1100 години од упокојувањето на преподобниот Наум

   1100 години од упокојувањето на преподобниот Наум Охридски - Јубилеј или срам за МПЦ...  

Што направи МПЦ за оваа прослава...  

Слово на Архиепископот Јован:

1100 години од упокојувањето на преподобниот Наум Охридски

Современата агиологија не располага со многу податоци за животот и практичната дејственост на преподобниот Наум Охридски. Немаме ниедна потврда за неговото авторство на некои пишани текстови, освен што се претпоставува дека напишал неколку канони за црковните богослужби. Постојат две житија за овој сесловенски просветител кои се напишани на старословенски, едното се смета дека е од десетти век, а другото најверојатно од шеснаесетти век, како и еден синаксар на грчки, можеби од тринаесеттиот век, којшто е придодаден на службата на преподобниот Наум на грчки, издадена 1740г. во Москополе, но во него има многу оскудни податоци за светителот.

Постојат претпоставки дека е роден некаде во Македонија, и немајќи скоро никакви противаргументи на тие претпоставки, би можеле тоа лесно да го усвоиме. Немаме ниту податоци каде се школувал и што изучувал пред неговата средба со светите браќа Методиј и Кирил. За прв пат неговото име историски се сретнува помеѓу учениците на светите Методиј и Кирил во Моравија и Панонија. Тој заедно со Климент, Ангелариј, Горазд и Сава отишол во мисија во Моравија 863г., на барање на моравскиот кнез Ростислав и по благослов на константинополскиот Патријарх Фотиј, и секако со согласност на ромејскиот властодржец Михаил III. Мисијата на Седмочислениците во Велика Моравија се состоела во тоа да го внесат словенскиот јазик во богослужбите, разбирлив за народот на тоа подрачје. Но тоа предизвикало големи непријатности со свештениците кои сметале дека е ерес да се употребува друг јазик на богослужбите во Црквата освен еврејскиот, грчкиот и латинскиот. Заради тие непријатности коишто ги имале светите браќа Методиј и Кирил со германските свештеници, биле повикани од тогашниот Папа, Николај I да дадат одговор за некои недоумици поставени во врска со нивната мисија. Во придружба на светите Методиј и Кирил при доаѓањето во Рим бил и свети Наум. Најверојатно токму овде е ракоположен за ѓакон. Светите браќа успешно ја одбраниле нивната мисија во моравското кнежество пред Папата Адријан II, кој бил избран во меѓувреме по упокојувањето на Николај I, но Кирил се упокоил во Рим и таму бил сохранет. Наум со останатите ученици и со Методиј којшто во Рим бил ракоположен во епископски чин се вратиле во Моравија, 885г. Наследникот на Папата Адријан, Стефан не бил наклонет кон свети Методиј и неговата мисија. Тој го прогласил неговото учење за лажно и ги забранил богослужбите на словенски јазик. Тогаш настапиле многу тешки времиња за учениците на светите браќа. Биле злоставувани, малтретирани, па дури некое кратко време поминале и во затвор. Не им преостанало ништо друго туку да се вратат таму од кадешто и дошле.

Преку Белград, а по препорака од управникот на овој град, отишле кај бугарскиот кнез Борис, во неговата престолнина Преслав. Помеѓу учениците коишто пристигнале во Преслав, покрај Наум бил и Климент и уште некои. Бугарскиот кнез Борис многу им се израдувал бидејќи одамна барал такви мудри и учени луѓе како нив. Биле поставени за учители, Климент во Кутмичевица, тоа било место во најјугозападните краеви на тогашното бугарско кнежество, додека Наум останал во Преслав. Свети Климент живеел и работел во Кутмичевица до 893г., кога е посветен во епископски чин, а потоа заминал во областа Велика. На неговото место во Кутмичевица дошол Наум.

