САМОУБИСТВО (од верски аспект)

                ti zboruva{ za apsolutna sloboda...sloboda za slobodno raspolagawe so univerzumot, {to mu pripa|a samo na Gospod. Za nas vistinata e edna: „A Gospodarot  tvoj sozdava {to saka i {to odbira. Ne e nivno da odbiraat” (Kasas, 68). Nikoj nema izbor vo odnos na pra{aweto za sozdavaweto, zatoa {to samo Allah x.{. e toj {to sozdava {to saka i bira {to posakuva. Gospod x.{. nema da te povika na odgovornost zaradi tvojata visina, nitu }e te kaznuva zaradi toa {to ne si go soprel sonceto vo svojata orbita. No podra~jeto na pra{aweto e pra{awe na naredbata. Ti na toj plan si sloboden i toa se granicite za koi zboruvame. Ti si sloboden da gi skroti{ svoite strasti, da go skroti{ svojot gnev, da se sprotivstavi{ na sebe, da gi otfrli{ zlite nameri, a da gi prodol`i{ svoite doblesti. Ti mo`e{ da bide{ dare`liv po sebe i so imotot. Mo`e{ da ja ka`uva{ vistinata ili da la`e{. Mo`e{ da ja vozdr`i{ rakata od zabranetoto. Mo`e{ da go vozdr`i{ pogledot od tu|ata sramota. Mo`e{ da go vozdr`i{ svojot jazik od napa|awe, ogovarawe i spletkarewe. Na ovoj plan nie sme slobodni, i samo za toa {to e vo nego }e bideme pra{ani i odgovorni.

           Stanuva zbor za relativna, a ne za apsolutna sloboda, sloboda na ~ovekot na plan na obvrskite. Ovaa sloboda e vistinita, a nea ja doka`uva vrodenoto ~uvstvo za nea. Nie ~uvstvuvame odgovornost, kaewe zaradi gre{kata, a zadovolstvo i mir koga }e storime dobro delo. Nie vo sekoj mig birame i gi sporeduvame sopstvenite mo`nosti. Duri i prvata zada~a na na{iot razum e opredeluvaweto pome|u pove}e mo`nosti.

Nie sosema jasno go razlikuvame dvi`eweto na rakata koja treperi od treska i rakata koja pi{uva pismo, pa velime deka prvoto e odredeno, nasilno, a vtoroto odbrano, slobodno. Da nemavme slobodna voqa, ne }e mo`evme da pravime razliki.

           Isto taka ovaa sloboda ja doka`uva a na{eto ~uvstvo na nemo} da go prinudime srceto na ne{to so {to toa ne e zadovolno. @enata mo`eme da ja prinudime so prisilba i zakani da pravi se {to }e i ka`eme, no so nikakvi sredstva ne mo`eme da ja prinudime da ne saka. Ova jasno poka`uva deka Allah x.{. gi oslobodil na{ite srca od sekakva prisilba, pravej}i go sosema slobodno. Zatoa Allah x.{. ja storil namerata t.e. nijetot, ~ij izvor e srceto, kako stolb na odgovornosta. Vernikot koj pod prisilba ja grdi verata nema da odgovara pred Allah x.{. se dodeka so soglasuvawe na svoeto srce ne go napravi toa: „..osven onoj koj so sila e prinuden, a negovoto srce e smireno vo verata..” (En-Nahl, 106).

           Vtor vid na pogre{nost na ova pra{awe se sostoi vo toa {to nekoi lu|e sfa}aat deka ~ovekovata sloboda i  e nadredena na voqata na Allah x.{., obvinuvaj}i gi zastapnicite na tezata za slobodata deka na Gospod mu pripi{uvaat sou~esnici vo zapoveduvaweto i odlu~uvaweto. Pa taka i ti prijatele si ja razbral, pa zboruva{e za pove}ebrojnosta na voqite, {to o~igledno e pogre{no. ^ovekovata sloboda ne se vozdignala nad voqata na Allah x.{. ^ovekot e sloboden da stori ne{to {to mu se sprotivstavuva na zadovolstvoto na Allah x.{., no toj ne mo`e da stori ni{to {to i protivre~i na voqata na Allah x.{.

           Allah x.{. ni dal sloboda da se sprotivstavime na Negovoto zadovolstvo na na{a {teta, no na nikogo ne mu dal sloboda da se sprotivstavi na Negovata voqa. Ova e vtoro lice na relativnosta na ~ovekovata sloboda. Se {to pravime e vo ramkite na voqata na Gospod, duri i ona {to go pravime, a {to ne e vo sklad so Bo`jeto zadovolstvo i so [erijatot.

