ПРАВОСЛАВЕН КАЛЕНДАР:ДЕНЕС СЕ СЛАВИ

Осветувањето на храмот на Христовото Воскресение

Кога Светата царица Елена го најде Господовиот Крст во Ерусалим, во таа прилика се задржа подолго во овој Свет град и изгради цркви во Гетсиманија, во Витлеем, на Елеонската Гора, како и на други прославени места од овоземниот живот и подвиг на Исус Христос. А на Голгота, каде што и го пронајде Чесниот Крст, започна да гради огромна црква под чијшто покрив се наоѓаше и самата Черепница каде што беше распнат Господ, како и местото каде што Го погребаа. Светата царица сакаше под едно место да ги соедини местото на Неговото страдање и местото на Неговата слава. Но Елена се престави кај Господ пред да биде завршен овој величествен храм. Кога го завршија храмот, токму таа година Константин ја празнуваше триесетгодишнината од своето царување. И така и осветувањето на храмот и прославувањето на царскиот јубилеј беа прогласени за истиот ден, 13 септември, 335 година. Во тоа време во Тир заседаваше помесниот собор на епископите. И овие епископи, како и мнозина други, притекнаа во Ерусалим на торжественото осветување на храмот на Воскресението Господово. И тогаш се востанови тој ден, како ден на победа и триумф на Христовата Црква, да се споменува празнично секоја година.

Светиот свештеномаченик Корнилиј стотникот

Римјанин и римски офицер во Кесарија Палестинска. Крстен од апостолот Петар, според небесно откровение (Дела 10, 1). Беше прв од незнабожците што ѝ пристапија на Божјата Црква. Дотогаш некои мислеа дека Црквата Христова е само за Евреите и за оние што го примаат еврејското обрезание. Откако се крсти, Корнилиј остави сѐ и тргна по апостолот Петар. Овој апостол подоцна го постави за епсикоп и го испрати во незнабожечкиот град Скипсеосис, каде што Свети Корнилиј претрпе многу бесчестења и мачења заради Христа, но со сила Божја го урна храмот на Аполон и го крсти кнезот на тој град, Димитриј, и двесте седумдесет и седуммина нензабожци. Откако беше известен од Бога за денот на својата смрт, тој ги повика сите христијани, ги посоветува, се помоли на Бога за нив, и мирно се престави кај Господ во својата чесна старост. Со време го заборавија неговиот гроб и стана запуштен. Но светителот му се јави на Троадскиот епископ Силуан и му јави за својот гроб, со заповед таму да подигне црква. Епископот го изврши тоа со помош на богатиот граѓанин Евгениј. Од моштите на Свети Корнилиј се извршија многубројни чуда.

Светите маченици Макровиј и Гордијан

Од Пафлагонија. Најпрво беа царски трапезници, но кога се објавија како христијани, царот ги протера во Скитија, каде што беа фрлени во оган, во местото Нов Дунавец, во 320 година.

Светата маченичка Кетевана

Царица Кехетинска. Пострада како христијанка од шахот Абас I, во 1624 година. На заповед на шахот, на главата ѝ ставија усвитен котел. Нејзиниот син Тејмураз, цар грузиски, ги положи нејзините мошти под престолот на храмот Аливердски во Грузија.

Преподобен Еротеј

Родум од Пелопонез, од селото Каламат. Се подвизуваше во Иверскиот манастир на Света Гора. Се одликуваше и со голема светска ученост и со строг монашки подвиг. Се грижеше да го исполни монашкото правило на Свети Арсениј: во текот на дваесет и четири часа на монахот му е доволен еден час спиење. Се упокои на островот Јура во 1745 година. Неговите мошти се чудотворни. Од нив се чува главата во Иверскиот манастир. Од допирот на светите мошти на преподобен Еротеј една жена во Цариград прогледала.

