Свадбени обичаи!

Во врска со Галичката свадба..ако не му е место тука слободно бришете...

Обичаи од Галичка свадба

Секој Петровден, повторно е празник за очите и воздишка за душата, раскошните носии, езгиите, величествените обреди и ритуали на единствената Галичка свадба, чие пошироко значење своја круна добива со влегувањето во ризницата на духовни вредности на човештвото што се под заштита на унеско.

Чинот на свадбата

Порано свадбарските церемонии траеле пет дена, а традиционално свадбата се одржувала на Петровден. Секој ден од свадбата има посебни обреди што се изведуваат по утврдени обичаи.

Пет дена пред Петровден се собира папрат и јаворово дрво од кои во дворот на младоженецот се прави колиба во која се сместуваат тапанџиите кои доаѓаат од Дебар.

На две вечери пред Петровден се реди бајракот. Редењето се врши на свечен начин во присуство на гости кои се поканети да дојдат на обичајот редење на бајракот. Гостите се гоштеваат и околу полноќ почнуваат со неговото украсување со разни цвеќиња. Во таа прилика девојките пеат пригодни песни за неговото украсување.

Пречек на тапаните

Спроти Петровден, од спротивната страна на селото, тапаните со специјална мелодија го најавуваат своето доаѓање, со свирење на езгија. Помладите - побратимите на момчето, момите и други роднини изгледуваат да ги пречекаат. Пред куќата на младоженецот се изведува обичајот играње на свекрвиното оро. Свекрвата излегува пред куќата со сито на глава, во кое е ставен специјален леб месен за оваа пригода. Исто така, се изнесува и вино во чинија која е искитена како и другите свадбени ритуални предмети. Лебот значи благодет за невестата - да биде цел живот во куќата на мажот и од се срце да дојде кај него. Во оваа пригоа тапаните ја изведуваат мелодијата со која започнуваат свдбените обичаи.

Одење на вода

Овој обред се смета за еден од најзначајните на свадбата, затоа што младата поминува од едно доба во друго - од моминство во зрелост на жената. Тој ден вечерта роднините на зетот, без него, одат во куќата на невестата, ја земаат со нејзините роднини и сите заедно одат на вода на три чешми од кои невестата црпи вода и по малку испива од неа.При одењето на вода, сите учесници носат запалени борини. Водалените по три чешми ја враќаат девојката во домот на таткото, а тие се враќаат во куќата на младоњенецот и се веселат. Пред куќата на невестата младите играат оро околу огнот. Тоа е симбол и желба во огнот да изгорат сите нејзини девојчински гревови


Канење на мртвите

Утрото на Петровден, зетото со најблиските роднини оди на гробишта да им направи чест на мртвите, да ги покани на свадбата, да побара изин - дозвола за женење. Кога ќе пристигнат на гробиштата, свирачите остануваат отстрана, свирејќи жална мелодија, специјално посветена за овој момент - канење на мртвите.

Зовење на роднините

Зетот со неколку другари оди на зовење кај кумот, побратимот и бајрактарот. При зовењето тапаните изведуваат езгии.
Роднините ги кани специјална зовачка, млада невеста со придружба. Зовачката носи со себе карта полна со вино и накитена со цвеќиња.

Бричење на зетот

На денот на земањето на невестата се повикува бербер или побратим да го бричи зетот. Пред да почне бричењето младоженецот зема прошчење од своите домашни и од најблиската рода и на сите им бакнува рака. За тоа време роднините плачат, особено најблиските од куќата, бидејки овој настан претставува одвојување од своето семејство и поклонување кон невестата т.е. кон основање на свое семејство, на што уптатуваат и зборовите од песните што се пеат при оваа пригода:
Одклони се од мајка, од татко, приклони се кон млада невеста. По бричењето зетот се мие со вино до три пати и обично го мие стариот побратим.