           Na{ata sloboda e Bo`ji blagodet i nagrada koja Gospod ni ja daril sosema nezavisno od na{ata voqa. Na{ata sloboda e samo negova voqa: “Vie ne mo`ete da sakate ne{to drugo od toa {to Allah saka” (El-Insan, 30)

           Da se zboruva za slobodata vo ovaa smisla ne zna~i pripi{uvawe na Gospod deka ima drugari. Na{ata sloboda e isto {to i Negovata naredba, Negovata voqa i Negovata odredba.

           Tret vid na pogre{nost na ova pra{awe e pogre{noto sfa}awe na odredbata i sudbinata na slobodnata voqa i slobodniot izbor, od strana na onie koi se zanimavale so prou~uvawe na ova pra{awe. Tie odreduvaweto i sudbinata  gi sfatile kako da e toa prinuduvawe i prisiluvawe na ~ovekot na ona {to ne e vo negoviot karakter i vo negovata priroda. Istata ovaa gre{ka ja napravi i ti, prijatelu. Allah x.{. ja odrekuva prisilbata od svoja strana: „Da sakavme Nie bi pratile znak na neboto, pa tie pred nego bi gi svitkale svoite vratovi” (E{-[ua’ra, 4).

           Zna~eweto na ovoj ajet e jasno: sosema mo`no bilo da se prinudat lu|eto na veruvawe, no toa ne e storeno zatoa {to Gospod ne prisiluva:

           „Vo verata nema prisilba. Pravata vistina jasno se razlikuva od zabludata” (El-Bekare, 256); „Da go saka{e toa tvojot Gospodar, site lu|e }e veruvaa. Zarem ti }e gi prisili{ lu|eto da veruvaat i da bidat vistinski vernici” (Junus, 99)

           Vo zakonistite, koi Gospod gi dal nema nikakva prisilba. Odreduvaweto i sudbinata ne smeat da se sfatat kako prisilba na ne{to {to ne e negovata priroda. Allah x.{. mu dava na sekogo samo ona {to e vo namera na poedinecot, mu posakuva samo ona {to samiot toj si go posakuva i mu saka ona {to samiot si go saka. Bo`jeto upravuvawe e ~ovekov izbor, zatoa {to Allah x.{. go upravuva sekoj ~ovek kon ona {to negovoto srce te`nee i kakva namera ima:

“Koj ja bara `etvata na `ivotot ve~en Nie }e ja umno`ime `etvata negova. A koj ja bara `etvata na `ivotot zemski, }e mu ja dademe” (E{-[u-ra, 20).  “Vo nivnite srca e bolest i Bog im  ja zgolemi bolesta”. (El- Bekare, 10). “A tie {to se upateni im go zgolemi Allah x.{. upatot”.(Muhammed,   17). ]e go spomneme i ajetot vo koj Allah x.{. im se obra}a na zarobenicite: “Ako Bog najde dobro vo va{ite srca, }e vi dade podobro od ona {to vi go zel...” (Enfal, 70).

           Allah x.{. ni go ovozmo`uva ona {to sme go odbrale vo na{ite srca i ona {to ni se namerite i zatoa nema nasilie, prisilba ni prinuduvawe na ne{to {to ne e vo sklad so na{ite prirodi.

           „Na onoj koj deli i se ~uva i koj go potvrduva ona {to e najubavo , Nie }e mu go olesnime i ona {to e najlesno. A na onoj koj }e skr`avi i }e se smeta za nezavisen i }e go smeta za la`no ona {to e najlesno, nie }e mu go olesnime (patot) za ona {to e najte{ko  (lo{o delo)” (El-lejl, 5-10).

           „Ti ne si frlil, koga si frlil, tuku Gospod frlil” (El-Enfal, 17).

           Tuka se poistovetuva aktot na ~ovekovoto frlawe so frlaweto od strana na Allah x.{. , ta zatoa postoi samo edno frlawe. Kaj ~ovekot e namerata, a Allah x.{. go ovozmo`uva nejzinoto realizirawe, i toa ako e dobro so dobro, a ako e zlo so zlo. ^ovekovata sloboda nema postojana mera tuku relativna mo}, koja se zgolemuva i namaluva. ^ovekot mo`e da ja zgolemi svojata sloboda so nauka: so pomo{ na otkritija i razli~ni pronajdoci ~ovekot uspeal da ja osvoi zemjata, da go  sovlada prostorot i da se oslobodi od prangite na vremeto. Otkrivaj}i gi zakonite vo prirodata, ~ovekot uspeal da zavladee so niv i da gi pot~ini na sebe. Otkril kako se pobeduva `e{tinata, studot, temninata, i taka ja zgolemil svojata sloboda na planot na aktivnostite. Naukata e zna~i sredstvo za pro{iruvawe na granicite na ~ovekovata sloboda.