Природно е секој монах да го привлекува живот во мир и молитвено тихување. Без оглед на тоа што ќе им донесе животот и службата, монасите ја посакуваат исихијата. Веројатно животот во тихување била една од неостварените желби на преподобниот Наум. Уште како млад прифатил да биде мисионер, а животот на мисионерот нема многу можности за тихување. По враќањето во Бугарија ја прифатил учителската служба и тешко е да се претпостави дека имал време за исихија. Дури во староста му се остварила таа желба. Ако добро може да се заклучи од првото житие на старословенски, тој во 900г. подигнал манастир на Охридското Езеро посветен на Светите Архистратизи Божји, кога најверојатно примил и монашка схима. По податоците од другото житие тоа било во 905г. Несомнено е дека се упокоил на 23 Јануари 910г. и дека е погребан во манастирот којшто тој го подигнал, а го погребал неговиот „брат, другар и сострадалец“ Климент. Сè до 1745г. споменот на неговото светителско име се вршел на 23 Јануари, но таа година, Архиепископот охридски Јоасаф II, го преместил датумот на споменот на преподобниот Наум од сосема практични причини на 20 Јуни. Така, оттогаш неговиот спомен се слави на 20 Јуни по Јулијанскиот календар.

Овие податоци со кои располагаме од житијата на св. Наум навистина се многу скромни за еден човек со толку голем култ не само на подрачјето на Охридската Архиепископија туку и многу пошироко. Големи тајни се тоа по кои принципи Бог ги прославува своите угодници, бидејќи за многу светители кои имаат исто така големо почитување во Црквата како и преподобниот Наум Охридски, немаме ни толку житејски податоци колку што имаме за него. Од ова може да се заклучи дека сигурно не е критериум пред Бога богатството на животни дејства, разните промени на службата, напредувањата и наградите со кои се украсуваат биографиите на световните луѓе. Најголема вредност пред Бога има љубовта којашто човек ја стекнува кон Бога и кон ближните. Тоа е мерката колку ќе станеме домашни на Бога, колку присно ќе се причестуваме со Логосот, каква блискост ќе имаме со останатите деца Божји, и секако какво ќе ни биде достоинството пред Бога.

Ако мериме со овие аршини, тогаш е сигурно дека би можеле за преподобниот Наум да најдеме уште многу податоци за неговиот живот. Сè што е напишано во Евангелието како мерка за доблестен живот можеме да го допишеме во неговото житие, сè што говорат Апостолите за Светителите кои се во Црквата се однесува на него, сè што Отците на пустината и другите преподобни до 10-от век го искусиле во подвизите во односот со Бога можеме да го препишеме како негово искуство, бидејќи токму таков е животот во Црквата, Христијаните се како прачки на лозата (Јован 15,5), кој отпаѓа од лозата тој се суши, но кој останува на лозата, сè што е на лозата е и негово.

Тоа значи дека и покрај тоа што немаме историски податоци за тоа како св. Наум се подвизувал, со сигурност знаеме дека се молел, дека постел, дека бдеел, дека читал, дека помагал на луѓето, дека поучувал, со еден збор дека животот го посветил на Бога и на ближниот. А од каде би го знаеле ова ако тоа не ни го кажал неговиот биограф? Го знаеме тоа од неговото презиме: Преподобен. За некој од Црквата да се прослави како преподобен тој сигурно со својот доблестен живот задолжил многумина, не само неговите современици туку и генерации после него. А што е тоа со што ги задолжил? Со примерот на својот остварен копнеж за Бога. Со примерот на успешно завршените подвизи во добродетелите.

Подвижништвото е само средство и метод за возвишената цел на единството со Бога. Дури и самите добродетели се средство за една подлабока и повозвишена цел каква што е љубовта. Подвигот го прави човекот истраен, добродетелите го прилагодуваат за соживот, но совршенството е во љубовта, бидејќи таа е начин на Божјото постоење. А преподобните луѓе токму неа ја бараат и токму неа ја стекнуваат, секако со благодатта Божја која дава големи дарови на оние што се трудат. Тие големи дарови ги добил и свети Наум, охридскиот чудотворец. Нашироко се познати чудата кои се случуваат на неговиот гроб, и познато е дека тој е исцелител на многу болни од најразлични болести. Бог го прославува и до денешен ден, како што тој го прославувал Бога за време на неговиот живот. Но преподобниот Наум Охридски го прославува Бога и денес, со нас и преку нас кои ја славословуваме Света Троица, бидејќи нашата вера со која го прославуваме Бога е насадена на неговата вера во истиот Бог, поткрепена на неговите заслуги, трудот и просветителската дејност, ама и на неговата надеж дека на крајот сите ќе се собереме околу Христа, како неговите претходници и наши претходници така и неговите следбеници, чедата негови кои сме сите ние што го споменуваме и прославуваме негово име и после 1100 години од неговото претставување пред Господа.

Архиепископ и Митрополит

+охридски и скопски Јован