ПРОЛОГ

СОЗЕРЦАНИЕ

Да размислувам за соборот (ликот) на покајниците и на покајничките, и тоа:
1. како тие без знаење или со знаење грешеле против законот Христов;
2. како се покајале, животот свој го исправиле и законот Христов го исполниле.
3. како сега ликуваат во царството Христово и нам со своите молитви ни помагаат.


БЕСЕДА
за победата на Агнецот
Тие ќе војуваат против Агнецот и Агнецот ќе ги победи... (Откр. 17:14).
Да се радуваме, браќа, и да се веселиме за победата на Агнецот над сите ѕверови. Лавовите и тигрите, и волците и лисиците, и хиените и змиите, ќе ги победи Агнецот! Кој го слушнал тоа и го видел? Нашите уши тоа го чуле и нашите очи го виделе. Агнецот е Христос Господ, а ѕверови се сите Негови противници, видливи и невидливи. И во наше време Агнецот победува, и во иднина се до последниот ден Агнецот ќе победува. Победувал, победува и ќе ги победува сите цареви и господари земски со ѕверски карактери, и нивните војски и наемници, и ќе ги прославува нивните следбеници. Таква сила има кроткиот Агнец Божји. О, браќа мои бедни, не бојте се, не плашете се, не сомневајте се: најголем Победител е вашиот водач, ваш помошник и ваш пријател. Он се именува како Агнец за да не научи да бидеме како јагниња: тивки, кротки, незлобни, трпеливи, подготвени на победоносна жртва и предадени на волјата на својот Пастир. Кога е Бог со јагнето, тоа е посилно од волкот, посилно е од лавот, повешто е од змијата и од лисицата. Но правдата не може да се познае, ниту победата конечно да се види додека двата света не се земат во предвид. О, браќа мои, кога двата света ќе ги земеме во предвид, ние ја познаваме вечната правда и бесмртната победа. Агнецот победува и само Агнецот.
О Исусе Господи, Цар над царевите, Победител во секоја расправија и борба, кротко и милосрдно Јагне Божјо направи не и нас победоносни јагниња. На Тебе слава и вечна пофалба. Амин.


Крај и на Бога слава


По молитвите на сите Твои светии, Господи Исусе Христе, Боже наш, помилуј не.

АМИН.

31 ДЕКЕМВРИ/13 ЈАНУАРИ

1. Преп. Меланија Римјанка. Родена во Рим од благочестиви родители и многу богати. Присилена од родителите, таа стапила во брак со некое познато момче Апинијан. Кога го родила своето второ дете, таа тешко се разболела и му рекла на својот маж дека ќе оздрави само ако тој се заколне пред Бога дека во иднина со неа ќе живее како брат со сестра. Мажот се заколнал и Меланија од духовната радост и телесно оздравела. Бидејќи по Божја промисла и двете деца им починале, тие се решиле да го распродадат сиот свој имот и да го разделат на сиромасите, на црквите и на манастирите. Патувале по многу земји и градови, секаде правејќи добри дела од своето богатство. Посетиле познати духовници во горниот и во долниот Египет и од нив многу научиле и се надахнале. За сето тоа време Меланија се подвизувала во строг пост, со срдечна молитва и со читање на Св. писмо. Имала обичај секоја година по трипати да го прочитува целото Св. писмо, Стариот и Новиот завет. Со својот маж живеела како со свој брат и соподвижник. Кога дошле во Александрија, примиле благослов од патријархот св. Кирил. Потоа отишле во Ерусалим и се населиле во Елеонската Гора. Овде Меланија се затворила и сета се предала на богомислие, пост и на молитва. И така проживеала 14 година. Потоа излегла за да им послужи на другите кон спасението. Основала машки и женски манастир. На покана од својот роднина, сенаторот Волусијан, незнабожец, отишла во Цариград и него го обратила во верата Христова (што не можел да го направи ниту Блажен Августин). Потоа пак се вратила на Елеонската Гора, каде што се претставила на Бога во 439 година, во 57. година од својот живот.
2. Св. праведен Јосиф, цар Давид и Јаков, брат Господов. Се празнуваат во неделата по Рождество Христово. За царот Давид, синот Јесеев може да се дознае се од книгите Царства. За свети Јаков види на 23 октомври. Праведниот Јосиф Евангелието го нарекува праведен маж (Мт. 1:19). Затоа му била дадена од Бога Пресвета Дева во заштита и му се дала голема чест во домостројот на човечкото спасение. Иако Јосиф бил од царски род на Давид, сепак тој бил скромен дрводелец во Назарет. Во својата 80 година ја зел Пресвета Дева од ерусалимскиот храм во својот дом, а во 110. година се упокоил.
3. Преп. мч. Зотик Сиропиталец (хранител на бедните). Познат по родот и по чинот. Се преселил во Цариград, отфрлувајќи се што било светско од себе и примил свештенички чин. Основал дом за бедни и во него ги сместувал оние кои имале потреба и им служел. Личен познаник на царот Константин Велики. За земеното злато од царот што го потрошил за сиромасите, Констанциј, синот на Константин, го зел, го врзал за дива маска, која била гонета се дотогаш додека светителот од раните не починал. Пострадал во ИВ век.
4. Блажен Теофилакт, ариепископ Охридски. Роден на островот Еврип а воспитан во Цариград кај најпознати учители на тоа време. Како клирик на Големата Црква, бил избран за епископ и бил испратен, иако не сакал, во Охрид, кде што поминал околу 25 години (отприлика од 1082 до 1108 година). Хоматијан Охридски го нарекува 'најмудриот архиепископ”. Човек со огромна ученост, светска и богословска, со истанчен византиски вкус, меланхоличен и осетлив. Теофилакт се чувствувал меѓу Словените во Охрид како прогонет меѓу варварите. Напишал толкувања на сите четири Евангелија и на други книги од Новиот завет. Тоа е најдоброто дело од тој вид после св. Златоуст, што и денденес се чита со голема полза. Од неговите останати дела познати се уште: Писмата и Житието на св. Климент Охридски. Во староста св. Теофилакт се повлекол од Охрид во Солун каде што, како што се мисли, и го завршил својот земен живот и се преселил во блажената вечност.