Светиот свештеномаченик Вавила

Овој голем и прекрасен човек, ако може да биде наречен човек, како што се изразува Свети Јован Златоуст за него, беше архиереј во Антиохија во времето на скверниот цар Нумеријан. Нумеријан заклучил мир со некој варварски цар којшто бил многу поблагороден и помирољубив од самиот Нумеријан. Во знак на својата искрена желба за траен мир, варварскиот цар го даде своето помало синче на дворецот кај царот Нумеријан за да се воспитува таму. Еден ден Нумеријан со свои раце го закла тоа невино детенце и им го принесе на жртва на идолите. Уште жежок од злосторството и од невината крв, овој злосторник под круна појде во христијанскиот храм да види што се прави таму. Свети Вавила беше со народот на молитва, па слушна дека царот доаѓа со својата свита и сака да влезе в црква. Вавила го прекина богослужењето, излезе пред црквата и му рече на царот дека не може да влезе во светиот храм, каде што се прославува единствениот вистинит Бог. Беседејќи за Вавила Златоуст рече: „Од кого друг би се уплашил оној којшто со таква власт се однесуваше кон царот?... Тој со тоа ги научи царевите да не ја спростираат својата власт подалеку од мерата што им ја дал Бог; им покажа на свештениците како треба да се ползуваат со својата власт.“ Посрамен царот се врати, но смисли одмазда. Утредента царот го повика Вавила и почна да го укорува и да му нуди да им принесе жртва на идолите, кое светителот се разбира го одби неотстапно. Тогаш царот го окова во вериги и го фрли во затвор. Царот исто така ги истизаваше и трите деца: Урван на дванаесет, Прилидијан на девет и Еполиниј на седум години. На овие деца Вавила им беше духовен отец и учител и тие не се одвојуваа од него заради љубовта кон него. Ѝ беа синови на една благочестива христијанка Христодула, којашто и самата страдаше заради Христа. Царот најпрво ги пореди, па на секое дете му удрија толку стапови колку што имаше години, а потоа ги фрли во затворот и најпосле ги уби со меч сите тројца. Вавила окован присуствуваше на мачењето на децата и ги храбреше, а потоа и самиот ја положи својата чесна глава под мечот. Христијаните го погребаа во окови, како што им остави завет пред смртта, во една гробница со оние тројца прекрасни младенци. Нивните свети души одлетаа во небесните живеалишта, а нивните чудотворни мошти останаа за полза на верните, како сведоштво на нивната храброст во верата. Пострадаа околу 250 година.

Светиот пророк Мојсеј Боговидец

Голем водач и законодавец на народот Израилски. Роден е во Египет околу 1550 година пред Христа. Четириесет години живееше во Египет на дворецот на Фараонот; четириесет години живееше како пастир во созерцание на Бога и на светот; а последните четириесет години го водеше народот низ пустината во Ветената Земја, којашто ја виде, но не влезе во неа, бидејќи во едно Му згреши на Бога (4 Мојсеева 20, 12). Се упокои во сто и дваесеттата година од својот живот. Како чудотворец, според зборовите на Свети Василиј Велики, Мојсеј беше предобраз на Христос. Се јави на гората Тавор при Преображението на Господ. А според сведоштвото на Свети Јован Лествичник, им се јавувал на монасите во Синајскиот манастир.

Светите маченици Маркел и Касијан

Царот Максимијан Херкул нареди дека сите војници мораат да им принесат жртви на идолите. Маркел во тоа време беше војник, а Касијан нотар (писар). Тогаш Маркел како христијанин рече: „Ако војничкиот позив е поврзан со жртвопринесување на идолите, јас не можам да бидам војник.“ Па го симна војничкиот појас и оружјето и ги фрли од себе. Веднаш беше осуден на смрт. Касијан требаше да ја напише смртната пресуда за Маркел, но тој одрече да ја напише. Беа убиени заедно и душите им се преселија во Царството Небесно.

