1917 Macedonians

   АЛБЕРТ АJНШТАН ЗА МАКЕДОНИJА

Орде Иваноски 

Оваа година се навршуваат 50 години од смртта на светскиот физичар, нобеловецот Алберт Ајнштајн. Таа се совпаѓа со 80-годишнината од неговото учество, заедно со 150 негови еминентни колеги, општественици, политичари што ја претставуваа совеста на слободниот демократски свет, во меѓународната анкета што во 1925 година ја покрена интернационалниот весник "Балканска федерација", уредувана од Димитар Влахов, за решавање на нерешеното македонско национално прашање и за слободна обединета самостојна Македонија на Македонците.

Македонскиот народ по војната место национална слобода во сопствена држава базирана врз Вилсоновото право за самоопределување, беше раскинат на четири дела и ставен на уште потешко ропство од турското, проследено со асимилација, денационализација и колонијално угнетување.  Македонската и светската општествена јавност преку многубројни протесни митинзи остро го осудија таквото распарчување, квалификувајќи го како опасност за кревкиот мир и барутана за нова војна која беше на повидок уште во 1925 година.

Кон протестите се придружи и весникот "Балканска федерација° со меѓународна анкета за демократско доразрешување на македонското прашање преку признавање на малцинските права на поробените и поделените балкански народи, нивното рамноправно обединување преку давање автономија и федерирање во заедничка балканска федерација, која ќе стави крај на крвавите војни кои никогаш не го решавале националното и малцинското прашање.  На анкетата со свои одговори се одѕвале 150 осведочени научници, политичари, општественици, меѓу кои и Алберт Ајнштајн.

Прашањата биле проследени со кратки воведи и коментари за олеснување на анкетираните во одговорите.  Воведот по македонското прашање започнува со хуманиот повик: 

"Трагичната судбина на македонскиот народ не повикува да се бориме за неговото ослободување зашто стенка под многу пострашно ропство отколку од турското. Реакционерните владејачки режими сакаат да го асимилираат и уништат заедно со македонското прашање. Тамошните режими преку убиства, грабежи го принудуваат македонскиот народ да ги напушти своите родни огништа и да бара спас во масовно емигрирање. Оваа страшна трагедија се случува поради господарењето во сите балкански земји на една бесна реакција, на страшен и бел терор".

Ајнштајн за исправноста на потребата од моментално разрешување на македонското прашање одговорил како и другите дека тоа прашање не било разрешено ниту врз основа на праведноста и слободата ниту врз принципите на мирот.  Укажал дека Македонија станала жртва на последната војна што се водела божем за ослободување на малите народи, а всушност ги остварила само "хегемонистичките завојувачки аспирации" на големите сили и на балканските држави на штета на малите народи. Типичен пример била Македонија, која со Версајскиот договор била раскината и поделена меѓу соседните држави без да "се слушне нејзиното мислење". 

Примерот на Македонија укажал дека војните не можат да решат "ниту едно национално прашање". Ајнштајн, како и другите анкетирани, сите склучени "мировни" договори ги прогласиле за неправедни зашто при решавањето на националното прашање "не го почитувале правото на слобода и не биле сообразени со принципите на националните интереси, туку воделе сметка само за стратегиско-економските интереси на победниците". Македонскиот народ не бил признат од миротворците како посебен народ. Историската неправда што ја направиле победниците на Македонија, како и терористичкото владеење во поделените македонски делови, Ајнштајн, како и другите анкетирани, го сметал за "европски скандал" и констатирал дека Версај "извршил меѓународен престап" со флагрантно непочитување на правото на народите на самоопределување. Притоа, предупредил дека "раскината и денационализирана, Македонија претставува една од барутниците на Европа", укажувајќи дека "мирот на Балканот ќе настапи само кога ќе биде решено македонското прашање во интерес на самиот македонски народ којшто има право на своја национална слобода и сопствена државност".

Македонското прашање го сметал за балканско и европско и побарал да се отфрли патронатот на големите сили и да се остават Балканците самите да си ги решаваат своите проблеми. 

Ајнштајн не верувал во способноста на Друштвото на народите, кое било задолжено да ги штити малцинствата, дека ќе ги штити оти станале инструмент во рацете на големите сили. Ајнштајн имал визија за решавање на македонското прашање во една балканска федерација или конфедерација на слободни автономни и рамноправни држави кои ќе ставеле крај на идните крвави војни. Тој преку нивното обединување и демократизирање го гледал патот кон обединета Европа, што било сон на сите демократски македонски дејственици.

http://www.utrinskivesnik.com.mk/ 