Македонците од Егејска Македонија

Како што кажав, сите овие се пребегани во 1944 година, со крајот на германско-бугарската окупација, сепак, се поставува прашањето, откако СФР Југославија ги отвори границите, секој можеше да си замине, доколку сака, зошто дури и денес во Војводина, останаа доста бегалци од Егејска Македонија и не е регистриран голем бран на преселби во Бугарија, независно дали од НР Македонија или другите републики?

"Ако се кријата позади камерите нема ништо да постигнат , ако дете ни заплаче , мајката нема да го задои ."
Точно така но пак ќе кажам зошто сум бил таму и од тоа што сум го видел знам дека не ни сакаат да барат повекето некакви права.
Што се однесува до Виножито па ако се обесправени Македонци сите ке гласаат за нив пошто во ГР одамна има демократија и видоја дека никоја друга Грчка опција не им оди во прилог, но за жал колку и да боли тие денес се чуствуваат(поготово младите македончиња) во огромен број за Грци.
Мене лично ми имат велено да им дадат слободно да одлучат да се спојат со нас тие ке бидат први против.
За жал таја е реалноста сега таму.

Никаде не реков дека ги окривувам за моменталната состојба напротив виновни за тоа сме ние односно во нај голем процент владеачката партиа во македонија од 48 па се до 80-тите години.Додека нашите дедовци и татковци ги уживаја сите благодети на нашата делумна слобода и економски просперитет тие таму го живееа финалниот терор за самоодрекување.
Впрочем и тие самите тоа го велат ке ја кажам мислата на градоначалникот на Острово парафразирам овде кога ни требавте ве немаше никаде сега кога сме богати не сакате.А со вакви слични изјави често пати сум се сретнувал и веројатно тоа му е како едно алиби за тоа што се денес.
Додека за да се сврти обратно тркалото се плашам дека е невозможна мисија секако дека надешта последна умира.

eptendosadno напиша: Feniks 76 напиша: Никаде не реков дека ги окривувам за моменталната состојба напротив виновни за тоа сме ние односно во нај голем процент владеачката партиа во македонија од 48 па се до 80-тите години.Додека нашите дедовци и татковци ги уживаја сите благодети на нашата делумна слобода и економски просперитет тие таму го живееа финалниот терор за самоодрекување. Впрочем и тие самите тоа го велат ке ја кажам мислата на градоначалникот на Острово парафразирам овде кога ни требавте ве немаше никаде сега кога сме богати не сакате.А со вакви слични изјави често пати сум се сретнувал и веројатно тоа му е како едно алиби за тоа што се денес. Додека за да се сврти обратно тркалото се плашам дека е невозможна мисија секако дека надешта последна умира. На човек можеш со сила да му земеш , но неможеш со сила да му дадеш . Добро , сето тоа по НИВНА вина е завиткано во тајност , нешто како полуилегални информации добиваме , нешто како ете , им е страв , ете , сега се богати па затоа , ете и слични оправдувања . За мене нема оправдување , ама баш никакво . Но мислам дека влезот на Македонија во ЕУ , во тие институции ќе донесат промени во однос на нивната инпотентност и индиферентност , и тоа без истите да бидат ОВОЈ ПАТ прашани . Сметам дека ќе влезе еден , двајца , а може*и и повеќе македонски националиста во институциите и ќе ги дави европјаните со “ малцинските проблеми “ во соседната ни Грција , постојано и постојано . За што истиот има материјали , аргументи , што значи дека правото - вистината се на негова страна . Мислам дека сепак ќе има промени , порано или подоцна . Ако неможеш да ги победиш , ти придружиим се , но како да им влеземе во системот , тоа проблемот .

Може*и малце ќе излеземе од темата ама прашањето како да им влеземе во системот е многу интересно.
Моето скромно мислење е дека оваа влада со тнр. словенизирање на античките македонци(затоа што таму кај нашите владее мислење дека тие се правите Македонци кој спрема Грчката пропаганда го заборавиле Грчкиот, меѓутоа има точна дисктинција од Маџирите кој се доселувани знаеме од каде кој спрема Грците тие се вистинските Грци при што токму тука е вистинската конфузија во Грчката пропаганда) токму тоа и пробува да го направи само што тоа може*и би требало да се направи откако ќе влезиме во ЕУ и втора робота да го изедначиме стандардот барем приблежно со Грците за да пофторно не прифатат и ни опростат нашите таму иако во себе знаат дека сме исто.Пошто ГР. не се глупави практично ние со тнр. антиквизација практично се излизгавме и си ги покажавме роговите,секое одложување од членство во ЕУ сме чекор подалеку од неповратот.
Во една прилика кажав дека на Гр. им треба уште 10-тина ггодини за комплетно да го избрише Мак. јазик од нејзината окупирана територија затоа тие со сите сили и не држат надвор од евроатланските институции.