Тргнување на строј по невестата

Побратимите и младпженецот со коњи, на чело со бајрактарот први тргнуваат на строј. Тие со коњите бодинаат и преку старата црква со стројниците се среќаваат на патот за домот на невестата. По тргањето на побратимите од куќата на младоженецот тргаат и стројците на чело со свекрвата и свекорот. Свекорот во торбата ја носи сваќата - свадбена погача, која ќе ја менуваат кај сватоштините, а свекрвата пак ја носи торбата со разни подароци со кои ќе ја даруваат невестата. По нив одат кумот и старостватот, а најодзади одат тапаните. Кога свадбената врволица ќе се приближи до куќата на невестата мушчулџијата - побратим аберџија ќе се одвои од стројот и оди кај невестата за да видат дека стројниците доаѓаат по невестата. Во нејзината куќа мушчулџијата го даруваат со бела риза која ја врзуваат на гривата на коњот. Откако ќе ги извршат обичаите, тој се враќа кај другите побратими. Го известува младоженецот дека патот е чист и може да се појде до невестата. Заедно со побратимите и стројниците се упатуваат кон невестата каде ги пречекуваат домашните.

Изведување на невестата

Откако ќе ја промената невестата, пред вратата на кледот доаѓа стариот побратим, чука на вратата да му ја отворат, за да ја поведе невестата. Од внатре жените што ја поведуваат невестата бараат бакшиш, велејќи илјади илјади. Тој се погаѓа со нив и им пушта под врата некоја ситна пара. Тие не отвараат се додека не изнудат повеќе пари. Потоа се отвара вратата, ја поведуваат невестата, од едната страна братот, а од другата страна побратимот. Други од побратимите на момчето го земаат чеизот - ковчезите ги товарат на коњ носејќи ги надесно. Тоа го прават за среќа на невестата за да не се поврати назад во татковиот дом, т.е. да не му се случи нешто лошо на момчето и пеат за разделба од нејзините најблиски. Кога тргнува, невестата до три пати се поклонува на куќата, по неа тргнуваат стројниците а по нив свадбарите и овој пат предводени од бајрактарот. По него се носат ковчезите со невестинскиот чеиз, а потоа оди невестата, по нив сватовите, а на крајот тапаните. До половина пат невестата постојано плаче тука таа се простува од својата најблиска рода. Откако невестата ќе се поздрави со својата рода тие се враќаат назад а коњот со невестата го поведува свекорот.

Во домот на момчето невестата ја пречекува свекрвата со сито и погача на глава, а во десната рака со бокал вино. Свекрвата се врти три пати околу коњот со невестата потоа со лебот ја удира невестата и и вели “жити лебов да ме слушаш“. Невестата ја поведуваат со уздата од коњот а на главата и ја ставаат капата од момчето за да го слуша и да му биде верна во заедничкиот живот. Стариот побратим и побратимицата и ги ставаат венците на глава и ја водат кон огништето и со синџирот ја удираат по главата. Со ова всушност ја венчаваат за куќата да биде вечна и да остари колку што е стар оџакот. Вечерта во дворот на куќата на младоженецот младите играат, а невестата заедно со младите девојки од куќата легнуваат да спие.

Утредента сите заедно со невестата одат во црква за да ги венчаат младите. Невестата е покриена со дулак и така влегува во црква. Од црквата по венчавањето невестата излегува откриена. Свекрвата оди пред младоженците, врака држи бело котле накитено со коприна и жолто париче, со босилек и вода ги прска младите неколку пати додека стигаат до дома. Свекорот ги носи висаѓите со погача, леблебии и пченица. Стариот побратим по излегувањето од кледот зема едно грне полно со ореви, шеќер, леблебии и го крши од вратата на кледот. Младите се натпреваруваат кој ке земе од оревите за да им се врати таа радост. Утрото се оди на вода, невестата ја носат на чешма, каде на сите роднини и гости им потура за да се измијат, а потоа им ги предава даровите на најблиските роднини од момчето. Попладне доаѓаат поклонари кои ги носат своите подароци за невестата а притоа ја даруваат и со пари. На поклонарите им се дава вечера и се пее и се игра до доцна во ноќта. Утредента тапанџиите со посебни мелодии и езгии ја напуштаат куќата на младоженецот, се поздравуваат со сите домашни при што и тие ја даруваат невестата.

