Лекување од зависности

Скопје не сака да лекува зависници

Лекари не ги сметаат за болни и ги избегнуваат, a градоначалниците не дозволуваат изградба на центри за нивно лекување во своите општини

Скопје нема центри за дневно лекување на наркозависниците. Единствениот Центар за лекување на болести од зависност, кој се наоѓа во Кисела Вода, е местото каде што тие ја примаат својата метадонска терапија. Условите во кои тие се лекуваат во овој центар се повеќе од катастрофални. Раководителот на Дневниот центар за лекување на болестите на зависност, Лилјана Китева-Игњатова, признава дека нивните пациенти не се доволно добро третирани и дека капацитетот е преполнет, а на листата на чекање има над 50 пациенти.

- Четворица лекари на 160 пациенти не се доволно за да им го посветат потребното внимание на секој поединечно. А имаме вкупно 346 зависници. Нормално е дека Програмата нема да даде доволно добри резултати. И просторно и бројно не е возможно да се постигнат подобри резултати. Затоа повеќе не примаме нови. Единствено сме ограничени на итните случаи, зависници што излегле од затвор, бремени жени зависнички од дрога, иако тие се поретки, пациенти со цироза на хепарот, како и ХИВ-позитивните - потенцира Игњатова.Таа жали што не може да се најде решение со кое би им се помогнало на овие лица. Вината ја гледа кај самите лекари, кај градоначалниците, но и кај граѓаните со предрасуди кон зависниците. Се случувало соседите да им ги остават расфрланите шприцови од пациентите пред вратата на Центарот.

- Од друга страна, очајните родители, кои бараат помош за своите деца-зависници, сами нудат решение. Еве, ќе ви го отстапам мојот двор да изградите центар, ми се обрати еднаш мајка на мој пациент. Многу ми е жал што самите лекари не го сфаќаат овој проблем. Меѓу себе не можеме да постигнеме консензус за тоа дали зависноста е болест. (Какво незнаење, неинформираност!!!!!!!!!!!!!!!!! ).

(Па така и сите пушачи кои имаат проблеми со белите дробови (воспаленија, бронхитис, рак) треба да се остават да цркнат? Или луѓе кои многу јадат и имаат проблеми со желудникот (чир, гастрит) да drop dead пошто не си водат сметка и не одат на фитнес секој ден? или кои што паднале (од коњ, во тек на некоја спортска игра, при орање нива или берење јаболка) и скршиле нога - нема зашто да се лечат - кој ги терал да се изложуваат на ризик? Не можам да верувам дека докторите се толку неупатени и без елементарно чувство на емпатија! 

Во Скопје не дојде до отворање на центрите. Општините се откажаа од тоа, иако според законот се должни да обезбедат амбулантско лекување на наркозависниците. Граѓаните не дозволуваа да се градат во нивно соседство, а Министерството за здравство не најде начин, иако „бараше“, како да се реализира идејата. Тој рок се продолжуваше од Глобалниот фонд, но државата секогаш наоѓаше причина да се одложи рокот за отворање на центрите, под изговор дека треба да се распишат тендерски постапки за реновирање, па не се прави тоа во избори - изјави Христијан Јанкуловски од невладината организација ХОПС, која се занимава со овој проблем. Според него, последниот датум до кога требаше да се отворат вакви центри бил 1 април 2009, па Министерството ќе мора остатокот од доделените средства од Глобалниот фонд да ги врати назад. Поради недостиг од центри во Скопје, повеќе од 30 лица секојдневно патуваат во Тетово и во Куманово за да си ја земат сопствената терапија, бидејќи во главниот град владеат невидена стигматизација, предрасуди и маргинализација и од институциите што се занимаваат со овој проблем, но и од самите жители - констатира Јанкуловски.

МИНИСТЕРСТВОТО МОЛЧИ

Министерството засега молчи и не сака да одговори која е причината зошто такви центри не се отворени во Скопје. Државата ги маргинализира овие луѓе од општественото живеење и им го скратува уставното и законско право да добијат соодветен лекарски третман и да се ресоцијализираат во средината во која живеат. Нивниот единствен коментар е дека Министерството за здравство се залага што побрзо да изнајде погодно решение за воспоставување служби за превенција и третман од злоупотреба на дроги во Скопје. Оттаму велат дека дел од планираните активности е отворање служба во Шуто Оризари, а дека се чека одобрение од Владата такви да се отворат и на други места во градот.

