Без кредибилитет, тешко до авторитет

Министерот нема да ја загуби функцијата поради погрешни приоритети во вложувањето на парите со кои се задолжени идните генерации, ниту поради барања за интерпелација на опозицијата, ниту поради погрешни прогнози или нереализирани проекти како гасификацијата. Тој може да ја загуби функцијата поради лична одлука на премиерот или кога партијата чиј член е, нема повеќе да биде власт. Но, со каков кредибилитет ја врши и ќе ја врши функцијата и по што ќе биде запаметен кога ќе си замине? Го вложил ли својот интелект, кој е неспорен, во проекти и политики во кои верувал и кои носат успех или спроведувал туѓи “барокни фантазии”? Дали чесно, одговорно и транспарентно работел и ги трошел корисно парите на граѓаните? Ќе биде ли фотографијата со Субрата Рој вредна за пофалба пред поранешните колеги економисти во Светска банка? Изборот е според личните преференци – да имаш или да бидеш! Некој одбира да биде личност, некој само функционер.

Ида Протугер Вељковиќ

Што е она што го обезедува функцијата, на пример, онаа на министерот за финансии? Најважното, да управува со парите на граѓаните, потоа да вработува, да разрешува, да прави кадровски промени и сл. Но, дали функцијата обезбедува влијателност и углед и што е она што остава белег во животот на еден човек? Дали е тоа функцијата што ќе ја наведе во својата биографија или влијанието во општеството што го црпи од сопствениот авторитет, кој пак се гради врз база на кредибилитет?

Се чини дека е навистина непријатна ситуацијата кога некој има функција, но нема кредибилитет. Има моќ, но нема авторитет и влијание што извираат од неговата личност, а не од функцијата. Го слушаат, но не го почитуваат, ниту му веруваат.

Важно прашање е како се гради кредибилитет, а со тоа и личен авторитет, односно како тој може да се поткопа или да го нема? Одговорно владеење, зборување на вистината, квалитет на аргументите, заложби препознаени како искрени и кои носат до прогрес, како и одржување на зборот, се веројатно важни предуслови за градење на кредибилна личност. Тргнувајќи од тоа, а со оглед на важноста на личноста која управува со парите на граѓаните, може да се заклучи дека кредибилитетот на првиот финансиер е несомнено доста потокопан.

Неостварени ветувања

Последниот повод за ваква констатација е неодамна одржаниот Самит во Санк Петерсбург каде министерот за финансии Зоран Ставрески, според сопствено признание и објавена вест на службената интернет страница, требаше да го потпише долгонајавуваниот договор за приклучување на Македонија во проектот Јужен Поток. Таков документ не се потпиша. Дополнително, од руска страна стигна информација дека не се работи за договор за приклучување кон Јужен поток, туку меѓудржавен договор во кој се искажуваат намери, а потоа откако ќе се разгледаат можните опции, ќе следи таков, т.н. инвестициски договор во кој Македонија и Русија ќе ги стават на хартија деталите од евентуалното заедничко вложување во еден дел од тој голем проект.

Можеби навистина Ставрески ја зборува вистината дека ќе потпише договор за приклучување кон Јужен тек, но фактот на многупати најавени, а не реализирани такви настани, остава простор да натежне “руската” вистина, дека ситуацијата е многу далеку од конкретен договор за приклучување на кон Јужен тек.

Исто така, ако се верува на зборовите на Ставрески, гасификацијата во земјата требаше да биде завршена во 2010 година, односно пред три години.

(Изјава во интервју за “Дневник” – 26.10.2007: “Договорот за клириншкиот долг на Русија, што е основа за почнување на проектот, треба да се парафира во Москва во почетокот на ноември и се усогласени условите на тој договор. Успеавме да издејствуваме да бидат исплатени сите 60 милиони долари и тие пари ќе се искористат за почнување на проектот. Гасификацијата ќе се спроведува во неколку фази и ќе ја опфати целата територија на Македонија, сите региони и градови. Проектот ќе трае околу три години и ќе чини многу повеќе од првичните 60 милиони, колку што должи Русија. Целосна гасификација очекуваме да се спроведе најдоцна до 2010 г., иако некои градови ќе дојдат порано на ред за гасификација”).

Со бројните најави кои не се остварија, граѓаните со право со резерва ќе гледаат на наредно ветување за реализација на приклучувањето, иако се разбира, нема сомнеж дека медиумите кои ги премолчуваа нереализираните најави, ќе се обидат тоа да го претстават како грандиозен успех.