Ова се само дел од богатите свадбени обичаи...

Изменето од ФорумскаБаба - 02.Јули.2010 во 03:43

Свадбени обичаи од Дебарско

 

 

Последната ноќ девојката кај татко и не ја минува сама. Дента едно моимче или девојче ги повикува сите нејзини другарки вечерта да дојдат, да ја чуваат девојката. Бидејќи секоја женска челад додека е девојка уште је викаат цуца па и овој обичај се вика чување цуца. Нив има се дава поголема и одвоена соба. Во средината на собата седи свршената девојка и околу неа се поредуваат нејзините другарки. Во знак дека свршената девојка жала што ја остава родителската акуќа и своите другарки, почнува да плаче, а тоа плачење преоѓа и во умерено кукање. Во плачењето се придружуваат и другарките. Откако добро ќе се наплачат, во некоја доба на ноќта почнуваат да се веселат и да тупаат на дајре. Во исто време се игра и оро. Вака трае до зора. За сето време на играњето и пеењето никој од машките не смее кај нив да отиде. Утрото некои другарки си одат во своите куќи, а некои остануваат да и се најдат за време на облекувањето во невстинската облека.

Оваа иста вечер додека девојките се веселат, една жена меси погача која се вика сваќа. Родителите на девојката и нејзините роднини, таткото на момчето го викаат сват, а мајката – сваќа, та по нејзиното име и погачата се вика сваќа. Така, иста погача со исто име се меси истата вечер и кај момчето, бидејќи и родителите на момчето и неговата роднина, родителите на девојката ги викаат: сват и сваќа. Додека погачата се меси и во црепна под сач се пече, жените и девојките пеат разни песни. Овие две погачи за време на свадбата се изменуваат и се ставаат на чело на свадбената софра.

Истата ноќ, додека девојките ја чуваат цуцата кај момчето се наоѓа целата роднина. Машките се веселат, пеат и играат ора, а само жените подготвуваат за утрешниот ден се што е потребно.

Утредента во закажаното време почнуваат да се собираат сватовите. Ако патот е долг, сватовите доаѓаат со коњи. На секој коњ се обесува по една проста риза. Сватовите се собираат во една одредена соба, тука пеат и играат, а нив роднината весело ги служи со ракија или вино.

Додека сватовите се собираат и се веселат, побратимот кој е оженет и има живи родители, го зема свршеното момче за рака и го одведува во собата, каде што ќе го бричат и облекуваат, насобраната женска роднина му пее различни песни. Честопати побратимот нема што да обриче, но пак тој обичај точно се прави.

Свршеното момче и девојка мора да имаат нова свадбена облека.

Облекувањето почнува по овој редослед: прво момчето облекува убаво извезена кошула со јакна, која под грлото се закопчува со убаво копче. По кошулата облекува џамадан со или без ракави, кој е однапред на градите и ракавите ишаран со срмен или свилен гајтан. Над џамаданот облекува долама, која секогаш се шие од клашна (волнен шајак); и, и таа е со црн гајтан, од свила, волна или памук по краевите и секаде каде што е потребно заради симетрија е ишарана, а пак полите (левата и десната) под колената правилно се составауваат. Потоа се опашува со еден волнен појас, а преку тој појас доаѓа друг, поубав и поскап појас. на главата става фес, а околу вратот обесува сребрен синџир со саат, и после тоа облекува ќепе. Ако е зима облекува бечви, а ако е лето тозлуци од волна и ги врзува со свилени или срмени потколенки, а најпосле обува отворени чевли за да му се гледаат и чорапите.

Откако вака ќе го спремаат му даваат во рацете еден убав извезен пешкир за и тој да се страми како невестата. А друг пешкир му закачуваат на десната страна од појасот. Една убава свилена шамија му се врзува на вратот, а напред, каде што се закопчува кошулата на свилен конец виси еден алтан (златна пара).