- На овој начин, државата влијае тие зависници да станат криминалци. Кога зависникот од дрога една или две години нема да добива соодветна терапија и не е на програмата за третман, бидејќи единствениот Центар е преполн, нормално е тој самиот да најде начин да дојде до дрога, односно до пари за дрога со тоа што нешто ќе украде. Со тоа државата подлежи на дополнителни трошоци за полиција, судски и затворски трошоци, бидејќи само едно рочиште чини 1.200 денари, кое се преповторува повеќепати - истакна Јанкуловски. Тој додава дека нетретирањето на проблемот ни го прави системот за наркозависници најскап во Европа. Лекувањето само на еден хепатит државата ја чини 19.000 евра, а еден центар што би опслужувал 50 клиенти, во кој тие би добивале секојдневен третман и во кој би имало вработено 5 лица, ќе ја чини 20.000 евра на ниво на една година, нагласува Јанкуловски. Од Градот велат дека помагаат во решавањето на овој проблем преку членовите на Координативното тело за дроги.

- Планирани се повеќе активности на ова поле (едукација, подготвување едукативни материјали, превентивни активности во основните и средните училиштата, отворање советувалишта и младински канцеларии), потенцираат од Одделението за односи со јавноста во Градот. Влатко Деков од ХОПС информира дека, според Националната стратегија за дроги, во земјава има 8.000 лица што проблематично употребуваат дрога, од кои околу половината се во Скопје.

- Овие лица земаат хероин, кокаин и амфитамински тип дроги и тие имаат сериозни здравствени, социјални и психолошки проблеми. Но, во тој број не се вклучени лицата што употребуваат дрога периодично, во различни пригоди. Со нив, таа бројка значително би се зголемила - тврди Деков.Според податоците на СВР Скопје, само во главниот град досега се регистрирани вкупно 4.600 наркозависници, а бројот на нерегистрираните, односно таканаречената темна бројка е три пати поголема. Во 2008 година до април годинава се регистрирани нови 234 зависници. Од нив, 209 се машки, а 25 женски лица. Најголем број од нив, 141, се на возраст од 19 до 25 години, а најмал број, 20, се на возраст од 15 до 18 години, додека 73 лица се на возраст од над 26 години - соопшти Лиза Бендевска, портпарол во СВР.

Сите бегаат од нас како од чума

- Првпат пробав бели метадонски апчиња на 23-годишна возраст. Сакав да се развеселам за Нова година. Ми рекоа дека се екстази. Пробав, ми се допадна чувството и решив да го побарам момчето што ми ги даде, за да земам повторно. Но кога му реков дека сакам уште, тој цинички се насмеа и ми рече: ха, ха, ха, оди во Дневниот центар за зависности и таму ќе најдеш. Тогаш се' ми беше јасно. Но, назад немаше - вели 32-годишната Е.А.

Седнати на клупата пред Дневниот центар, чекајќи ја својата терапија заедно со Х.Р., кој е на иста возраст, одвај дочекаа некому да се исповедаат за маките што мора да ги минат, бидејќи не се третирани онака како што треба.

- Државата треба да се грижи подеднакво за сите заболени, онака како што налага Кодексот на лекарската етика - вели зависничката.

- На хероин сум од 13-годишна возраст. Не сум задоволен од тоа како не' третираат. Треба да се отворат повеќе дневни центри во Скопје, но државата тоа не го стори. Во Дневниот центар за зависности повеќе нема место за нови. Колку што сме на Програмата за терапија, уште толку се на листата на чекање. А не дај Боже да се разболиш од нешто - вели Х.Р.

На тоа, Е.А. брзо се надоврза:

- Каде и да одиш на преглед, лекарите одвај чекаат да се ослободат од тебе. Пред се матичниот, па и стоматологот. Да не зборувам за луѓето од околината во која живееме. Бегаат од нас како од чума, им се гади од нас. Ние бараме само помош. Никому не правиме ништо лошо - вели Х.Р.