Светиот маченик Адријан и преподобна Наталија

Маж и жена, обајцата од благороден и богат род, од Никомидија. Адријан беше незнабожец и началник на преторот, а Наталија потајна христијанка. Беа млади и живееја во брак тринаесет месеци до мачеништвото. Кога свирепиот цар Максимијан ја посети Никомидија, заповеда христијаните да се фаќаат и да се подложуваат на маки. Во близина на градот, во една пештера, беа собрани дваесет и тројца христијани. Некој ги поткажа кај власта и беа луто камшикувани со воловски жили и биени со стапови, па потоа ги фрлија во затвор. По ова ги изведоа од затворот и ги одведоа кај преторот заради попис на имињата. Адријан ги гледаше овие луѓе, измачени и трпеливи, мирни и кротки, па ги заколна да му кажат што очекуваат од својот Бог за толкуте претрпени маки. Тие му говореа за блаженството на праведните во Царството Божјо. Кога го чу тоа и повторно се вгледа во нив, Адријан одеднаш се сврте кон писарот и му рече: „Запиши го и моето име со светите, и јас сум христијанин.“ Писарот, кога чу, го праша: „Да не слезе од умот?“ Одговорот на Адријан беше: „Не слегов од умот, туку си дојдов на умот.“ Откако слушна за ова Наталија многу се израдува и кога Адријан со другите седеше окован во затворот, таа дојде и им служеше на сите; а кога мажот ѝ го биеја и го измачуваа со разни маки, таа го храбреше да истрае докрај. После долги маки во затворот, царот нареди таму да се однесе наковална за да им ги толчат со чекан рацете и нозете. Ова беше извршено, и така Адријан и останатите дваесет и тројца мажи издивнаа во претешки маки. Нивните мошти Наталија ги пренесе во Цариград, каде што ги погреба чесно. По неколку дена ѝ се јави Свети Андреј, сиот во светлост и надземна убавина и ја повика да појде кај Господ. Света Наталија мирно Му го предаде на Бога својот дух.

Преподобен Титој

Ученик на Свети Пахомиј и голем меѓу Мисирските подвижници. Игумен на манастирот во Тавена. Сиот живот го мина во потполна чистота. Еднаш еден брат го запраша: „Кој пат води кон смирението?“ На ова Титој му одговори: „Патот кон смирението се воздржанието, молитвата и мислата за себе како за понизок од сѐ што постои.“ Достигна мошне висок степен на совршенство. Кога ги креваше рацете на молитва неговиот дух влегуваше во екстаза. Се упокои во 4 или 5 век. Заедно со него се споменува и преподобен Ивистион.

Свети Зер-Јаков

Пренос на моштите на Светиот апостол Вартоломеј   

На овој ден се празнува преносот на моштите на Свети Вартоломеј, додека неговиот главен празник е на 11 јуни. Кога овој голем апостол беше распнат на крст во Албанопол Ерменски, христијаните го симнаа неговото тело и чесно го погребаа во оловен ковчег. Па бидејќи на неговиот гроб стануваа многубројни чуда, особено исцеленија на болни, заради што се зголемуваше бројот на христијаните, незнабожците го зедоа ковчегот со моштите и го фрлија во морето. Во исто време фрлија и четири други ковчези со мошти на четворица маченици: Папијан, Лукијан, Григориј и Акакиј. Но по Божја Промисла ковчезите не потонаа, туку носени од водата допливаа, и тоа: Акакиевиот во градот Аскалус, Григориевиот во Калабрија, Лукијановиот во Месин, Папијановиот на друга страна во Сицилија, а Вартоломеевиот на Липарските острови. Липарскиот епископ Агатон во некое таинствено откровение дозна за приближувањето на моштите на Свети Вартоломеј до островите. Во таа прилика од моштите на апостолот се случија многубројни исцеленија на болни. Агатон со клирот и народот излегоа на брегот и го дочекаа ковчегот со голема радост. Моштите беа положени во црквата на Свети Вартоломеј и лежеа овде до времето на Теофил Иконоборец (околу 839 година), па бидејќи тогаш муслиманите ги загрозија Липарите, моштите на апостолот беа пренесени во градот Беневет. Така Господ го прослави Својот апостол со чуда и за време на животот и после смртта.