Коњите на кои ќе јава кумот старосватот, побратимите и момчето на гривата имаат од едната и од другата страна везени долги и убави крпи (ризи).

Побратимите го земаат момчето за рака и го водат кај родителите да им бакне рака, а тие него во челото; откако ќе им бакне рака на родителите, потоа им бакнува рака и на другите сватови, а на прво место на кумот и на стариот сват.

Кога и тоа ќе заврши им се јавува на сите да заминат по девојката.

Бајрактарот напред го носи бајракот, кој на врвот има големо закачено јаболко, украсено со цвеќе. Околу бајрактарот, кој не е женет, се собираат сите момчиња кои по патот пеат и ги веселат другите сватови. По нив на коњите доаѓа роднината на момчето, а по нив кумот, старосватот, сватовите, побратимот (постариот). зетот и младиот побратим.

Лицето што го носи бајракот се смета и како побратим. Побратимот што одел по куќите и ги канел сватовите, таа иста карта ја носи со себе, а стариот сват ја носи погачата, која се вика сваќа.

На поаѓање жените и девојките чукаат на дајре и им пеат на сватовите. Кога нив ќе ги испратат од градот или селото, тие на едно место, ако е летно време, застануваат да ги чекаат невестата и сватовите. Целото време на чекањето го минуваат во играње и пеење.

Во исто време кога побратимите го облекуваат момчето, тогаш младите жени и девојките ја облекуваат девојката во невестинска облека, за да биде невеста. Облеката се облекува по овој редослед: прво, се облекува долга кошула, која на ракавите е со разнобојна, доста вкусно везена со свила, таа е десет прсти оддалечена од петиците, долу на кошулата везот е памучен и секогаш бел. По кошулата облекува елек, кој може да биде со ракави или без ракави, однапред тој е украсен како и машкиот џамадан, а од него се разликува по тоа што од десната и од левата страна се наредени по еден, два па и три реда копчиња. Над елекот се облекува зобанче, кое не смее да биде подолго од кошулата, туку за неколку прсти покусо, како би можела да се гледа и кошулата; кратките долакти ракави се украсени со гајтани, а на крајот шест прсти подвиткани за да може да се стават пари или нешто друго. Откако ќе ги подигне полите, прво се опашува со еден прост појас. Во левата и десната пола става реси од друг појас, кој се ткае, и две жени почнуваат да ја опашуваат. Ресите пак, се едно до друго начичкани како чичка. Овој појас подоцна во животот многу ретко се носи. бидејќи премногу е тежок за носење и е неудобен. За појасот закачуваат бовча и таа го трга предниот дел на кошулата. Бовчата личи на кецела и неа на разбој ја ткаат. Над бовчата за појасотр уште повеќе напред да трга, се закачуваат неколку убави шамии. Над тие шамии се стават павти. Најпосле облекува џока, која може да биде двојна: ако е зима- зимна, (од волна), а ако е лето – летна (од чоја). Става шарена капа, а над неа дарпна, која ја прават од бело платно, а од страните е везена, тој вез се вика ветка. Најпосле обува жолти чевли кои ги викаат – филари.

По облекувањето настанува китење. На ушите и обесуваат по еден или два чифта неудобни обетки; на челото и стават чомра, која е украсена со стари бели пари, а на средината на тие пари, на челото и обесуваат по пет до петнаесет алтани со разна големина, на прстите и ставаат по неколку сребрени неудобни прстени.

А над сето ова и обесуваат дулек, кој се шие од чоја, од едната страна тој личи на вреќа, а пак од другата страна, каде што е главата постепено се стеснува во едно подебело и околу со цвеќе и босилек ишарано возвишение, кое личи на китка цвеќе. Штом девојката се облече во невестинска облека, доаѓаат родителите, роднините и пријателите, да ја видат невеста и да се опростат од неа. За цело време на спремањето другарките и пеат песни. Пред да стигнат сватовите кај невестата, еден побратим кој јава на коњ, со картата во торбата, поаѓа и им јавува на родителите на девојката дека доаѓаат сватовите, ја вади од торбата картата со вино и им дава да се напијат. После ова побратимот кој го викаат мустулџија, добива една крпа и се враќа кај сватовите.