Feniks 76 напиша: "Ако се кријата позади камерите нема ништо да постигнат , ако дете ни заплаче , мајката нема да го задои ." Точно така но пак ќе кажам зошто сум бил таму и од тоа што сум го видел знам дека не ни сакаат да барат повекето некакви права. Што се однесува до Виножито па ако се обесправени Македонци сите ке гласаат за нив пошто во ГР одамна има демократија и видоја дека никоја друга Грчка опција не им оди во прилог, но за жал колку и да боли тие денес се чуствуваат(поготово младите македончиња) во огромен број за Грци. Мене лично ми имат велено да им дадат слободно да одлучат да се спојат со нас тие ке бидат први против. За жал таја е реалноста сега таму.

Tие луѓе навистина не бараат некакви посебни права, но сепак, ако се земе в предвид во минатото што доживеале, факт е дека и денес сеуште, особено кај постарата популација постои стравот. Не случајно во многу македонски села се говори македонски се додека таму не пристигне непознат човек, при што веднаш разговорот продолжува да се одвива на грчки.
А инакуво однос на младите, пак ќе кажам, зависи каде. Во костурскиот и леринскиот крај, а и воденскиот, чии жители сеуште имаат контакт со Македонија, македонскиот јазик се говори и помладите го разбираат јазикот, секако, не го говорат совршено, меѓутоа при контакт со Македонци се обидуваат да го зборуваат јазикот, секако не најсовршено, но се трудат.
Сепак, влијание овде има и тоа дали двата родитела се Македонци, или пак станува збор за мешано етничко потекло, пти што еден од родителите не е Македонец.
Истотака дури и денес се спроведува политика на асимилација, не со инструменти како оние порано, туку со сосема различни. Во Лерин сеуште невработеноста е повисока отколку во другите места. Имам другар Македонец од таму, кој доби понуда да студира во јужниот дел на Грција по многу поволни услови, ама тој ги одби. Понудата на работа и студирање во јужните делови на Грција е еден од поновите методи за асимилација на Македонците.
Донекаде и ние сме виновни. НР Македонија често го поставуваше прашањето за Македонците во Бугарија, додека по 1949 година многу помалку за оние во Грција, во Белград, грчкиот министер за надворешни работи отворено на Тито му кажа дека не постои македонско малцинство, а Тито, зависен од милоста, а и помошта од западниот блок, никогаш повеќе не го споменал тоа малцинство. Болно, но вистинито.

Pat напиша: Македон напиша: Донекаде и ние сме виновни. НР Македонија често го поставуваше прашањето за Македонците во Бугарија, додека по 1949 година многу помалку за оние во Грција, во Белград, грчкиот министер за надворешни работи отворено на Тито му кажа дека не постои македонско малцинство, а Тито, зависен од милоста, а и помошта од западниот блок, никогаш повеќе не го споменал тоа малцинство. Болно, но вистинито. Македон, па како не ти е срам ни малку да не покажуваш разбирање за традиционалното српско-грчко пријателство?! Ајде види во онаа другата тема да видиш дека во големосрпската карта која ја постираше Александров Срби се точно до грчката граница, а ете нели ние сме Срби, арно ама тие отаде што се исти како нас, е тие не се Срби, нормално. И да, Тито не е „ние“! Југословенската политика кон Македонија за време на СФРЈ може*и била за нијанска помека од онаа за време на СХС, но тоа само колку да не се сетиме.