Субрата Рој – парче од биографијата

Ставрески имаше и главна улога како домаќин на индискиот бизнисмен Субрата Рој, кој се претставува како милијардер иако го нема на ранг листата на милијардери на Форбс. Истиот Рој, лани во септември, додека ги претставуваше грандиозните планови за инвестиции во Македонија, во Индија со пресуда на Врховнот суд, е прогласен за виновен по тужба на Комисијата за хартии од вредност на Индија (СЕБИ) со што должи околу 4,5 милијарди долари на околу 30 милиони индиски граѓани, пари кои според релевантни светски медиумски агенции како Ројтерс, ги оплодувал со пара-банкарски активности.

И додека Рој со Ставрески се шеташе низ Охрид и делеше богати напојници, според пишувањето на меѓународните агенции, во Индија се обидувал да го одбегне извршувањето на пресудата, односно влоговите со камата што требало да ги врати на граѓаните, пробувал да ги префли на други фирми кои не биле засегнати со пресудата. На истиот тој Рој, со такво поведение во родната Индија, човекот што управува со државната каса ќе му дозволи бесплатно да се стекне со 621 квадратен метар на плоштадот во главниот град. Инаку Ставрески е министер од истата партија која во улога на опозиција, постојано и гласно ја критикуваше тогашната власт за т.н. афера “Рамстор”, затоа што на турската компанија и било продадено земјиште во центарот на Скопје, по цена од 25 евра за метар квадратен. Дополнително, никој засега нема информација како Субрата Рој се стекнал или ќе се стекне со земјиштето каде ќе гради комплекс казина во Охрид? Кој му го продаде, по која цена, државно ли е, црковно ли е, приватно ли е? Ако е приватно, зошто власта има главна улога во таквата продажба? Дури таквата операција и да биде формално правно покриена (како што беше и продажбата на Рамстор), моралната димензија ќе остане проблематична, а тоа главно ќе оди на конто на кредибилитетот на “домаќинот од првите редови”.

“Барок” задолжување кое не донесе економски раст

Натаму, битен белег во кариерата на Ставрески ќе остават промашените прогнози и секако, политиката на драматично задолжување кое не донесе економски раст.

На крајот на 2011 г., кога ММФ и Светска банка објавија нов удар на економијата, со предвидувања дека македонскиот извоз ќе страда од кризата во еврозоната (што и се случи) и дека нема изгледи за раст повисок од 2%, Ставрески објави буџет кој се темелеше на раст од 4,5%. Тоа доведе до недостиг на приходи и креирање долгови кон стопанството со што се разниша довербата на компаниите во владата како нарачател на услуги. Тоа го регистрираа и ММФ и “Стандард и пурс” која што го намали рејтингот на Македонија.

За воља на вистината, во овој дел, улога во нагризувањето на кредибилитетот на министерот имаше и премиерот, кој само една недела откако Ставрески демантираше долгови кон стопанството (и претходно со месеци негирани), ги призна и најави решавање на проблемот.

Конечно, Ставрески спроведе политика на значително задолжување и го зголеми јавниот долг на централната Влада за 1 милијарда и 135 милиони евра само во неговиот досегашен мандат (од 2009 г. до сега). Таа политика не донесе поголем економски раст, а според извештаите на ММФ и меѓународните рејтинг агенции, со инвестициски приоритети како “барок” наспроти патишта и железници, позначаен раст нема ни да се случи.

Министерот нема да ја загуби функцијата поради погрешни приоритети во вложувањето на парите со кои се задолжени идните генерации, ниту поради барања за интерпелација на опозицијата, ниту поради погрешни прогнози или нереализирани проекти како гасификацијата. Тој може да ја загуби функцијата поради лична одлука на премиерот или кога партијата чиј член е, нема повеќе да биде власт. Но, со каков кредибилитет ја врши и ќе ја врши функцијата и по што ќе биде запаметен кога ќе си замине? Го вложил ли својот интелект, кој е неспорен, во проекти и политики во кои верувал и кои носат успех или спроведувал туѓи “барокни фантазии”? Дали чесно, одговорно и транспарентно работел и ги трошел корисно парите на граѓаните? Ќе биде ли фотографијата со Субрата Рој вредна за пофалба пред поранешните колеги економисти во Светска банка?

Изборот е според личните преференци – да имаш или да бидеш! Некој одбира да биде личност, некој само функционер.

(PREVZEMENO)