Кога ќе дојдат сватовите и ги воведат в куќи, слегуваат од коњите влегуваат во собата и по старешинство седнуваат на софрата во два реда. Двајцата побратими со момчето, кои се наоѓаат во средината или седат на истата софра со сватовите или пак малку подалеку стојат од нив, чекајќи што порано да ја изведат невестата од девојкината соба – за да се појде. Кога невестата ќе биде спремна за поаѓање, побратимите, зетот и неколку роднини и оддалечени од куќата, каде што е свадбата, на едно место спремаат софра, ракија и вино та околу неа наседнуваат малку да ручаат, заради обичај. Тука тие се веселат додека сватовите со невестата не тргнат после им се придружуваат и одат понатаму.

Сватовите ги послужуваат неколку момчиња кои на девојката и се роднина со ракија, со вино и со кафе. Некаде се дава мал ручек или ужина.

Старосватот ја дава својата сваќа (погача), а ја зема девојкината, и после тоа се јавува за тргнување. Сватовите се редат онака како што дошле. Невестата јава на коњот, а од страните ја држи роднината на момчето. Кога сватовите ќе тргнат од куќата на девојката, едно момче го води коњот на невестата, и кое за тоа добива од кумот јаболко, во кое има неколку гроша. После уздата на коњот ја зема кумот, и тој така ја води до куќата на момчето.

Свадбени обичаи од Лазорополе

МАРИОВСКИ ОБИЧАИ: КАНЕЊЕ НА ЗЕТОТ И НЕВЕСТАТА ПО КУЌИ

Во понеделеникот, по водењето на невестата на вода, почнувале со канењето. На канење оделе со гајдаџијата сите закониити луѓе, како и свадбарите. Прво го канеле нункото, ако е од исто село, потоа оделе со ред кај сите. Секој докаќин каде што влегувала невестата за канење навреме си имал подредено маси и столови за седење. На масите имало пиење: ракија и вино, за јадење: погачи, питулици, мазник, кисело или благо млеко (според времето во кое се правела свадбата). Невестата и зетот не седнувале на трпеза. Од благата ракија што ја носеле, му турале на домаќинот и другите од куќата – со што ги канеле да му дојдат на прегозбата. За време на канењето играјќи пееле:

Женил се Петре војвода
Женил се Петре војвода,
леле, женил се, Петре војвода,
сета си рода поканил,
леле, сета си рода поканил.
До девет сестри поканил
леле, до девет сестри поканил,
постара сестра не канил
леле, постара сестра не канил.
Сам пошол Петре да кани,
леле, сам пошол Петре да кани.
- Повели сестро на свадба,
леле повели сестро на свадба.
- Не можа брате да дојда,
леле не можа брате да дојда.
Тешка ми куќа суредба,
леле, тешка ми куќа суредба.
Имам си клета свекрва,
леле, имам си клета свекрва,
имам си кучка јатрва,
леле, имам си кучка јатрва.
Машко ми дете на раце
леле, машко ми дете на раце
не можам брате да дојда,
леле, не можам брате, да дојда.
Ќе ти ја пуштам внука ти,
леле, внука ти, бела Марија.
Мајка Марија плетеше,
леле, мајка Марија плетеше,
ем си ја ука учеше,
леле, ем си ја ука учеше:
-Марике, ќерко, Марике,
леле, Марико ќерко Марике
не реди леси до пети,
леле, не реди леси до пети,
не ми се бело променуј,
леле, не ми се бело променуј
не носи киска на глава,
леле, не носи киска на глава,
беќари бесни палави
леле, беќари бесни палави.
Ќе ти ја земат киската
леле, ќе ти ја земат киската.
Вујко ти не е војвода (беќар)
леле, вујко ти не е војвода,
да му ја земи киската,
леле, да му ја земи киската.

