Прилеп

Според Марко Цепенков до престолнината на Кралe Марко Варош почнале да се доселуваат луѓе и да градат куќи кои биле прилепени до ѕидините на Варош. Новиот град изгледал како ПРИЛЕПен на Варош па оттаму го добил името Прилеп.

Според историските извори, Прилеп за прв пат бил спомнат во 1014 год. Местоположбата на градот заедно со неговата околина биле едни од најважните стратегиски, политички и воени места. Многу битни раскрсници кои ја поврзувале Грција со Јадранското Море поминувале низ Пелагонија.

Најпознатите и најважните антички патишта „Via Militaris“ кои го поврзувале целиот Балкан поминуваат низ Прилеп. Најкраткиот пат кој ги поврзува Венеција и Дубровник со Солун истотака поминува низ Прилеп. Низ вековите, многу клултури поминале низ оваа земја како хелениската, романската, византиската, словенската и многу други.

Најпознати монументални локалитети од античкиот период се: Бедем во Чепигово, Безистен помеѓу Прилепец и Волково и други локалитети низ градот. Најдени се и остатоци од античките градови како: Стибера, Алкомена, Керамиа, Колобанса и др.

Имајќи го на ум процентот од културните и историските монументи, истотака и Средниот век е важен. Монументи од овој период се: црквата Св. Никола од век, црквата Св. Успение во Богородица која е дел од манастирот Трескавец со икони од век, потоа манастирот со црквата Св. Преобразение која се наоѓа во селото Зрзе.

Градот сам по себе е историско и културно место. Бил центар на најголемите политички и територијални организации, и важно политичко и воено место кадешто престојувал македонскиот Крал Самоил. Ова место го завзема просторот помеѓу Маркови Кули па се до Варош и Заград. На Тврдината од Марко Крале се најдува еден од петте најголеми места на Балканот кои имаат природен, одбранбен ѕид надополнет со многу згради и порти.

Својот најголем развој, Прилеп го доживеа во последната четвртина на век и во првата половина на век. Важни монументи од овој период се црквата Св. Архангел Михаил со фрески од век. Во век во градот се формирал центар за трговија со добро познатиот Стар Пазар.

Во периодот на воздигнување на македонската култура и националната обнова, Прилеп бил важен центар на словенската писменост, литература и култура. Во овај период се одвивале голем број едукативни активности кои биле спроведени од учителите како Јордан Константинов –Џинот, Димитар Миладинов, Рајко Жинзифов и Кузман Шапкарев, а истотака големо влијание имал и Марко Цепенков, кој е собирал на македонските фолклорни песни, приказни, легенди, гатанки, умотворби.

Прилеп бил центар на македонското национално движење за слобода во почетокот на век за време на Илинден. 50 револуционери како Пере Тошев, Ѓорче Петров, Петар Ацев кои биле борци за слободата доаѓаат од Прилеп.

На 11ти Октомври 1941 во Прилеп со нападот на Полициската станица, започна ослободителната револуција на македонскиот народ за своја слобода и независност, и против фашизмот. Могилата на непобедените е едно од најзначајните историски споменици. Таму се погребани повеќе од 650 борци кои сведочат за масивното учество на луѓето од овај град во Втората Светска Војна.

Својот најголем развој, Прилеп го имал веднаш по ослободувањето по завршувањето на војната, кога станал почитуван, политички, асминистративен, културен центар во Македонија.................  за Прилеп