           Vtoro sredstvo e verata. Obra}aweto kon Allah x.{. i baraweto na Negova pomo{, isto taka gi pro{iruva granicite na slobodata i ova sredstvo go koristele site Bo`ji pratenici i nivnite sledbenici. Sulejman a.s. gi pokoril xinite, odel so veterot i zboruval so pticite, seto toa so Bo`ja podr{ka i pomo{. Musa a.s. go razdvoil moreto. Isa a.s. gi o`ivuval mrtvite, le~el slepci, gubavci i }oravi. ^itame isto taka i za evliite- tie koi mu ugoduvale na Allah x.{.- na koi im se pokriva zemjata i im se otkrivaat tajnite, nedostapni za obi~nite.

           Se se toa stepeni na slobodata, krenati nad prosekot na ~ovekova sloboda, koi tie ja postignale so svoeto obra}awe kon Allah x.{. i iska`uvawe na qubovta kon Nego. Nim im se podareni delovi od tajnoto znaewe.

           Naukata se javuva po vtor pat. Ovoj pat toa e naukata na tesavvuf-misticizmot. Pra{aweto na slobodniot izbor i neslobodnata voqa - Ebu-Hamid El-Gazali go postavuva i razjasnuva kratko i ednostavno:

„^ovekot ima slobodna voqa za ona {to go znae, a ja nema vo ona {to ne go znae”. So ova toj misli deka {to pove}e se pro{iruva negovoto misti~no i objektivno znaewe, istovremeno se pro{iruva prostorot na negivata sloboda.

           Materijalisti~kite misliteli gre{at koga velat deka ~ovekot e rob na istoriskite nu`nosti, gledaj}i vo nego samo alka vo nizata na op{testveno-ekonomski slu~uvawa, sosema podredeni na zakonite na ekonomijata i dvi`eweto na op{testvoto.

           Poimot koj tie neumorno go povtoruvaat, kako da se raboti za zakon, a toa e nu`nosta na klasniot sudir, pogre{en e vo nau~nata analizae, bidej}i nema nu`nost na ~ovekov plan, tuku najmnogu {to ima toa se mo`nostite i verojatnostite... vo ova e i razlikata pome|u ~ovekot i zabecot, sredstvoto i materijalnite tela. Mo`no e da se predvidi zatemnuvaweto na sonceto vo minuta i sekunda, a mo`no e i predviduvaweto na negovoto dvi`ewe vo idninata. Me|utoa nevozmo`no e  da se soznae {to ~ovekot krie vo svoite nameri, {to }e napravi utre ili zadutre. Nevozmo`no e da se znae ova osven so pomo{ na verojatnosti i mo`nosti i pretpostavuvawa i toa pod osnovna pretpostavka za imawe na dovolno podatoci za donesuvawe na istite.

           [to se odnesuva do tvrdewata na materijalistite za vlijanieto na sredinata i op{testvoto i za toa deka ~ovekot ne vodi samostoen `ivot, odgovarame deka vlijanieto na sredinata i na op{testvoto kako protivte`a na individualnata sloboda go potvrduva dijalekti~koto znaewe na ovaa sloboda, bidej}i individualnata sloboda se potvrduva samo vo soo~uvawe so protivdejstvata; ako nema protivdejstvo na ~ovekovata sloboda, toga{ toj i ne e sloboden, ako zboruvame za slobodata vo vistinska smisla, zatoa {to ne postoi pre~ka koja treba da se sovlada i da se potvrdi niz taa sopstvena sloboda.

                ti zboruva{ za apsolutna sloboda...sloboda za slobodno raspolagawe so univerzumot, {to mu pripa|a samo na Gospod. Za nas vistinata e edna: „A Gospodarot  tvoj sozdava {to saka i {to odbira. Ne e nivno da odbiraat” (Kasas, 68). Nikoj nema izbor vo odnos na pra{aweto za sozdavaweto, zatoa {to samo Allah x.{. e toj {to sozdava {to saka i bira {to posakuva. Gospod x.{. nema da te povika na odgovornost zaradi tvojata visina, nitu }e te kaznuva zaradi toa {to ne si go soprel sonceto vo svojata orbita. No podra~jeto na pra{aweto e pra{awe na naredbata. Ti na toj plan si sloboden i toa se granicite za koi zboruvame. Ti si sloboden da gi skroti{ svoite strasti, da go skroti{ svojot gnev, da se sprotivstavi{ na sebe, da gi otfrli{ zlite nameri, a da gi prodol`i{ svoite doblesti. Ti mo`e{ da bide{ dare`liv po sebe i so imotot. Mo`e{ da ja ka`uva{ vistinata ili da la`e{. Mo`e{ da ja vozdr`i{ rakata od zabranetoto. Mo`e{ da go vozdr`i{ pogledot od tu|ata sramota. Mo`e{ da go vozdr`i{ svojot jazik od napa|awe, ogovarawe i spletkarewe. Na ovoj plan nie sme slobodni, i samo za toa {to e vo nego }e bideme pra{ani i odgovorni.