 

Собирање прегозба

Во понеделникот  по пладне се собирале сите канети роднини. На прегозбата си носеле ракија, вино, погача, благ мазник и тепсија со месо од кокошка, од јагне или од свиња. Редот на седењето бил ист како и порано. Жените седеле на женскиот тланик,  а мажите на машкиот. Зетот и невестата пред јадење, пак гувееле по трпеза и им бакнувале рака на сите. Свекорот давал знак кога да се почне со јадењето.

Прво на трпезата се ставало јадењето од домаќинот, а потоа деверите го донесувале јадењето од секој свадбар што си носел. Свадбарите почнувајќи од нункото, се прекрстувале и го пуштале пагурчечто со својата ракија на секој да се напие, а потоа секој од присутните го правел истото. Погачите и мазниците се раздавале по трпезата. По раздавањето почнувале да јадат. По ручекот невестата дарувала. Даровите што ги давала невестата биле од свекрвата. Зетот му бакнувал рака на оној кој требало да биде даруван, а невестата му го префрлала дарот преку рамо.

До пред Балканските војни, нункото старосватот, деверите, стричевите и вујчевите, како и другите почесни луѓе се дарувале со бели крпи, а нунката, старосватицата, девериците, стрините и вујните со обруси. Ако не им доставувале обруси, ги дарувале со фути. На другите канети свадбари им се давале дарови калемарки – шамии, сатрачиња – шамивчиња. Исто така, ги дарувале и сите јабанџии што биле поканети, без разлика што не им биле роднини.

По Балканските војни почнало да се укинува собирањето прегозба. Обичаите од прегозбата ги поместиле во неделата вечерта. Исто така, настанале промени и во дарувањето. Белите крпи и обруси ги замениле со кошули. Овие промени настанале како резултат на новите општествени политички и економски услови.

Испраќање на законити луѓе

Законитите луѓе ги испраќале во понеделникот по ручекот. Свекрвата на сите законити луѓе во торбите им клавала погача и јаболка. Прво го испраќала нункото, потоа старосватот и старосватицата, постариот девер и на крајот малиот девер. За време на испраќањето, гајдаџијата свирел. Откако ќе излезеле во дворот, на патот, зетот и невестата за последен пат им гувееле. Откако ќе ги испрателе сите свадбари, невестата сосе венец на главата, колку за адет, заметувала, а свекрвата на трипати и фрлала пара во ѓубрето. Невестата си ги земала парите, а едно машко дете и го растурало ѓубрето. Потоа на невестата и го фаќале венецот од главата. Бршленот од венецот го носеле во јаслите.Н местото од венецот и виткале чалма со црвена киска.

Посвадбени обичаи

До годината невестата пред јадење им бакнувала рака на свекорот и на свекрвата и им потурувала вода да се мијат раце. Ако свекорот пушел, тогаш му го палела лулето, а кога ќе си дојдел од работа – му ги собувала опинците. Во вторникот по свадбата, зетот одел на дрва и правел плаз (дрво на кое се прицврстувал паличникот и ушите од ралото). Невестата влачела волна на гребни, ја предела и плетела гаќник, потоа замесувала леб. По месењето откако ќе се измиела раце, свекрвата ја турала водата на бочва или каца со повеќе обрачи – за невестата да има по веќе деца. Според обичаите, невестата до годината не одела со свеќа кај мртовец, за да не се раѓаат мртви деца. Кога прв пат ќе се сретнеле две невести на чешмата, а немале сторено шест недели, не смееле да си проговорат додека не си променеле прстен. Двете невести ваделе по еден прстен од левата рака и го клавале на чевелот од десната нога. Потоа се наведнувале и во замена си ги земале прстењето, се бакнувале в лице и потоа разговарале.

Во постаро време постелата на невестата се кревала  до неделата. Во саботата невестата одела на саботнина кај старосватот. Во постелата каде што спиела невестата, се клавала пиралка. Со невестата на саботнина оделе, свекорот, свекрвата, золвата и машко дете. Ноќта спиела кај старосватот. Старосватот им давал вечера и во неделата сабајле појадок. Во текот на годината невестата ја канеле сите роднини. Со неа оделе свекорот и свекрвата.