РАСУДУВАЊЕ

 

Еве уште два примери како милостивиот Бог им помага во неволја на оние кои со вера се надеваат на Него. Блажена Теодора Кесариска била родена во куќа на големец и била дадена во манастирот 'Св. Ана" на воспитување. Теодора не само што се воспитувала, туку и се подвизувала, подготвувајќи се да прими монашки чин. Царот Лав Исавријанец со сила ја извлекол од манастирот и ја прстенувал за еден свој војвода. Теодора се противела на бракот со сета душа, но била немоќна како јагне во волчји шепи. Таа тагувала и во срцето непрестајно се молела на Бога, да не ја остава. И на самиот ден на венчанието, кога гостите се веселеле, ненадејно му дошла вест на царот дека Скитите го нападнале неговото царство. Царот му наредил на тој свој војвода веднаш да појде со војската против Скитите. Војводата отишол и повеќе не се вратил, бидејќи загинал во борбите. Така св. Теодора со помош Божја се ослободила и како чиста девојка пак се вратила во својот манастир каде што се замонашила и како монахиња се прославила со својот необичен подвиг. Втор пример. Во манастирот 'Неусипајуштих" - ('На оние кои што не спијат") една гладна година се случило да биде голема немаштија. Игуменот св. Маркел, еден ден дочекал некои сиромашни луѓе и ги нагостил, па уште сакал да им даде пари за патот. Маркел го прашал манастирскиот економ колку пари има. Економот одговорил: 'Десет сребреници”. Игуменот наредил сите десет сребреници да им се дадат на сиромасите. Економот не ги дал сите десет сребреници, туку девет, а еден задржал за манастирските потреби. Тој бил многу загрижен за манастирот, бидејќи било голема немаштија. Тогаш ненадејно манастирот го посетил некој богат човек и му донесол на игуменот 90 златни таланти. Видовитиот Маркел тогаш го повикал економот и му рекол: 'Еве, Бог сакал преку овој благочестив човек да ни испрати 100 таланти, но бидејќи ти не ме послуша мене и задржа еден сребреник, заради тоа сеопштиот Промислител не лишува од десет таланти”.

 

 

СОЗЕРЦАНИЕ

 

Да размислувам за соборот (ликот) на подвижниците, девствениците и девственичките, и тоа:

1. како тие од љубов кон Христа се одрекле од се и доброволно се предале на трпение;

2. како се победиле себе си, светот и ѓаволот, со истрајното трпение;

3. како сега ликуваат во царството Христово и нам со своите молитви ни помагаат.

 

БЕСЕДА

за Пресвета Дева Богородица

А и на тебе самата меч ќе ти ја прободе душата... (Лк. 2:35).

