Писмени состави,семинарски...

Па за почеток може ова
Оплакувањето на мртвиот јунак во поемите “Крвава кошула” и “Сердарот”
Најголемото мајсторско достигнување на секој поет е кога успесшно ќе навлезе во душевниот живот  и болката на своите херои и хароини. Прличев и Жинзифов, големите  македонски дејци го постигнаа токму тоа совршенство. Во своите грандиозни дела “Сердарот” и “Крвава кошула” ја опееја сликата на мајката тажачка и нејзиниот внатрешен трепет створен од смртта на синот единец.
Интересна е паралелата помеѓу Неда од поемата “Сердарот”  и мајката на Жинзифовата “Крвава кошула”  , две мајки во основа спротивни како ликови, а единствени во мајчината љубов и болка. Првата, Неда е мајка која во себе ја чувствува гордоста на слободољубивата личност, мајка што не може да ја задуши својата тага, но која влева дух на слободарство и несреќата ја соединува со страсната жед за слобода и борба за неа. Оваа мајка, хероина,  го воспитала својот син единец да биде народен заштитник, олицетворение на хероизам и добрина, јунаштво и чесност, прекален борец-сердар кој се подготвувал да ја одмазди смртта на татка си и невољите на својот народ. Неда, во овој сердар, пред чиј одар покажаа почит и неговите убијци, всадила   сила и моќ колку на десетмина, па и стомина други мажи- воини. Таа е горда и во  тажачката и пред душманите на нејзината прва и единствена рожба.
Втората, мајката од поемата на Жинзифов е обична реална мајка-робинка, која спротивно од Неда, го воспитувала своето чедо на покорност пред поробувачот, само и само да ја дочува својата глава. Го учела да се повие пред насилникот, да се  скрие пред налетот на бесот во име на најголемата драгоценост-животот. Но, на оваа мајка, чиј син  ги следел нејзините упаства, убеден дека ќе ја зачува најголемата драгоценост на семејниот живот и остана само сведоштвото и симболот на нанесеното зло. И остана крвавата кошула, тој крвен завет кој ја направи мајка тажачка која и со покорност  и робување не ја избегна судбината на поробениот и угнетениот.
Сугестивно и со перо на големи уметници, двајцата поети, преку ликовите на двете мајки ја опеваат несреќата што ги снаоѓала македонските мајки низ вековите. На широкот поетско платно го насликале тој живот, тие мајки. Мајки на страдања и болки. 

Да се најде и оваголема


Споредбата помеѓу ликот на Дон Кихот и Санчо Пансо

Човечкиот живот е чудна приказна. Во него нештата се одвиваат онака како се предодредени. Се редат лица, настани. Секојдневието, мечтите и фантазиите го трасираат текот. Различностите се вплеткуваат, дополнуваат.

 Во трагикомичниот роман Дон Кихот, напишан во севилскиот затвор како инспирација од сопствениот живот, полн со јуначки случки и катастрофални незгоди, Мигел Де Сервантес зборува за една таква вплетканост.  Низ животот на рицарот со тажно лице и неговиот весел слуга ги опишува спротиставеностите кои се дополнуваат. Главниот лик, благородникот од Ла Манча од читање многу рицарски романи сосем се изгубил и решил да стане рицар-скитник по име Дон Кихот. Човекот со висок раст, со слабо и издолжено тело, со испиено лице обиколено со побелена коса , со орловски поткршен нос и големи црни мустаќи застанува во одбрана на немоќните. Тргнува во авантури, во кои ги спасувал и им помагал на бедните, понижените, навредените. Доживувањата на навидум лудиот рицар-скитник и неговиот слуга Санчо Панса се пародија на рицаророманијата која ја зафатила средновековната Шпанија. Дејствието се одвива врз две спротивставени сфаќања: безумието на идеалистот- рицарот-скитник и трезвеното задоволство на реалистот-неговиот слуга и оружјеносец.

