Историја на Исламот

   Исламот во кратки црти

Исламот проповеда фатализам, при кој слободното самоопределување на личноста се преобратува во фикција. Сè е условено и предодредено. Божеството го голта човекот, не оставајќи место за неговата слободна волја. Промислата Божја во исламот се претвора во ненадминлива судбина, а животниот пат на човекот – е во остварувањето на порано одреден план: сè што се случува со човекот, се прима како неизбежност. Таквиот поглед во неговата логична завршница треба да доведе со мисла за тоа дека нема можност за морален избор. Но, исламот не води до тоа. Неговите теолози ја разработиле концепцијата на паралелизмот, која дозволува морална слобода, но не и морална автономија. Тој поглед е сличен на концепцијата на блажениот Августин, отфрлена од Црквата, и на учењето на калвинистите.
Противречноста меѓу моралната одговорност и ограничената слобода на волјата, исламските теолози се обидуваат да ја надминат со учењето за спасение на сите муслимани. Според нивниот закон на справедливост, муслиманите кои ќе согрешат треба да поднесат соодветна казна во задгробниот свет, но по молитвите на Мухамед и на имамите на исламот и на сиот исламски свет, дури и на најгрешните од муслиманите на крајот на краиштата ќе им биде простено. Треба да се обрати внимание на тоа дека во исламската религија нема посредник меѓу Бога и човекот, а Мухамед е – само пратеник, така што меѓу трансцедентното Божество и светот лежи непроодна пропаст.
Ако е Евангелието монолитно, тогаш во сурите на Коранот, особено меѓу сурите на мекискиот (раниот) и мединскиот (доцниот) период, има противречности. Објаснувањето на муслиманите за тоа е дека Мухамед имал право да ги менува или да ги укинува своите одлуки, а исто така да ги заменува со други. Воопшто, за муслиманите, едно од карактеристичните својства на вистината е нејзината внатрешна противречност.
Треба да се укаже и на своевидната „двојственост” на муслиманската религија, која на своите следбеници им припишува разни правила и обврски во однос на муслиманите и немуслиманите. Треба да се забележат религиозните војни со друговерците, што исламот ги заповеда. Може да се каже дека муслиманите се наоѓаат во состојба на постојана војна со немуслиманските народи, војна во која може да има привремени примирја, но не мир.
Треба да се забележи и препораката на Коранот за принудните, насилни мери што се применуваат во однос кон победените народи за преобратување во ислам. Сметаме дека секое насилство во име на религијата е пред сè навреда за самата религија. Не можеме да се сложиме ниту со дозволеното во исламот многуженство, зашто бракот го сметаме за сојуз на љубов на две личности и нивно единство.
Муслиманската мистика е најсилно изразена во суфизмот, кој извршил длабоко влијание врз литературата и уметноста на Средна Азија и Блискиот Исток. Тоа учење собрало во себе многу претстави и идеи од индуските мистички школи и секти и затоа се колеба меѓу монотеизмот и пантеизмот. Суфистичката поезија нашироко користи алегории и еротски образи за изразување на мистичките доживувања.
На исламската мистика и припаѓаат многубројните дервишки редови; тие се засноваат на заповеди, што понекогаш напомнуваат на монашки завети, но се длабоко различни од нив внатрешно. Излегувањето од дервишкиот ред е слободно и никој не го порекнува. Повеќето устави на дервишките редови содржат во себе укажувања на такви аскетски методи, како што се пост, ноќни бденија, послушание на наставникот – имам итн. Но обично за висока духовна состојба се смета екстазата, која се постигнува со ритмички движења, танц, а во некои случаи – земање дрога. 
Кај шиитите религиозните празници ги следат театрализирани претстави и улични процесии. В прочем, треба да се каже, дека и покрај принципиелната разлика меѓу православната мистика на Божествената светлина и вештачката (уметничката) егзалтација на муслиманските дервиши, во целина исламот сочувал повеќе елементи на аскетизам отколку современиот католицизам, а уште повеќе – од протестантизмот.  

Внеси реплика	страница 12 3 >
Tweet