Кој би можел приближно да се спореди со Господа во трпеливото поднесување на страдањата на земјата така, како Неговата Пресвета Богомајка. Старецот Симеон, украсен со косите и брадата како бел  лебед, пророчки ги предвидел нејзините болки во иднината и тие болки ги споредил со продирањето на мечот низ душата. Еден меч поминал низ нејзината душа кога праведниот Јосиф се посомневал во неа за време на бременоста, втор кога морала да бега во Египет пред мечот на Ирода, трет, и четврт, и десети и многу, кога ги гледала лагите и сплетките на еврејските старешини против нејзиниот Син од ден на ден за сето време на Неговата проповед и чудното делување помеѓу луѓето. Но најостриот меч поминал низ нејзината душа кога стоела под Крстот на Господа и на својот Син. Тој меч го предвидел и го прорекол светиот старец Симеон. Величествено е и возбудливо нејзиното молчење, со кое, како со завеса, ги покривала сите свои болки, сите рани на своето срце. Во мракот на сите тие многубројни болки натрупани во нејзиното пречисто срце светело неизгасливото кандило на верата и надежта во Бога и преданоста кон Бога. Ненадминлива во благородноста слугинка Господова! Таа јасно се видела себе во Божјиот план на човечкото спасение, таа читала кај пророците за себе, таа разговарала со ангелите, Божјите весници. Затоа сe што доаѓало, радоста или маката, таа знаела дека доаѓа од Бога, та ниту се радувала во радоста, ниту се жалела во маката, туку молчела и сe си ставала на своето срце.

О Пресвета Дево Богородице, помогни ни нам, слично на тебе, да бидеме покорни на волјата Божја, на Твојот Син и Господ, преку тебе слава и вечна пофалба. Амин.

29 ДЕКЕМВРИ

 

1. Св. четиринаесет илјади младенци во Витлеем. Бидејќи мудреците од Исток не се вратиле од Витлеем во Ерусалим да му јават на Ирода за новородениот Цар, туку по заповед на ангелот по друг пат си отишле во својата татковина, Ирод се разлутил како лут ѕвер и наредил да се убијат сите деца од две, и помали од две години во Витлеем и по целата Витлеемска околина. Таа страшна заповед на царот била потполно извршена. Неговите војници, едни деца со меч ги исекле, други од камења ги разбивале, трети со нозете ги згмечиле, четврти со раце ги удавиле. И се кренал плач и лелек на мајките до небото: Глас се слуша во Рама, плач и ридање, и пискот голем: Рахил плаче за своите деца и не сака да се утеши, зашто ги нема (Јер. 31:15; Мт. 2:18). Овој злостор над многу невини деца бил извршен една година по раѓањето Христово, на 29 декември. За тоа време Ирод пребарувал за да го најде божествениот Младенец. Го барал од Захарија неговиот син Јован за да го убие, бидејќи мислел дека Јован е тој нов цар. Бидејќи Захариј не го дал Јована, по наредба на Ирод и Захариј бил убиен во храмот. Ќе го убиеле и св. Симеон Богопримец, ако наскоро по Сретението не се претставил пред Бога. Откако ги истепал витлеемските деца, Ирод се нафрлил на еврејските старешини кои му толкувале каде Месијата ќе се роди. Така го убил Иркан првосвештеникот и 70 старци од Синедрионот. Така, лошо завршиле оние кои се согласувале со Ирода дека новиот Цар, Младенецот треба да се убие. Потоа ги убил својот брат и својата сестра, жената и своите тројца синови. Најпосле и него го постигнала Божја казна: почнал сиот да се тресе, нозете му отекле, долниот дел од телото му загноил, од гнојот почнале црви да излегуваат, носот му се затворил и неподнослива смрдеа се ширела од него. Пред самото издивнување, се сетил дека во затворот има многу затворени Евреи, па за да не се израдуваат на неговата смрт, наредил сите да се убијат. Така ја испуштил својата нечовечна душа овој грозен владетел и ја предал на ѓаволот во вечна своина.

2. Преп. Маркел. Од Апамија Сириска. Игумен на манастирот 'Неусипајуштих" - ('На оние кои што не спијат") во Цариград. Прозорлив, исцелител и голем чудотворец. Разговарал со ангелите, демоните лесно ги победувал и ги изгонувал. По смртта, му се јавил на својот собрат Лукијан и му рекол дека Го замолил Бога и него наскоро да го земе во царството небесно. Овој свет и славен човек се упокоил во 486 година.