Нивните настојувања да докажат кој е во право и да ги негираат илузиите на другиот се видлива несусогласеност меѓу реалното и идеалното, меѓу фантазиите и реалниот живот. Случките од едната страна се прикажани како реалност,секојдневие,  а од другата како мечти, фантазија. Дон Кихот, средновековниот благородник се замислува себеси како силен и храбар рицар, облечен во блескава  опрема: штит, меч и копје, преубав коњ, поубав дури и од славниот Буќефал. Реалноста била друга. Блескавоста е Äрѓосана и стара опрема, дооден коњ по име Росинант на кој му се броеле ребрата. Само затоа што секој рицар имал своја љубена во чие име се борел, селанката во која бил заљубен на млади години ја трансформирал во принцеза по име Дулчинеја.  Во име на таа љубов, со желба за слава повикувал на двобој, се додворувал на млади убави дами. Се редат неговите бесмртни подвизи: борбите со ветерните мелници, тие лоши џинови, стада овци-цели војски, мешинки со вини-маѓепсани непријатели, ослободување на кралици и принцези-селанки и крчмарки. Со своите постапки предизвикувал смеа и револт. Во борбите му кршеле ребра, заби, носел модринки од несекојдневните акции. Кога не бил обземен од рицарските авантури, бил човек со здрав разум. Наспроти него,

Санчо Панса,пак бил слуга-оружјеносец, склон кон дрдорливост, безобразлук и озборување Тој ,бил остроумен селанец, шегобиец со многу здрав разум. За разлика од својот господар овој кус и дебел селанец, јавал на магаре и постојано бил безгрижен. Преставник на едноставниот народ, во својот речник користел изрази со кој ја искажувал вековната мудрост на својот народ. Наспроти извишените говори на неговиот господар зборувал приземно и практично. Својата мудрост ја искажувал преку многу поговорки и пословици. Неговата бистрина дошла до израз кога накратко бил назначен за губернатор на еден остров. Но и покрај својата цврстина под влијание на својот господар и неговите фантазии накратко почнал да верува дека ќе стане гроф.  Иако неук, со неговиот бистар ум умеел  со многу мудрости да го советува својот господар. Стоејки цврсто на земјата со двете нозе, успеал да го промени  својот господар, да му расчисти одредени заблуди. Дон Кихот своите заблуди ги искажал пред смртта, кога му се извинил на својот Санчо Панса за сите незгоди во кои го вовлекол.

Сервантесразличностите на овие двајца протагонисти успеал да ги спои во една личност, да го  покаже ликот на новиот човек. Човек на кој во преден план му се возвишените идеали за еднаквост меѓу луѓето, почитување на човечкото достоинство, напредокот на цивилизацијата. 

Изменето од mamamd - 16.Март.2009 во 22:16

Ова само како идеја ..за самостојно составување состав...

Ликот на Велика

Како сто троскотната трева пиреј е истрајна, неунистива и издрзлива, така е истрајна, издрзлива и неунистива македонската зена.Пирејот е троскот кој колку сакас мозес да го кубис, корнес, но немозес да го униситшс Тој цим ја допре земјата пак се фака, озивува, потерува. Нисто не ја нисти тааа трева.

          Во романонот Пиреј, Петре М. Андреевски македонската зена ја споредил токму со пирејот. Оваа зена не се нисти, не се истребува. Таа после сите страданја И маки повторно озивува, потерува, рагја. Таа е мајка која како Велика истрајува пред силите сто сакаат да ја искорнат розбата сто таа ја рага, мува, се гижИ за неа, ја сака. Судбината на оваа жена е лична, семејна но И колективна.Велика, селска девојка со голема морална чистота, патријархално воспитана, сериозна И работлива, издржлива личност која не умее или несака своите емоциии да ги разоткрие, да ги покаже пред другите.Како и секоја девојка од тоа време ја крие својата заљубеност и се мажи со стројници. Се заљубува во убавиот и стоен Јон, се мажи за него и како млада родилка го испраќа на фронт. Останува со своите пет дечиња сама, без заштита. Како типична македонска мајка се грижи за нив, се справува со сите маки ипроблеми. Го носи товарот на плеки го живее македонското воено секојдневие. Ја живее стварноста на туѓата војна на македонското тло. Се мачи, страда но не офка не се жали. Можеби затоа животот ја казнува. И умираат сите пет деца. Ги закопува во со крв натопена земја. Едно сабајле, едно навечер. Болката по умрената рожба И ја кине утробата, ја исполнува со неизмерна болка, тага. Маченичките доживувања ги живее во исчекување на мажот. Се надева дека барем тој ќе се врати жив, ќе ја утешИ, ќе ја сподели болката со неа. Но од фронтот се враќа пијаница, човек кој ја тепа И понижува пред сите. Човек кој се измачува од доживувањата во туѓата војна. Човек кој се јади заради страдањата што ги видел. Бесот на немоќта го истура врз Велика. Нејзината болка се наталожува, зголемува. Умира И тој кој толку долго го чекаше да се врати.

