Прилеп

Зрзе

Манастирот Св. Преображение или попознат како манастир Зрзе, се наоѓа околу 25 км западно од Прилеп. Подигнат е на една рамнина над селото Зрзе. Од сите страни е опколен со дабова шума, со отворен поглед кон Пелагониската рамнина. Манастирскиот комплекс зафаќа површина од околу 7000 м2, простор на кој се изградени згради и тоа во северо – источниот – конаците, во западниот – економските згради, а на јужниот и југозападниот дел – други помошни згради. Некогашниот манастирски комплекс заземал многу поголема површина од денешниот. Целиот простор одговара на површината која е природно оградена и заштитена со долини од јужната страна, и со значителен вертикален засек од источната страна. За заштита од западната страна порано бил издигнат висок дебел ѕид, од кого денес се зачувани остатоци. Целиот состав на згради заедно со црквата бил опколен со еден развиен фортификационен систем, веројатно со одбрамбени кули. Врз основа на историските извори, постанокот на овој историски комплекс би требало да ги бараме мекаде во средината на 14 от век, во времето на цар Душан. На тоа време и на втората половина на 14 от век би требало да му се припише и постанокот на испосничките ќелии изработени во вертикалниот засек на варовниот масив, источна граница на манастирскиот комплекс. Податоците за почетното ехзистирање на манастирот ги наоѓаме во обемниот текст на фреско натписот кој се наоѓа над јужниот влез однадвор, од црквата Св. Преображение. Натписот потекнува од околу 1400 та година и гласи:
Манастирот Зрзе го подигнал монахот Герман за време на валдеењето на царот Душан што го дознаваме од поменатиот натпис. Во втората половина на 14 от век кога Волкашин станал независен владетел на земјата околу Прилеп, грижата за манастирот ја превзеле внуците на монахот Герман, митрополитот Јован – зограф и неговиот брат иерономонахот Макарие – зограф.
По заземањето на овие краеви од страна на турците, споменатите браќа го отстапиле манастирот на управување на својот кмет Константин и неговите синови Јаков , Калојан и Димитар. Врз основа на натписот што потекнува од околу 1400 та година , се заклучува дека со доаѓањето на турците , манастирот почнува да запустува и да пропаѓа. Со преземањето на грижата за манастирот од страна на кметот Константин и неговите синови , манастирот почнува да се обновува. По смртта на кметот Константин, а веројатно и на неговите синови, по се изгледа манастирот повторно почнал да пропаѓа. На почетокот на 16 от век постоеле сериозни оштетувања а некои делови на црквата биле и урнати. Околу 1535 година дошло до обновување и поставување на нов живот во првобитната црква.
Во првата половина на 17 от век, манастирските луѓе покажале широка активност во врска со проширувањето на црквениот комплекс. Во тој периот на северната страна се доградила црквата Св Петар и Павле. Последната обнова на црковниот комплекс била во 19 от век.
Денешниот црковен комплекс од манастирот Зрзе се состои од храмот Св. Преображение, храмот Св. Петар и Павле, надворешната припрата на западната страна и дел од градбата на јужната страна од црквата на Св Преображение. Целиот тој комплекс е покриен со стари турски ќерамиди на три води. Јужно од црквата Св. Преображение , кон источниот дел е подигната кула – камбанарија.
Најстара постројка од овој црковен комплекс е црквата Св. Преображение, подигната од монахот Герман. Црквата е еднокорабна, засводена со полукружен свод и на исток, со пространа а внатре со полукружна апсида. Внатрешноста на црквата била осветлувана преку два прозорци од јужниот ѕид, кои во турскиот период биле реконструирани и зацврстени со железни решетки. Црквата имала влез на јужната страна, а веројатно имала и на западната пред да биде подигната припратата.
Во втората половина на 14 от век, синовите на Хајко, Прибил и Приезд со својата мајка дале да се живописа црквата. Фреските во овој дел на црквата на јавноста и биле познати само делумно, и тоа во првата зона. За време на конзерваторските работи врз живописот биле откриени големи површини фреско – живопис. Над првата зона на јужниот, западниот и северниот ѕид бил откриен фриз со светци во медалјони.
Фреските на наосот му припаѓаат на времето од 16 от век, најверојатно помеѓу 1535 до 1540 година. Живописот почнува од она место каде порано бил преградниот ѕид. На јужната страна постоел влез, кој подоцна бил претворен во прозор.
За време на конзерваторските работи биле откриени зачувани елементи од првобитниот трем на црквата подигната во 17 от век. Врз основа на тие откритија биле извршена реконструкција на западната и јужната страна од тремот со дрвени колонади меѓусебно поврзани со дрвени лакови. Во 19 от век повторно дошло до обновување на црквата посветена на Св Петар и Павле, која кај народот до ден денес се вика Чобанска црква. Оваа црква била живописана исто така во 19 от век со фрески од мајстор со слаби зографски квалитети.
Конзервацијата на манастирската црква заедно со истражувачките работи овозможиле да се проучат сите фази на доградбите, да се изврши реконструкцијана тремот и реставрација на оние места каде што за тоа постоеле елементи.

доколку имате прилика обавезно посетете го манастирот кој е во близина на Прилеп