Неракотворната икона на Господ Исус Христос

Во она време кога Господ го проповедаше Евангелието и исцелуваше секаква болест и мака кај луѓето, во градот Едеса на брегот на реката Еуфрат живееше кнезот Авгар, сиот прокажан од лепра. Тој чу за Христос, исцелителот од сите болести и неволји, па испрати некој иконописец Ананија во Палестина со писмо за Христос, во коешто го молеше Господ да дојде во Едеса и да го исцели. Во случај Господ да не може да дојде, му нареди кнезот на Ананија да го иконописа Неговиот лик и да му го донесе, верувајќи дека тој лик ќе му го поврати здравјето. Господ одговори дека не може да дојде, зашто се приближуваше времето на Неговото страдање. Но Самиот зеде крпа, го избриша Своето лице од неа и врз крпата совршено се впиша Неговиот пречист лик. Таа крпа му ја предаде Господ на Ананија, со порака дека од неа кнезот ќе се исцели, но не сосем, заради што Он нему ќе му испрати подоцна пратеник којшто ќе го избрише и остатокот од неговтата болест. Кога ја прими крпата кнезот Авгар ја целива и лепрата падна од неговото тело, но му остана малку на лицето. Подоцна проповедајќи го Евангелието кај Авгар отиде апостолот Тадеј, тајно го исцели и го крсти. Тогаш кнезот ги искрши идолите што стоеја на градската порта и над портата ја стави онаа крпа со Хрисотвиот лик, откако претходно ја залепи на дрво и ја вглави во златна рамка накитена со бисери. Уште кнезот под иконата на портата го напиша и ова: „Христе Боже, никој којшто се надева на Тебе нема да се посрами.“ Подоцна еден од правнуците на Авгар го обнови идолопоклонството. И епископот на тој град дојде ноќе и ја заѕида иконата над портата. Оттогаш поминаа векови. Во времето на царот Јустинијан Едеса беше нападната од персискиот цар Хозрој и градот беше во голема неволја. Тогаш епископот Евлавиј имаше видение на Пресвета Богородица, Којашто му ја јави тајната за заѕиданата и заборавена икона. Ја пронајдоа иконата и со нејзината сила персиската војска беше победена.

Светиот маченик Диомид

Лекар од Тарс, од прочуен род. Лечејќи го народот, го поучуваше и на верата Христова. Царот Диоклецијан нареди и му ја отсекоа главата во Никеја, во 298 година. Оние што му ја отсекоа главата и му ја донесоа на царот ослепеа, а кога му ја вратија главата на телото и се помолија, оздравеа.

Преподобен Јоаким Осоговски

Се подвизуваше во втората половина на 11 век на Осоговските Планини, на местото наречено Сарандопор во една пештера. На тоа место подоцна подигна црква еден друг подвижник, Теодор од Овче Поле, на кого Свети Јоаким му се јави во сон. Од моштите на преподобен Јоаким потоа низ вековите се случуваа многубројни чуда.

Светиот маченик Стамат

Селанец, родум од Волос во Тесалија. Кога некој нечовечен ага собираше од народот царски даноци и многу го угнетуваше народот, Стамат појде со неколкумина другари во Цариград за таму да се жалаат кај везирот. Но заради острите обвиненија кон агата Стамат се замери со големците на султанот и тие го уапсија. Најнапред сакаа да го потурчат со ласкање и ветувајќи му богатства, слава и чест. На тоа маченикот возвикна: „Моето богатство, слава и чест е мојот Христос!“ Тогаш Турците го мачеа и најпосле пред Света Софија го заклаа, во 1680 година. Така овој Христов војник стекна венец маченички.