          И на крајот на тунелот бликнува светлината на иднината. Во нејзината утроба расте посмртчето на Јон. Го раѓа своето шесто дете Роден. Јар аѓа својат а светла перспектива во сета мачна И темна трагика на животот. Оваа издржлива, неуништива жена со издржливо срце ја доживува повторната среќа. Жената со длабоки мајчински чувства, трагичн пресврти во личната и семејната среќа, како пирејот пак се фаќа, потерува, оживуваа. Станува неуништива. Смогнува сили, го совладува очајот, ја разбира смислата на опстојувањето, ја разбира иднината. Тргнува во живот, во нова иднина заедно со својот Роден,

Изменето од Перун - 16.Март.2009 во 20:19

Obredni pesni
 Ne mozejki da gi objasni pojavite vo prirodata  covekot nivnoto postoenje go vrzuval so voljata na natprirodnite sili. Vo svojata glava sozdal pretstavi za postoenje mnogu bogovi od cija blagonaklonost zavisela negovata srekja i zdravje, plodot od rabotata, napredokot vo stocarenjeto, uspehot vo lovot. Za da ja dobie naklonosta, da gi smilostinji covekot pocnal da vrshi obredi, veruvajki vo magicnata mokj na penite, zborovite.
So prifakjanjeto na hristijanstvoto i veruvanjeto vo isus hristos ovie obicai ne prekjinale. Na niv se dodale novi. Tuka ubavo e da si prispomnime za obredite koi se vrshele na Gjurgjovden, Veligden, Vodici, Bozikj, Kolede.
Koledarskite pesni spagjaat vo grupata obredni pesni odnosno pesni koi se posveteni na Bozikj. Niv gi ispolnuvaat decata ili mladi momcinja. Sobrani vo mali grupi shetaat niz seloto, maaloto i na domakjinite im izrazuvale zelbi za zdravje i srekja vo zivotot, uspeh vo rabotata i dr. Za upatenite zelbi od domakjinite se nagraduvani so pari, ovoshje, bonboni, slatki, koledarcjinja, odnosno zavisno od imotnata sostojba na domakjinot. 
Koledarite radosnata vest za pristignuvanje na praznikot i rozdenstvoto hristovo ja soopshtuvale so razni pesni megju koi i
Koledica, medenica,
i po nea Vasilica,
ednash mi e vo godinata,
kako cvekje vo gradina,
Kolede babo Kolede,
daj mi babo, kolace!
******
Aj stanete, domakjinkji,
teshki porti otvorete,
Dobri gosti vi nadoshle,
dobri gosti koledari,
shto vi nosat doba aber..
Bog se rodi vo peshtera...
 Docule ovcarite,
gi sobleklje gunjite,
pokrile slamata

**********
 Deneska mnogu popularni pesn se i onie koi se so shegobijna sodrzina, koi na go navestuvaat praznikot,
kolede lede
padnalo grede,
utepalo dete
dede se maci, baba go kvaci
za cetiri jajca
shatkini guskini
******
Vo mnogu kraishta na Makedonija se peat razlicni pesni.
ajde da naucime i nekoi novi!

Кирил Пејчиновиќ

Патот на ослободување од заостанатоста и стапување во редот на културните народи е непрооден и тежок.  Трасирањето на патот  на писменоста е од во трње. Само желбата и потребата за запишување на животописите на своите чеда и нивното оставање за идните поколенија  го прави издржлив одот низ трње.  Токму таков е одот низ историјата на македонскиот народ. Живеејки во темницата на неписменоста опстанал благодарение на своите чеда желни за зачувување на верскиот  и националниот идентитет. Таков од низ трње имал и Кирил Пејчиновиќ, еден од претставниците на верските просветители од 19 век.

