платат, парите ќе им бидат одбиени од сметка, а според Законот за извршители ќе им бидат одземени и 6.000 денари за извршителот. Со оваа акција МРТВ само од домаќинствата во земјава планира да собере околу 18 милиони евра. - Не знам од кои пари на сметка присилно ќе наплатат зашто сметката ми е празна. Може ќе ми дојдат дома да ми го конфискуваат мебелот. Само измислуваат нови давачки, како да им се малку тие што ги плаќаме - вели еден стечаец од Скопје. МРТВ со години служи како сервис на Владата, а сега со помош на Законот за радиодифузна дејност најдоа и начин како да соберат пари да го помогнат буџетот. Со парите од радиодифузната такса се финансираат МРТВ, Советот за радиодифузија и Македонската радиодифузија, но бидејќи јавниот радиосервис и телевизиски сервис е буџетски корисник, државата многу лесно може да раководи со неговите средства. Со новиот Закон за радиодифузија, радиодифузната такса стана јавна давачка, на ниво на данок, и неа треба да ја плаќаат сите правни и физички лица, без оглед на тоа дали имаат телевизор или не. Според тоа, МРТВ, како собирач на јавната давачка, присилно може да си ги собере парите ако граѓаните не и ги платат во определениот рок. На извршното решение што го добиле граѓаните пишува дека „обврската за плаќање радиодифузна такса втасува секој петнаесетти во месецот и граѓанинот се задолжува плаќањето да го изврши во рок од 15 дена на секое втасано поединечно побарување за тековниот месец, а под страв за присилно извршување“. Според Законот за радиодифузна дејност, граѓанинот е обврзан таксата за радиодифузија да ја плати на 12-месечни рати, а не одеднаш. И самиот творец на Законот, Роберто Беличанец, смета дека МРТВ постапува незаконски. - Ако МРТВ не докаже дека ги дистрибуирала сметките секој месец, решението не ги исполнува условите да биде извршно. МРТВ треба да наплатува однапред, не наназад. Не можете да станете должник без да знаете и не може да ве задолжи годинава за лани - вели Беличанец. Според правните експерти, проблемот треба да се бара во Законот и ако е потребно, тој треба да се даде пред Врховниот суд за проверување на неговата уставност. - Ако се дава решение за сметки за период кој е изминат, може да се работи за повреда на ретроактивност. Еден закон може да важи наназад само кога Уставот го предвидува тоа. Ова вообичаено не може да важи кога се во прашање давачките. Решението за извршување важи ако е законско, а тој закон е уставен и тогаш нема потреба да се води судски спор - велат професорите по уставно право. Во извршното решение е предвидено правото на жалба, но е нагласено дека тоа не ја одложува наплатата. - Граѓаните може да го обжалат решението и може да се поднесе приговор дека не добиле сметка и не се чувствуваат обврзани да плаќаат. Меѓутоа, обврската на граѓаните за плаќање на јавната давачка не престанува ако не е стигната сметката. Затоа е најдобро да се направи договор со МРТВ сумата да се плаќа на рати - вели професорот по облигациско право Трајан Бендевски.