           Stanuva zbor za relativna, a ne za apsolutna sloboda, sloboda na ~ovekot na plan na obvrskite. Ovaa sloboda e vistinita, a nea ja doka`uva vrodenoto ~uvstvo za nea. Nie ~uvstvuvame odgovornost, kaewe zaradi gre{kata, a zadovolstvo i mir koga }e storime dobro delo. Nie vo sekoj mig birame i gi sporeduvame sopstvenite mo`nosti. Duri i prvata zada~a na na{iot razum e opredeluvaweto pome|u pove}e mo`nosti.

Nie sosema jasno go razlikuvame dvi`eweto na rakata koja treperi od treska i rakata koja pi{uva pismo, pa velime deka prvoto e odredeno, nasilno, a vtoroto odbrano, slobodno. Da nemavme slobodna voqa, ne }e mo`evme da pravime razliki.

           Isto taka ovaa sloboda ja doka`uva a na{eto ~uvstvo na nemo} da go prinudime srceto na ne{to so {to toa ne e zadovolno. @enata mo`eme da ja prinudime so prisilba i zakani da pravi se {to }e i ka`eme, no so nikakvi sredstva ne mo`eme da ja prinudime da ne saka. Ova jasno poka`uva deka Allah x.{. gi oslobodil na{ite srca od sekakva prisilba, pravej}i go sosema slobodno. Zatoa Allah x.{. ja storil namerata t.e. nijetot, ~ij izvor e srceto, kako stolb na odgovornosta. Vernikot koj pod prisilba ja grdi verata nema da odgovara pred Allah x.{. se dodeka so soglasuvawe na svoeto srce ne go napravi toa: „..osven onoj koj so sila e prinuden, a negovoto srce e smireno vo verata..” (En-Nahl, 106).
Mozeme li tuka da ja smestime svetata vojna....?

           Vtor vid na pogre{nost na ova pra{awe se sostoi vo toa {to nekoi lu|e sfa}aat deka ~ovekovata sloboda i  e nadredena na voqata na Allah x.{., obvinuvaj}i gi zastapnicite na tezata za slobodata deka na Gospod mu pripi{uvaat sou~esnici vo zapoveduvaweto i odlu~uvaweto. Pa taka i ti prijatele si ja razbral, pa zboruva{e za pove}ebrojnosta na voqite, {to o~igledno e pogre{no. ^ovekovata sloboda ne se vozdignala nad voqata na Allah x.{. ^ovekot e sloboden da stori ne{to {to mu se sprotivstavuva na zadovolstvoto na Allah x.{., no toj ne mo`e da stori ni{to {to i protivre~i na voqata na Allah x.{.

           Allah x.{. ni dal sloboda da se sprotivstavime na Negovoto zadovolstvo na na{a {teta, no na nikogo ne mu dal sloboda da se sprotivstavi na Negovata voqa. Ova e vtoro lice na relativnosta na ~ovekovata sloboda. Se {to pravime e vo ramkite na voqata na Gospod, duri i ona {to go pravime, a {to ne e vo sklad so Bo`jeto zadovolstvo i so [erijatot.

           Na{ata sloboda e Bo`ji blagodet i nagrada koja Gospod ni ja daril sosema nezavisno od na{ata voqa. Na{ata sloboda e samo negova voqa: “Vie ne mo`ete da sakate ne{to drugo od toa {to Allah saka” (El-Insan, 30)
Znaci kako sto razbrav nie sme slobodni da pravime se sto ne e vo nasa volja.I  nie nemozeme da skame drugo  od toa sto go  saka  bog...??A  kako  odlucuva GOSPOD(ALAH ,JEHOVA..Gi nabrojuvam site zatoa sto ova ne se odnesuva samo na muslimanite)za nasata  smrt????STO  ako toj vo negovata kniga pretpostavil deka ke umres  vo vojna  ili  od bolest ili od svoja raka-ne e li toa pak negova volja????