Роден е во 1771 година во село Теарце , Тетовско И зад себе ставил многу малку биогравски податоци. За него дознаваме од Епитафот на неговата надгробна плоча што самиот го напишал. Потекнувал од побожно  семејство. Татко му и  чичко му, заедно со него  го продале својот имот и заминале на Света Гора каде се закалугериле. Тие останале да живеат таму, а Кирил се вратил во Скопскиот  Марков манастир. Како старешина на манастирот се зафатил со негово обновување и собирање стари ракописи, како и збогатување на манастирската библиотека. Почнал да бележи записи со позначајни настани на маргините на црковните книги, сакајки да остави трага за себе и своето време. Во овој манастир живеел 20 години. Тука отворил манастирско училиште и се посветил на просветување на населението. Во овој период  ја напишал и својата прва книга “Огледало” која била отпечатена во 1816 година во Будим. Ова  книга била требник-прирачна книга за свештениците, која ја користеле за вршење црковни обреди. Содржи неколку молитви, прозни текстови за разни обреди и една голема проповед “Слово за празниците”. Молитвите и обредите се напишани на црковнословенски јазик, а Словото на народен тетовски говор. Ова негово дело доживеало голем успех и го имал секој свештеник во Македонија. Во него излегувајки од традиционалните рамки поуките за селаните ги земал од секојдневниот живот. Го анализирал животот на селаните и го критикувал она што било надвор од христијанските норми, поучувајки како да се поправи она што не чини.  Ги потсетувал селаните на нивните христијански должности и ги советувал како да ги празнуваат големите празници Водици, Прочка, Велигден. Во Словото ја критикува и неукоста на поповите кои наместо духовни водачи станувале ограбувачи и со своите постапки  го оддалечувале народот од црквата и верата и наликувале на турските бегови и аги. За него јакнењето на верата било јакнење и на националноста, а со тоа и заштита од претопување и потурчување. Иако бил полуучен калуѓер кој не знаел да чита граѓанска кирилица и пишувал на тетовски говор со старословенски примеси и турцизми, во своите дела  им порачувал на луѓето да читаат и да го отфрлат суеверито.  Во 1818 година по добиениот благослов од татко му заминал во село Лешок  каде го обновил манастирот Св. Атанасие, ја уредил и збогатил библиотеката со стари ракописи и богослужбени книги и отворил манастирско училиште. Тука ги напишал делата “Житие кнеза Лазара”.  и“Утешение грешним”. “Утешение грешним” го  напишал во 1831 година, а го отпечатил во 1840 година, бидејки не можел  да најде пари за објавување. Бил принуден да ја даде својата заштеда за отварање на изгорената печатница на Теодосие Синаетски каде книгата била објавена со предговор од самиот Синаетски. Ова книга е продолжение на “Огледало”. Содржи неколку молитви и една долга беседа. И оваа книга на Пејчиновик поради големата потреба  била препишувана на рака.  Во 1835 година  десет години порано од денот на смртта, 24 март 1845 година,.го врежал Епитафот на сопствената надгробна плоча. Во него на македонски народен јазик напишал каде е роден, каде се школувал, што работел и каде сака да биде закопан.  Ова последно дело на Пејчиновиќ е напишано во стиховна форма.

Пејчиновиќ е верски просветител и моралист. Со својата литературна дејност на народен јазик прави преод од средновековната кон новата македонска литература. Тој има посебно место во оформувањето на македонскиот писмен јазик.

 

Изменето од Перун - 16.Март.2009 во 20:16

Црноризец Храбар

Да се зборува за словенската средновековна литература  значи да се зборува за Црноризец Храбар. Псевдонимот на овој анонимен писател- Црноризец Храбар значи храбар калуѓер. За него се знае дека е автор на делото О писменех- За буквите. За него нема многу податоци, освен што се претпоставува дека живеел во десетиот век и дека зад овој псевдоним се крие името на Наум Охридски.

          Делото О писменах е пронајден во еден препис во Света Гора.   О писменах е трактат со јасен и жив стил,  со тема, појава и постоење  на словенската писменост. Идејата му е одбраната на словенската писменост од нападите на тријазичниците. Тие ја негирале и сакале да ја уништат.  Црноризец Храбар храбро ја докажува оправданоста на нејзината појава и постоење. О писменах  е напишан во вид на теоретска статија. Композициски е составена од два дела: историски и полемички дел. Во првиот дел, со историско-јазичен карактер се проследени развојните фази на појавата на првата словенска азбука. Во првата фаза  ни е претставен периодот кога Словените биле пагани, многубошци и се користеле со рецки и црти бидејки немале своја азбука. Словените се служеле со фигуративно писмо кое немало гласовна вредност, со кое ја изразувале потребата да се остави нешто важно, некој податок. Во втората фаза во развитокот на словенската писменост се совпаѓа со времето на нивното прексрување и откажувањето од многубоштвото, односно нивното примање на христијанската вера. Со примањето на новата вера тие биле принудени да учат грчко и римско писмо. Но писмото кое го учеле било туѓо  ин е било погодно затоа што ги немало словенските гласови: ч, ж, б, ѕ и други. Третата фаза од писменоста се софпаѓа со мисионерската дејност на Кирил и Методиј. Овие двајца апостоли на словенската писменост, за полесно да го спроведат покстувањето сватиле дека Словените мора да имаат свое писмо, азбука со која лесно ќе се служат. Црноризец Храбар тука го фали филозофот Константин- Кирил кој на Словените им приготвил азбука, глаголица со 38 букви од кои 24 биле по образец на грчката азбука, а 14  нови кои сам ги измислил според гласовниот систем на словенскиот јазик.

