Ќе запалиме цигара?

Испитувањата на лабораториски глувци покажаа дека полониумот предизвикува рак на белодробните крила, така што се таложи на бронхиите

Кога во октомври 2006 година беа објавени фотографиите од поранешниот КГБ агент Александар Литвиненко од смртната постела во лондонската болница, светот беше шокиран со брзината со која пропаѓаше отруениот агент. Откритието дека е убиен со полониум 210 предизвика целосна паника - во болничката соба се влегуваше со посебни одела, а затворен беше и ресторанот во кој наводно бил отруен.

Денес, две години подоцна, четворица американски лекари дојдоа до шокантно откритие - секое лице кое држи цигара во рака, произведена во Америка, е затруено, но во многу мала мера, исто како што беше затруен и Литвиненко.

Медицинското списание „American Journal of Public Health“ во своето јулско издание објави дека американската тутунска индустрија од јавноста веќе 40 години крие дека нејзиниот производ е радиоактивен. Имено, димот од цигари содржи радиоактивни честички на полониум 210 (ПО - 210) во толкава мера, па секоја кутија Марлборо на себе требало да има предупредување дека цигарите се радиоактивни. И не само тоа, туку и дека се главен извор на радиоактивно зрачење!

Со користење на отров до подобар вкус

Тим од научници на чело со Моника Е. Магли од Клиниката Мајо, проучија 1.500 различни документи, меѓу останатите и внатрешни документи на водечките фабрики за цигари во САД, кои покажуваат дека тутунското лоби за опасната состојка знаело цели 40 години, дека се обиделе да го изолириаат полониумот 210 во што не успеале, и потоа ги сокриле информациите од страв дека ќе падне продажбата на цигарите. Од нивните анализи произлегува дека пушачите кои дневно ќе испушат кутија и половина цигари изложени се на зрачење кое одговара на јачина од 300 рендгенски снимки на градниот кош во една година.

Иако од порано познат е податокот дека полониумот 210 е одговорен за еден отсто од сите видови на рак на градниот кош во САД, ова откритие овој факт го става во сосема друг контекст. Имајќи предвид дека секоја година од рак на градите во САД умираат 162.460 луѓе, а во цел свет 1,3 милиони, тоа значи дека полониумот може да биде одговорен за 1.600 смртни случаи во САД и 11.700 во целиот свет. Првата информација за тоа дека димот од цигари содржи полониум е објавена во 1964 година. Полониумот емитува канцерогена форма на зрачење, познато како алфа зрачење.

Експериментите на животните покажаа дека предизвикува рак на градите така што се таложи во бронхиите. Иако полониумот 210 го има во атмосферата поради радиумот 226 во Земјината кора, се верува дека полониумот кој е откриен во тутунот е последица од високо фосфатното ѓубриво кое го користат тутунарите за да му го „подобрат вкусот“. Одгледувачите на тутун во развиените земји користат индустриско ѓубриво збогатено со фосфати кои пак се произведуваат од минералот апатит. Тој содржи радиум 226 и неговите изотопи, како и оловото 210 и полониумот 210.

Се таложи на лисјата

„За да има тутунот подобар вкус, мора да се намали делот на кислородот, кое се постигнува со употреба на високо фосфатно ѓубриво неколку пати. Колку е поголемо нивото на фосфатот во ѓубривото, толку е поголема концентрацијата на полониумот 210 во тутунот како растение“, пишуваат авторите. Тутунот како растение не го впива полониумот само преку земјата, туку тој во текот на ѓубрењето се таложи и на лисјата.

Полониумот се поврзува со калциум фосфатот и оловото 210 во радиоактивни честици кои не се топат и кои се пренесуваат во димот кој пушачот директно го инхалира во градниот кош. Уште во текот на 60-тите најголемите производители на тутун утврдија дека полониумот 210 е состојка на тутунот и димот. До 1968 година, Филип Морис потврди дека нивото на полониум 210 во неговите цигари е слично на она кое во тоа време се наведувало во стручната литература - 0,33 до 0,36 пикокири по грам (pCi/g) во материјалот во цигарата.

Перењето не е исплатливо

Потоа тутунската индустрија се обидела да го изолира полониумот од лисјата на тутунот по пат на перење, со селективно мерење на полониумот, филтрирање на димот па дури и со генетички инженеринг. Во документите од средината на 70-тите, Филип Морис извести дека со еден вид на перење успеале да ја намалат радиоактивноста на лисјата од 10 до 40 отсто. Поранешниот научник вработен во Филип Морис, Вилијам Фарон во 2001 година сведочел за овие напори: „Се обидовме да го изолираме полониум 210 од тутунот. Една колешка научник, поголемиот дел од кариерата се обидуваше ова да го направи и откривме дека можеме да го намалиме од прилика за половина. Другата половина се наоѓаше во тутунот. Значи не можевме целата концентрација на полониум да ја тргнеме, а прашање беше на кој начин ќе го испираме целиот тој тутун кој пристигнуваше во Филип Морис“. Постоеше уште еден проблем, кој го посочи „Лиџет Тобако Груп“. Дури и кога производителите успеваа да отстранат барем дел од полониумот со тоа исчезнуваше и примамливата арома карактеристична за тутунот. Заменик директорот за истражување на Лиџети, заклучи дека перењето на тутунот не се исплатува.

Филтрите и генетиката

Во раните 80-ти Филип Морис формираше лабораторија во која се мереше нивото на полониум 210 во тутунот. Кога веќе не можеле да влијаат на тоа, со што тутунарите го ѓубрат тутунот, можеа барем да ги следат растенијата, па така Фароне наведува како една истражувачка од производството „отстранувала одредени материи за кои чувствувала дека се премногу радиоактивни за да се користат во производството на цигари“. Не е познато дали нивото на полониум го следеле и останатите производители, но Филип Морис сигурно го правела ова, за што посведочи и потпретседателот за истражување, развој и инженеринг, Ричард Карчман.

mora da napravam edna tabla za NEPUSACI zabranet vlez