АСНОМ

Антифашистичкото Собрание на Народното Ослободување на Македонија  (АСНОМ) е врховно законодавно и извршно тело на Демократска Федерална Македонија во периодот од август 1944 година до април 1945  година, кога, согласно новите прилики, е реконституирано и преименувано во Народно Собрание на Македонија.

                   Прво заседание на АСНОМ

По објавувањето на одлуката за свикување на АСНОМ, се пристапи кон избирање на делегатите за Собранието. Самиот начин на кој се избирале делегатите за АСНОМ не е сосема јасен. Во "Зборникот на документи од АСНОМ", издаден од Институтот за национална историја, има еден спис на ЦК КПМ од кој се гледа дека "електорскиот процес" се опишува вака - обласните комитети треба да ги избираат пратениците за "Прохор Пчински" на местни конференции од по 5 - 6 лица.

Првото заседание на АСНОМ е одржано на 2 август 1944 година во манастирот Св. Прохор Пчински. Заседанието започна со изведување на песната Изгреј зора на свободата. На заседанието, кое во 17.15 часот го отвори најстариот делегат, учителот Панко Брашнаров од Велес, со присуство на делегати од сите краишта на Македонија и на претставници на големите сили учесници во антифашистичката војна - САД и Велика Британија, се донесени неколку важни одлуки:

    * Решението за прогласување на АСНОМ за врховно законодавно и извршно народно претставничко тело и највисок орган на државната власт на демократска Македонија

    * Декларација на АСНОМ за основните права на граѓаните на демократска Македонија|Декларацијата на АСНОМ за основните права на граѓаните на демократска Македонија

    * Решение на АСНОМ за воведување на македонскиот јазик како службен јазик во македонската држава|Решението на АСНОМ за воведување на македонскиот јазик како службен јазик во македонската држава

    * Решение на АСНОМ за прогласување на Илинден – 2 август за народен и државен празник на македонската држава|Решението на АСНОМ за прогласување на Илинден – 2 август за народен и државен празник на македонската држава.

Покрај овие одлуки на ова заседание се прифатени решенијата од Второто заседание на АВНОЈ, одобрена е работата на Главниот штаб, формирана е комисија за испитување на воените злосторства направени од окупаторите и нивните слуги, како и друга комисија задолжена за изработување на законски проекти. Од заседанието е упатен Манифестот на Првото заседание на АСНОМ до македонскиот народ.

Првото заседание на АСНОМ формира свој Президиум, кој всушност претставува прва македонска влада. Покрај претседател, Президиумот имал двајца потпретседатели, двајца секретари и 17 члена. За претседател е избран Методија Андонов - Ченто, трговец од Прилеп, за потпретседатели Панко Брашнаров, учител од Велес и Емануел Чучков (Мане Чучков), директор на гимназијата од Штип. За секретари се избрани инженер Љупчо Арсов, банкарски службеник од Штип и д-р Владимир Полежиновски, правник од Кичево.

Во составот на Президиумот биле и Јован Ѓоргов, свештеник од село Дреново, Кавадаречко, Епаминонда Поп Андов, професор од Струмица, Генадие Илиев Лешков земјоделец од село Дреново, Бродско, Камбер Хасан, земјоделец од село Долни Дисан, Кавадаречко, Ацо Петровски, кројач од Скопје и Младен Ѓорѓиев Челопечки, земјоделец од село Челопек, Кумановско.

    * ПРОГЛАС ОД ПРВОТО ЗАСЕДАНИЕ НА АСНОМ ДО МАКЕДОНСКИОТ НАРОД ЗА ОДРЖАНОТО ЗАСЕДАНИЕ НА АСНОМ.

„      ...Другарки и другари народни претставители, Во овој момент, во ова историско место “Св.Отец Прохор Пчински“ и на овој историски ден

- И Л И Н Д Е Н -, кога објавувам да е отворено Првото Антифашистичко собрание на народното ослободуење на Македонија, душата ми е преполнена со радост и пред премрежените очи гледам како се раздвижиле сите реки од Пчиња и Вардар до Места и Бистрица, заплускујат е целата македонска земја, сакајќи да измијат од македонскиот народ десетвековниот ропски срам од пропасти на Самуиловата држава, за да се роди денеска нова, светла и слободна македонска држава. Во овој момент, земјата на нашите покојници - многубројни народни герои, паднали и посејали коските си по цела Македонија, им станује по лека и они во мир веќе го гледаат изгревот на нашата слобода, гледат идеална дружба на старите Илинденци - на Гоце Делчев и денешните Илинденци - младата македонска војска, и поставените темели за остварението на идеалот на две поколенија, на две епохи - слободна, обединена Македонија. Во знак на почитание спрема падналите јунаци, ја ве поканувам да им ја изразиме со еден минут молчание нашата вечна, бескрајна признателност (при помен на жертвите одава се минутно молчение). Вечна слава на падналите герои за слободата на Македонија! Другари народни претставители, жив сум свидетел на два Илиндена - 1903 и 1944 година. Во моите спомени се нижат безброј моменти за илиденската народна епопеја и Крушовската република. Бескрајни беа напорите на вооружениот македонски народ, огромна беше жаждата му за слобода, борбата го дари со слободна Крушовска република. Но разјарениот башибозук и турската регуларна војска се нафрлија и го затрупаја оазисот на слободна Македонија - Крушовската република го потушија востанието и го стегнаја искрвавениот македонски народ во ново ропство. Животворениот извор на слободата не секна. Македонија ја поделија, ропствата се менија, но борбата на македонскиот народ не престана. Кога сите поробени народи на Југославија се дигнаја против денешниот непријател на целото човечество фашизмот, и македонскиот народ се нареди во таја борба. Тој во неа виде возможност да ја помогне општата борба на сите поробени народи и целото слободољубиво човечанство и да го оствари својот вековен национален идеал. И ете како резултат на тригодишни крвави борби, македонскиот народ ја врза својата судбина со судбината на сите југословенски народи, помогна со крф и борба да се дојде до нова, братска, демократска и федеративна Југославија. Денеска на фториот, славен Илинден, последен Илинден на неослободена Македонија, се стават темелите на македонската држава во која да се обедини и заживее нашиот народ онаков среќен живот каков го заслужува по своите претрпени ропски маки и петвековни борби. Да е жива нашата мила македонска федерална држава! Да е жива федеративна, демократска Југославија, заеднички покров на братските јужнословенски народи!....

               Bторо заседание на АСНОМ

По ослободувањето на Македонија од 28 до 30 декември 1944 година во
Скопје се одржува Второто заседание на АСНОМ, или поточно, Првото
вонредно заседание на АСНОМ. Покрај делегатите на заседанието
присуствуваат и: потпретседателот на Националниот комитет за
ослободување на Југославија Едвард Кардељ, Димитар Влахов, Светозар
Вукмановиќ – Темпо, претседателот на Отечествениот фронт на Бугарија
Добри Трпешев и претставници на советската и англо-американската воена
мисија.

          Трето заседание на АСНОМ 

се одржува од 14 до 16 април 1945 година. На ова заседание се
извршени измени во надлежностите на Президиумот на АСНОМ, кому му се
одземени извршните функции. Тие и се предадени на Владата на НР
Македонија, која е избрана на 16 април, на чело со Лазар Колишевски. Во
склоп на Собранието се формирани неколку одбори, а согласно новите
прилики, АСНОМ продолжува да рабо

Изменето од Македон - 25.Март.2010 во 17:48

Внеси реплика	страница 12 >
Tweet