Во вториот дел од О писменах, Храбар полемизира со  прашања и одговори, со тези и доминантни антитези со тријазичниците. На сите нивни аргументи им наоѓал против аргументи. Тој со своето знаење докажал дека е многу образован Словен со голема ораторска дарба. Отворено ја покажувал омразата кон непријателите и ги омаловажувал Грците и ги исмевал дека за нивната азбука биле потребни 70 мажид а ја напишат. Отворено ја искажувал   својата голема љубов кон словенските народи  .  Верувал во надареноста и способноста на Словените. Истакнувал дека за создавање на словенската писменост биле потребни само двајца храбри мажи.
Во завршниот дел на трактот истакната е големата љубов на словенските писатели кон творците на словенската писменост браќата Кирил и Методиј и  општествено значење на нивното дело и нивната прогресивна идеја дека секој народ треба да има свое писмо и култура. Секој народ има право на своја самобитност.

Изменето од Перун - 16.Март.2009 во 20:14

Михаил Шолохов

Хуманата човекова димензија во ликот на Андреј Соколов

Човечката хумана димензија ги досега небесите. Човекот хуманист не бира субјекти, ни време тука спонтано човечки се појавува, заживува во ситуации кога и најмалку се очекува. Судбината човекова предодредува кога тој ќе биде зол, лош, нечовек или пак хуман, човечен.

Развивајќи некои мотиви од воената репортажа Михаил Шолохов  пишува за   човечка судбина на Андреј Соколов  која  прерасна во стологија на моралната силина на рускиот народ на ниво на поединечна судбина но и како осуда на војната воопшто. Ни опиша виор на војна  во која човекот војник е измачуван и физички и психички, изложен на насилство чии методи се тешко прифатливи за една разумна свест. Ни го формира своевидниот микрокосмос на семејството Соколови преку Андреј и Иринка, за преку нив да ни ја претстави општочовечката димензија на душевни страдања.Свесен дека моралното истрајување единствено може да се практицира преку добрина и љубов, Соколов силно ќе се потпира на христојанството, наоѓајќи во него и смисла и средство за опстанок.Тој тафтолошки ќе го резонира животот,т.е. ќе го живее низ   постојано менување на падови и кревања поточно победи и порази.Ја шири таа микрокосмичка димензија во констатацијата дека ние не сме единствени страдалници на веков што значи не е само рускиот народ анатемисан од војни и страдања ами пошироко во светот. Така доаѓаме до една  многу важна карактеристика,тоа е таканаречената материјална метафизика која подразбира максимална универзализација на слики за животот во трагично видување каде мерилото на вредноста не е во доменот т.е. целта на социјалните борби туку во концепцијата на складот меѓу човечките животи и животот на природата...Прикажана е истрајноста на човекот во најтешкиот момент од неговиот живот,,кога на крајот сепак наоѓа зрак светлина во својата несреќа која му дава причина и сила да продолжи напред не осврнувајќи се назад..Воедно е дадена и една реалистична слика за човекот,,кому војната му одзела се,,но на крајот животот му дава подарок,,сопатник кој ќе му ја врати надежта и желбата за подобро утре.Во тие судбински мигови на својата внатрешна драма, најчесто невидлива однадвор, главниот лик Соколов доаѓа до некоја од крајните точки на својата егзистенција и, стасувајќи до неа, го опфаќа во еден миг целото свое битие, сиот свој дотогашен живот, во едно крајно чувство, во некоја судбинска нишка. Токму тука се крие човековата драма, конфликтите кои произлегуваат од одредените ситуации што се најчесто лоцирани надвор од човекот; во самиот човек.Наоѓајки  свој сосудбеник во детето на кого војната му ги одзема родителите Соколов се одлучува на “хумана” лага. Преставувајки се како татко, ја сплотува својата судбина со судбината на дететето сираче. Тука се покажува човекот хуманист.

‘Судбината на човекот’ е едно од најсилните дела на Шолохов бидејки тој во лицето на еден обичен човек од народот ја дава моралната големина на подвигот на целиот народ.Човекот доага до дното на сопствената трагедија , останува сам на светот , ги губи своите најблиски , удиран е од судбината која му ја наметнува завојувачот но морално истрајува , во омразата и во болката наога сили за натамошна добрина, хуманост и натамошна љубов.

Изменето од Перун - 16.Март.2009 во 20:11