Калесници

Во четвртокот вечерта кај зетот иделе калесници: братот на невестата и некои најблиски братучеди, односно сите што ќе ја повраќале невестата на првиче по еден канач – калесник. Секој калесник носел погача за канење, а брат и носел и киска од пердуви вапцани во црвена боја. Киската и ја давал на невестата и ја канел да појде кај мајка и на гости.

Дојди кало дојди кај мајка на гости
Дојди Кало дојди кај мајка на гости,
мајка ќе те гости шчо си мало јало,
шутар матеница, сребрена лажица.
- Мале, мила мале, мака се сторила,
со кого да дојда, момче е малечко,
момче е малечко, шега е голема.
Качи го на коњот, најди го под коњот,
коњот го зоба како леблебија,
како леблебија, како суво грозје.
И тоа ми вика, мале, мила мале.
јазе су му рекла, мале мила мале,
мака да те пали, јас не сум ти мајка,
туку си ти жена, желки да те јадат.

Зетот ги собувал и ги обувал калесниците. калесникот додека не му загувееле зетот и невестата, не им давал да го собујат или да го обујат. Ако невестата била чесна тогаш калесниците пребарувале јадење и го срамеле зетот. Бараното јадење или пиење го кажувале со други имиња. Така барале коњски плочи за ковање на коњите, а мислеле на питулици, барале вода од стрнка, а мислеле на мед, а откако ќе се поднапиеле – барале зетот да им заколе бивол со дваеаесет кожи (кромид). Зетот го терале да цепи борина под ноќви. Фаќале петли, ги колеле и барале да им ги пржат со сало, а за пиење барале врела вода преварена (мислеле на топла ракија). Пред јадење зетот и невестата им гувееле.

Во петокот по ручекот калесниците си оделе. Свекрвата на секој калесник му испраќала погача. На испраќање гајдаџијата свирел, а зетот и невестата му гувееле на патот.

Зетот кај дедото на првиче

Во саботата навечер зетот одел со невестата кај дедото на првиче. Со нив оделе уште и свекорот, свекрвата, золвите, а покрај куќните оделе уште и некои поблиски роднини. Вкупно се собирале барем 25 првичари. Со себе си воделе и гајдаџија. Вечерта оделе кај татко и на невестата пиеле, јаделе и таму спиеле. Во неделата изутрината оделе по другите куќи што му се мешале во првичето. Обично му се мешале вујчевите на невестата, стричевите и тетиновците. Така, кај еден појадувале, кај друг ручале, кај некој оделе на ракија, кај друг на вино. Свекорот (за секој сват каде што оделе на првиче) носел погача, со која ги канел и тие да му дојдат на првиче. Во понеделникот се враќале пак кај татко и  на невестата, тука ручале и си заминувале. На заминување зетот се повратувал и ги канел со картата вино, за да му дојдат на првиче.

Дедото кај зетот на првиче

Татко и на невестата одел на првиче веднаш во наредната недела. Исто и тој водел првичари колку што му дошле. Домаќинот на секоја куќа од каде што имало првичари, носел погача за сватот. Истите адети и обичаи се повраќале (како што ги чекале, така сега ги пречекувале). Зетот и невестата биле облечени во своите носии од свадбата. За цело време додека се јадело, пиело, свирело, пеело и играло, зетот и невестата стоеле на нозе, а вечерта последни си легнувале. Првичарите што оделе, а и тие што чекале, си имале свој гајдаџија. На првичињата најмногу се пееле хумористични и јуначки песни.

Невестата на поседок

Велигденските пости биле најтешки и тогаш младенците се одрекнувале од повеќе работи. Невестата овие пости ги користела за одделување од зетот. Таа одела три недели на поседок кај мајка си. Со зетот немала никаков допир. На поседок ја водел свекорот, а од поседок ја враќал татко и. На Велигден зетот (со невестата) одел на гости кај бабата и се дарувале. Зетот ја дарувал со минтан, а таа го дарувала со ќемер.