3. Преп. Марко Гробар и Теофил Плачлив. Киевопечерски монаси. Св. Марко имал толкава благодат, што на мртвите им заповедал и тие го слушале. 'Почекај, брате, до утре, бидејќи гробот уште не ти е готов", порачал Марко да му се каже на еден умрен монах кој бил веќе и искапен и отпеан. И монахот ги отворил очите и бил жив до другиот ден. Теофил плачел непрестајно за своите гревови. Своите солзи ги пролевал над еден сад. Пред смртта, му се јавил ангел и му покажал еден поголем сад, исполнет со солзи. Тоа биле солзите на Теофил што паѓале на земјата или биле истриени со рака, или пак се исушиле на лицето. Така на небото се знаат и се чуваат сите наши солзи како и сите маки, и тешки воздишки заради спасението. Овие свети Божји слуги се упокоиле во ЏИ век и преминале во црството Христово.

27. Децембар

1. Свети првомученик Стефан, архиђакон. Сродник апостола Павла, и Јеврејин од оних Јевреја, који живљаху по областима јелинским. Беше Стефан први од седам ђакона, које апостоли свети рукоположише и поставише на службу око помагања сиротних у Јерусалиму. Зато се и прозва архиђаконом. Силом вере своје Стефан чињаше чудеса велика међу људима. Злобни Јевреји препираху се с њим, но биваху увек побеђивани његовом мудрошћу и силом Духа, који кроз њега дејствоваше. Тада посрамљени Јевреји, навикнути на потворе и клевете, узбунише и народ и старешине народне против невиног Стефана, клеветајући га као да је хулио на Бога и на Мојсеја. Брзо нађоше лажне сведоке који то потврдише. Тада Стефан стаде пред народ, и сви видеше лице његово "као лице ангела" (Дап 6, 15), то јест лице му беше озарено благодатном светлошћу као негда Мојсеју, кад је с Богом говорио. И отвори Стефан уста своја и изређа многа доброчинства и чудеса Божја, која Бог учини у прошлости народу израиљском као и многе злочине и противљење Богу од стране тога народа. Нарочито их изобличи за убиство Христа Господа назвавши их "издајницима и крвницима" (Дап 7, 12).(Дап 7, 56). И док они шкргутаху зубима, Стефан погледа и виде небо отворено и славу Божју. И то што виде, он објави Јеврејима: "Ево видим небеса отворена и Сина Човечјега гдје стоји с десне стране Бога" Тада га пакосници изведоше ван града и убише камењем. Међу мучитељима његовим беше и његов сродник Савле, доцније апостол Павле. У то време стајаше у даљини на неком камену Пресвета Богородица са светим Јованом Богословом и гледаше мучеништво овога првог мученика за истину Сина њеног и Бога, молећи се Богу за Стефана. То се десило на годину дана после силаска Духа Светога на апостоле. Тело светог Стефана тајно узе и сахрани на своме имању Гамалил, кнез јеврејски и потајни хришћанин. Тако славно сконча овај првенац међу мученицима хришћанским и пресели се у Царство Христа Бога.

2. Преподобни мученик Теодор и Теофан Начертани. Рођена браћа, родом из Палестине, врло образовани у светској мудрости и у мудрости духовној. Монаси у обитељи Светог Саве Освећеног, потом и презвитери. Страдаше љуто за иконе у време три цара: Лава Јерменина, Михаила Валвоса и Теофила. Безумни Теофил својим рукама их туче, и нареди, те им се гвожђем нацрташе по лицу подсмешљиви стихови, због чега су и прозвати Начертани. Бачени у тамницу у граду Апамији Витинијској. Теодор ту сконча од мука и рана. Теофан ослобођен у време Теодора и Михаила, и постављен од патријарха Методија за митрополита никејског. Свети Теодор сконча 833. године. Ова дивна браћа пострадаше за Христа, и примише дивну награду од Христа у бесмртном царству светлости.

Ha Стефана Духом обасјана Навалише Јевреји крвници. Крвав Стефан на колена клече И повика к небу иза гласа: — O Господе, што c Крста опрости Грех највећи што земљу потресе, Грех највећи што га небо виде, Што опрости Својим крвницима, Сад и мојим опрости, Преблаги! Шта је овај злочин спрам онога! И ја шта сам спрам Господа мога! To изрече, дух Богу предаде. Гневни старци, грдне плашљивице, Кад убише, тад се разбегоше. Тад ангели c неба се слетеше Око тела првомученика, У хору му песму отпојаше, Рајску душу у рaj узнесоше.