 
Во почетокот на граѓанската војна, ФНР Југославија максимално ги помагала Македонците, секако, по барање на НР Македонија, дури подоцна, по наредба на големите сили, односно Велика Британија, тоа морало да престане, а ФНРЈ наоѓајќи се во тешка положба, натисната меѓу Западот и Истокот, престанала да дава помош. Чинам, поназад имам постирано за наредбите на британскиот амбасадор до ИК на КПЈ во однос на тоа, а посебно за осудата на Лазар мојсов, кој отворено се залагал за помагање на тој народ. Истото го прави и Колишевски, кој оди во јужниот дел на Македонија за да се запознае одблиску со состојбите и го храбри народот да помага на Егејските Македонци, па дури и подоцна ќе напише дека македонскиот народ бил понижен максимално со политиката на ФНР Југославија. Нема никаква улога овде СХС, Србија и слично. Да не говорам пак дека во СХС не е признат македонскиот народ, во СФРЈ е, има своја држава и слично.
Истотака факт е дека најголем дел од бегалците од тој дел на Македонија бегаа во НР Македонија ( речиси сите, а тоа е убава порака до сите наши соседи за идентитетот на тој народ ), а во шеесетите години, по повикот на Тито да се вратат во Македонија, чинам над сто и повеќе илјади бегалци се вратиле во Македонија. Тогаш се врати и на мајка ми фамилијата, заедно со илјадници други фамилии. Сите добија сместување, станови изградени за тие бегалци, за кои плаќаа ќирија, но сепак симболична. Не можеме да говориме дека сепак, ништо не се направи од страна на СФРЈ за тие луѓе, иако , секако, по барање на НР Македонија.

П.С. Поназад на темата имам постирано некои документи за тој период, за бегалците во Битола, одвојување средства од буџетот на Југославија за бегалците и слично.


Изменето од Македон - 19.Февруари.2010 во 01:30

Форум: Се сеќавате на детството во Д'мбени, по што го паметите?
Фотева: Се сеќавам дека како мали девојчиња пеевме македонски песни и дека ако не фатеа како пееме на македонски, требаше да платиме казна од 500 драхми. Беа тоа тешки времиња, но до 1936 г. и некако беше подносливо. Откако на власт во Грција дојде Метаксас и ја заведе неговата цврста диктатура, стана неподносливо. Се сеќавам дека во основното училиште со мене одеа и мајка ми и баба ми.
Тие не знаеја грчки јазик. Во нашето село само македонски се зборуваше. А со законите на Метаксас сите мораа да научат грчки јазик. Така, и баба ми, кутрата, мораше да оди во вечерно училиште да учи грчки. Преку ден работеа на нивите, а навечер беа должни да дојдат во училиште, и под свеќи, зашто тогаш немавме струја или ламби, да учат грчки. Зад нас во училницата стоеја наредени полицајци.
Ни беше тешко што не ни дозволуваа ниту да зборуваме, ниту да пееме на македонски. Еден ден кметот на селото отиде во Костур во полицијата да ги замоли за Велигден на прославата да ни дозволат да пееме македонски песни, да си ги запееме нашите песни, и ни дозволија.
И кога почнавме да пееме македонски песни, надвор од црквата дојде еден полицаец кој не знаеше дека имаме одобрение да пееме на македонски и почна да пука. Сите се разбегаа. На крај повторно бевме должни да платиме казна од 500 драхми зашто сме пееле на македонски.
Средно училиште завршив во Костур. Во гимназија, костурчанките ми викаа: “Ти мори, Бугарке, што бараш тука?” Јас им велев: “Јас не сум Бугарка, јас сум Македонка. А вие што барате тука? И јас сум дојдена да учам, како и вие”. Но, морам да признавам дека односот на повеќето професори во гимназијата кон мене беше многу коректен.

Што правевте за време на војната со Италија, која избувна во октомври 1940?
За време на моите гимназиски денови живеев кај тетка ми во Костур. Но кога започна грчко-италијанската војна, Костур се испразни, сите костурчани заминаа да живеат по селата. Јас тогаш бев трета година гимназија, но како и другите немав избор и се вратив во селото, во Д'мбени. Италијанците го бомбардираа Д'мбени зашто знаеја дека има складишта со оружје во селото. Кога започна бомбардирањето, ние во селото веќе имавме партиска организација на Комунистичката младина на Грција. Потоа, во 1943 г. станав член на Комунистичката партија на Грција.

