Кој ја присвојува историјата?

ИСЕЛЕНИК ОД БИТОЛА ДОНЕСЕ СТАРИ КАРТИ

Швеѓанец чувал стари атласи со Македонија

На германските и на данските атласи печатени во 1873 и во 1876 година Македонија е претставена во етничките граници и со македонски топоними

Во германски и во дански атласи печатени во 1873 и во 1876 година Македонија јасно е прикажана како составен дел на турската империја, но со јужна граница под Солун, денешен Тесалоники. На една од овие карти местата од Шар Планина до Егејско Море имаат македонски топоними како, на пример, Водени за Воден, град што Грците го нарекуваат Едеса, Охрида, Битолија, Драма, Серес, Шар. Овие картографски записи во 19 век биле користени за потребите на училиштата во Германија, Данска и во скандинавските земји. Нив од Шведска во Македонија ги донесе Никола Лисолајски (72) иселеник од Битолско, кој многу години живеел во Стокхолм. Тој сметал дека картите ќе бидат дел од многуте историски факти за одбрана на македонскиот идентитет. Ги добив како подарок од мојот сосед Јан Сандблад од Шведска, кој со друга литература ги наследил од својот прадедо Хуго, еден од побогатите и учени Швеѓани. Ми ги даде по една дискусија во која му ја соопштив деликатната ситуација на Македонија. Ми рече: „Можеби некогаш ќе бидат добар доказ за твојата земја“ - раскажува Лисолајски. Двата се школски атласа, користени по предметот географија во повисоките класови во германските, данските и во шведските училишта. Едниот во 1873 година го издала издавачката куќа „Георг Вестерман“, која и денес постои во Германија, а како град на печатење е посочен Брауншвајг. Атласот е подготвен од д-р Хенри Ланге. Содржи 45 карти, а една од нив носи наслов Турција и Грција. На неа со една боја се претставени државите Албанија, Бугарија, Босна и Македонија како составен дел на Турција, која на југ се протега до под Лариса, град во средна Грција.

Дури под оваа граница почнува грчката држава. На картата најголемиот дел од местата во денешна Егејска и Пиринска Македонија имаат македонски топоними. Другата карта е издадена три години подоцна, поточно во 1876 година, во Копенхаген, од издавачката куќа „Јакоб Ерслевс Форлагшандл“. Исто така се работи за школски атлас, во кого под реден број 15 е претставена карта на Турција и Грција. Иако е прикажана како составен дел на Турција, јасно е испишано името Македонија со јужна граница повторно до под Лариса. Грчката држава на неа ги зафаќа областите околу Атина и островите. Знам дека има и други вакви карти, но сметам дека се значајни зашто се печатени во, да речам, неутрални држави и не се за балканска употреба, што значи не содржат каква било пропаганда, а датираат од пред Санстефанскиот договор и Берлинскиот конгрес во 1878 година, на кои се прекројувал Балканот - додава Лисолајски.Мотив плус да ги донесе овие карти било и неговото патешествие во 60-тите години од минатиот век, кога пребегал од Македонија за да отпатува во странство, а завршил во грчкиот логор Лаврион. Македонските историчари велат дека ова не се први вакви карти, но дека секој доказ е од историска важност, особено ако датира од периодот пред делбите на македонската држава.