Александар Федорович Ритих

Впечатоците на Ритих при патувањето низ Солун.

“Вечерта ние веќе бевме во Солун, град мошне важен во трговска смисла, по Константинопол за Европска Турција и крајниот пункт на нашето патување низ Македонија.

Првите впечатоци по доаѓањето во Солун беа доволно непријатни. Врвулица, турканица, вика и главно – изобилство Евреи, кои нагло го грабаат вашиот багаж и безмалку не ве буткаат од нога сакајќи непремно да ве однесат во својот валкан хотел – вертеп, грабеж и разврат.

Идното утро отидовме во посета на руското конзулство, каде што се запознавме со генералниот конзул Иларион и со неговиот секретар Пипер, а оттаму не пратија кај бугарскиот агент Шопов и српскиот генерален конзул Ненатовиќ”.

Солун на почетокот на XX век

Ритих за Шопов вели:

“Атанасиј Шопов, познат во литературата под името Офејков и Атанаса, представува личност толку позната во областа на бугарската пропаганда што на карактеристиката на тој човек е неопходно да се задржиме подробно.

Роден е во Пловдив, за време на војната 1877 – 78 г. бил во Константинопол на медицинскиот факултет. По завршувањето на војната, тој заминува во Петербург да го доврши своето образование и паралелно со тоа, соработува во повремените изданија за словенски прашања.

По природа многу умен, прецизен и набљудителен човек, тој ги научил до совршенство сите слаби страни на нашиот општествен и новинарски живот и по потреба знае да ги трга за нос како нашиот печат, така и научната литература.

Кога се вратил во Пловдив, брзо го свртил вниманието врз себе и го зафатил местото на уредник на еден вревлив боен весник. По извесно време, веќе го гледаме како секретар на бугарскиот езарх, во чија служба и се наоѓа се додека не ја добил сегашнава солунска функција.

Повеќето трудови на Шопов се печатат на француски јазик, се издаваат во Париз и се продаваат по мошне ниска цена, која воопшто не може да го исплати изданието и поради тоа наведува на мисла дека сите негови состави се на сметка на државна каса.

Најкапитален негов труд е “La Macedoine“, напишан пламено и страсно со цел да се докажат историските и етнографските права на Бугарите над Македонија.

За време на нашата посета, тој сесрдно не бомбардираше со цитати од таа книга и не вчудовиде со необично широко познавање на литературата за македонското прашање.

Јас нема да ги приведам сите негови докази, бидејќи оние што се интересираат може да го најдат сето тоа во гореспомнатата книга “La Macedoine“, која послужи како повод за страсна полемика меѓу Србите и Бугарите, наоѓајќи одзив и во eвропскиот, а главно во рускиот печат“.