Кога се вклучивте во борбите за време на Втората светска војна?
Главно се занимавав со политичка пропаганда. Го организиравме македонскиот народ во борбата, да дојдат со нас, со ЕЛАС, а не со Бугарите, чија пропаганда беше многу силна. Ги придобивавме Македонците да влезат во ЕЛАС и да се приклучат на дивизиите на ЕЛАС кои се наоѓаа на Грамос. Во тоа време на првиот состанок на Комунистичката партија за Костурско зборував за ситуацијата во нашиот крај и за прв пат ми беше дозволено да се обратам на македонски јазик. Тогаш ни кажаа дека би било добро да се формира посебна македонска организација во рамките на КПГ и на ЕЛАС. Така настана и СНОФ (Славјаномакедонски ослободителен фронт). Основачкото собрание на СНОФ се случи токму во моето село Д'мбени. За секретар на СНОФ беше избран Паскал Митревски, кој постојано водеше борба со агитацијата на Бугарите.

Дали Македонците масовно му се приклучија на СНОФ?
Во тој дел од Егејска Македонија, сите македонски села околу Костур беа организирани во СНОФ. Многумина Македонци од нив, меѓу нив и јас, и со оружје в рака се боревме против бугарскиот и германскиот окупатор заедно со единиците на ЕЛАС.
На Втори август - Илинден беше формирана и првата македонска бригада која беше наречена “Прва ударна бригада на Македонците под Грција”. И јас бев дел од таа дивизија, а нејзин командант беше Илија Димовски - Гоче. На 3 септември е ослободен Костур. Ние со дивизијата учествувавме и во ослободувањето на Костур, и на околните македонски села.

Бидејќи околу ова има различни контроверзии и интерпретации, дали СНОФ како чиста македонска организација го поставуваше прашањето на независна Егејска Македонија или припојување со Вардарска Македонија?
Не. Такво барање никогаш не постоело и не беше отворено. Ние се боревме заеднички со Грците.

Во Грција ве обвинуваат дека СНОФ и бригадата на Гоче беа под директна контрола на Тито.
Тоа не е вистина. Ние во тој период немавме врска ниту што се случува во Југославија, ниту за Тито. Дури во октомври 1944 г. преминавме во Вардарска Македонија со дивизијата каде што продолживме да се бориме против Германците кои се повлекуваа од Грција и против балистичките банди. Во ноември 1944 г. влеговме во Битола со дивизијата. Тука имаше несогласувања. Од КПГ бараа да чистиме некои подрачја во Грција, а Гоче нареди да одиме во западна Македонија и да ја чистиме од балистите. Три месеци се боревме против балистите. Во меѓувреме, во Грција се случи британската интервенција и срамниот договор од Варкиза со кој ЕЛАС го предаде оружјето на Англичаните и на монархофашистите. Во декемвриските настани во Атина се бореа и двајца наши соселани на страната на ЕЛАС кои загинаа. Едниот од нив е Коста Трповски, братот на Лазо Трповски.

Бригадата беше распуштена по војната. Кога повторно оружено се организиравте и кога настана НОФ?
Во Грција дојдоа на власт монархофашистите и почнаа да ги апсат комунистите, да го малтретираат народот. Ние веднаш се организиравме и започнавме борба заедно со ДАГ (Демократската армија на Грција). Некои бегалци од селата кои побегнаа од теророт на грчката десничарска власт, не можеа и не сакаа да се вратат назад во Грција за повторно да се борат. Но, од бригадата повеќето борци се вратија во Егејска Македонија и се бореа како дел од ДАГ.

НОФ беше легално признат од КПГ?
Да. Генералниот секретар на КПГ Никос Захаријадис знаеше што се случува. Захаријадис официјално го призна НОФ уште на 26 декември 1945 г.

Колкава бројка Македонци се бореа на страната на ДАГ?
Командантот на ДАГ, генерал Маркос Вафијадис, официјално изјави дека во ДАГ имаше активни 16.000 македонски борци. Ние се боревме заедно со Грците во ДАГ, сè до последниот миг, додека ДАГ не се повлече во Албанија, откако ја загуби војната. И за време на војната немаше никакви недоразбирања во ДАГ меѓу Грците и Македонците. Јас со армијата и со еден куп бегалци влеговме во Елбасан.