РАСУЂИВАЊЕ

Прича o божанском Младенцу Христу. Оба велика пророка, Исаија и Јеремија, прорекли су, да ће Господ доћи у Мисир, и да ће се од присуства Његова потрести храмови идолски и идоли разорити. Исаија је писао: гле Господ ће доћи у Мисир и затршће се идоли Мисирски од лица Његова (Иса. 19, 1; Јер. 43, 12). Када божански бегунци стигоше у град Ермопољ (Каиро), и тамо се приближише неком храму идолском, наједанпут сви идоли у том храму падоше и разбише сe. O томе пише и св. Паладије (у Лавсаику): „Видесмо", вели, „тамо храм идолски, у коме од приласка Спаситељева падоше сви истукани (идоли) на земљу." У некоме месту, званом Сирен, беше 365 идола. Када пресвета Дева ступи у тај храм c божанским Младенцем на рукама, сви ти идоли попадаше и разбише се. Исто тако попадаше идоли свуда по целом Мисиру. Св. пророк Јеремија бавећи се у старости својој у Мисиру, прорекао је жречевима мисирским, да he сви идоли попадати и сви рукотворени ликови сокрушити се у оно време када у Мисир дође Дева Мајка c Младенцем, рођеним у јаслама. Ово пророчанство запамтили су жречеви добро, и сходно њему изображавали су на храмовима својим Деву како почива на постељи, и до ње у јаслима Младенца њеног, у пелене повијеног. И клања.ти су се томе изображењу. Цар Птоломеј питао је жречеве, шта означава то изображење, a они су му одговарали, да је то испуњење те таше. И та је тајна ваистину се и испунила и не само Мисиру него и васцелом свету објавила.

СОЗЕРЦАЊЕ

Да созерцавм мудрост Пресвете Деве Марије и то: 1. како она мудро разговараше c ангелом Божјим (Лк. 1, 28-38), 2. како она размишљаше o свему што се зби o рођењу Господа Исуса и o свему што се рече o Њему, и све то слагаше у срцу своме. 3. како она у Кани мудро рече слугама, да чине све оно што им Он рече.

БЕСЕДА

о Пресветој Деви Богородици Велича душа моја Господа (Лк. 1, 46) Ми имамо, браћо, свега неколико речи записаних у Јеванђељу, што их је изрекла Пресвета Богородица. Све те њене речи односе се на величање Бога. Она је била ћутљива према људима, али је душа њена непрестано разговарала с Богом. Сваког дана и часа она је налазила нови разлог и провод да велича Бога. Кад би се могла знати и записати сва њена величања Бога кроз цели јој живот, о колико би то великих књига изнело! Но и по оном једном величању, које је она исказала пред својом рођаком Јелисаветом, мајком великог пророка и Прретече Јована, може сваки хришћанин ценити, какав је мирисни и богоугодни цвет била душа њена пресвета. То је само један дивни псалам душе Богородичине, који је дошао до нас кроз Јеванђеље. Но такви псалми били су многобројни и многобројни у току живота Преблагословене. И пре него што је чула Јеванђеље из уста Сина свога, она је знала јеванђелски Богу говорити и Бога славити. То јој је знање долазило од Духа Светог Божјег, чија се благодат непрестано улевала у њу као бистра вода у чисти сасуд. Величала је Бога псалмима душе своје кроз цели живот свој, зато и њу Бог возвеличи изнад херувима и серафима. И нас, малене и грешне, возвеличаће исти Господ који је и њу возвеличао, у царству Своме, ако се и ми потрудимо, да ово кратко време живота нашег испунимо величањем Бога делима, речима, мислима и молитвама. О Пресвета, Пречиста и Преблагословена Богородице, закрили нас молитвама Твојим. Теби и Сину Твом и Господу нашем слава и хвала вавек. Амин.

                                                         

Vladika Nikolaj

Vo germanskiot logor ,,DAHAU,,!






Velika pregnuća, kao i uvek, rađaju velike ljude i pregaoce. Dolazi do procvata umetnosti, književnosti, nauke i na svim poljima duhovne i kulturne delatnosti. U našoj književnosti toga doba srećemo čiste, časne, čestite likove starih gorštaka, koji podsećaju na drevne freske hriscanskih svetitelja. Kad su ovi čedni starci prolazili, žene, deca i odrasli prilazili bi im da zatraže blagoslov i poljube ruku. Ti ljudi bili su tihi i krotki kao jaganjci, ali stameniti i razborni ako se ne nasrne na njihove svetinje: veru, crkvu, obraz i domaćinsku čast.Ta dvopolarna sila: čednost i herojstvo, odolevali su, ma kad i ma gde, svakom narodnom neprijatelju. NJihovo srce bilo je buktinja tople vere u Boga i otmenog častoljublja. Takvi su bili i preci vladike Nikolaja,