Кога ве уапсија вашите соборци од Даг во Албанија?
На 2 октомври, на денот на прославата на меѓународниот ден на мирот ми стаса телеграма од Василис Барџотас, во која пишуваше: Другарке Вера, вие заедно со Минчо Фотев, Уранија Јурукова и Ташко Хаџијанов штом го добиете ова писмо веднаш да тргнете за Бурели. Таму беше главниот штаб на ДАГ. Таму нè пречека генерал Вландас, нè уапсија и нè ставија во засебни самици. Тоа што се случуваше таму беше фарса. Целата вина за поразот на ДАГ Грците ја префрлија врз македонското политичко раководство, како и врз 11-тата дивизија на ДАГ која беше македонска. Вландас побара од мене писмена изјава за моите “гнасни дела” и за бандата на Тито и Колишевски. Му напишав точно сè што се случуваше. Тој ми вели, ова не се бара од тебе, вие како и целото раководство ја знаете мојата активност во двете револуции во Грција. Тој процеди, ќе видиме. Е, ќе видиме, му одговорив.
На 7 октомври сите беа собрани во Бурели и тогаш Захаријадис зборуваше дека НОФ била предавничка организација и слични глупости. На Паскал Митровски не му дозволија да се обрати, но мене Захаријадис ме пушти. И тогаш реков: “Другар Захаријадис, Македонците и организацијата на НОФ од 18-годишни деца до 80-годишни дедовци и баби се бореа за Грција и за ДАГ. Како можете оваа организација да ја нарекувате предавничка”. Захаријадис посрамотен ја напушти седницата.
Откако ми рече дека ми го знаел и псевдонимот од ОЗНА, му велам: кој е? А, тој ми вели: Вера. Сите почнаа да му се смеат, зашто знаеја дека Вера ми е партизанското име од Грција. Набргу од Бурели, врзани нè одведоа во Тирана каде што бев во затвор 3 месеци, од каде што на товарниот брод Мичурин 11 члена на македонското раководство нè испратија во Одеса во Советскиот Сојуз, а оттаму со воз во Москва.

Колку време поминавте во истражните затвори во Москва?
Од јануари 1950 до 1952 г. Најпрвин ме однесоа во затворот Лубјанка, а потоа ме префрлија во затворот изграден од Петар Велики, Лефортовскаја Тјурма. Бев затворена во ќелијата 105. Офицерите на НКВД ме прашаа на кој јазик сакам да ме испрашуваат. Им велам, на македонски. Ми одговорија дека немаат преведувач од македонски, дали сакам од бугарски. Им велам, јас не знам бугарски, тогаш дајте ми преведувач од грчки. Ми доделија една жена Гркинка.
Офицерите на НКВД ме испитуваа секој ден. Дење не ме оставаа око да склопам, а ме испитуваа секоја вечер од 22.30 до 5 часот. Кога ќе се вратев од сослушувањата мртва уморна во ќелијата, стражарите ми велеа: ставај! Така цели 3 години. Бараа од мене да потпишам дека сум агент на Тито, на Англичаните, на Западот. Разни лаги и конструкции кои не ги потпишав. Сепак, и покрај недокажано дело и никаква вина, ме осудија на казна затвор 8 години. “Сега ќе одиш во Сибир во трудовите логори. Не се плаши”, ми вели. А јас му одговорив: “Свикнав на сè, нема веќе од што да се плашам”. Две години поминав во логорите во Сибир заедно со Уранија, а на крајот од 1954 г. ме известија дека сум ослободена од Врховниот обвинител на Советскиот Сојуз. Очекувавме таква вест, по смртта на Сталин. Очекувавме да нè пуштат дома во Македонија, но наместо тоа нè испратија во интернација во Казахстан, од каде што по многу перипетии за Југославија и Македонија заминавме летото 1956 г.

Ве има ли рехабилитирано КПГ на Грција?
Нашата вистина јавно ја призна КПГ во 1956 г. ЦК на КПГ нè рехабилитира како Македонци демократи и антифашисти кои заедно со грчкиот народ се боревме за слободна и демократска Грција и за национална и социјална слобода на Македонците во Грција. Вистината за нас уапсените и протераните излезе на виделина. Но, што од тоа кога нема враќање за црната судбина на Македонците од Егејска Македонија, кога не може да се поврати изгубеното од најдобриот период од животот. Сепак, моралната сатисфакција многу значи за нас, и за сегашните и идни генерации.