Федерализација на Македонија?!!!

Кети Мицковска

Поделбата на Косово по етничка линија, според планот со шест точки предложен од ООН, може да предизвика домино ефект во регионот и да ги интензивира тенденциите за федерализација на Македонија, проценуваат домашни и странски аналитичари. Експертите се согласуваат дека, по принципот на сврзани садови, Македонија и Босна први ќе ги почувствуваат последици од решенијата на косовските проблеми. Предлогот на генералниот секретар на ОН, Бан Ки-мун, за Косово, кој е постигнат во договор со Белград, а на кој Приштина се спротивставува, предвидува редефинирање на мисијата ЕУЛЕКС. Според планот, идната цивилна мисија на ЕУ ќе има неутрален однос кон независноста на Косово, што, според експертите, отвора простор за функционално отцепување на териториите каде што живеат косовските Срби. Мисијата ќе трае повеќе од пет години, а ќе има ингеренции во судството и во полиција. Тоа може да значи отворање на истрагите за злосторства над Србите, како на тие од 1999 година, кои се заборавени, така и на оние со понов датум. Приштина енергично се противи на тој план сметајќи дека со него се посегнува по суверенитетот на Косово, бидејќи дополнително одредуваат права за Србите во полицијата, судството и во царината. Овој развој на настаните во Косово ќе има краткорочни и долгорочни реперкусии врз Македонија, сметаат аналитичарите. Краткорочно, можна е дестабилизација додека Косовците не сфатат дека не можат сами против големите сили. Долгорочно, пак, поделбата на Косово ќе значи уште еден доказ за непринципиелноста на меѓународната заедница и невозможноста на мултиетничкиот политички модел на овие простори. - Прашање е како Македонија, во таква ситуација, ќе може да опстане во сегашниот облик, ако претставува исклучок од балканското правило на хомогени етнички целини - коментира Билјана Ванковска, професор по мировни студии. Нејзините прогнози се песимистички. - Имајќи предвид дека кохезионите сили внатре во Македонија се сосема слаби, дека наместо мостови на поврзување меѓу македонската и албанската заедница јакнат дезинтеграциските стремежи, може да се очекува косовските влијанија да ги интензивираат внатрешните тенденции во Македонија кои водат кон редефинирање на системот во насока на федерализација - вели Ванковска. Таа смета дека големите сили ќе дозволат постепена фактичка поделба на Косово, а потоа и одредена компензација за Приштина. Тоа треба да ја загрижи нашата влада. - Актуелната власт не треба да замижува пред реалноста за изјаловување на надежта за зачувување на Македонија како оаза на мултиетничноста. Особено што практиката покажува обратни трендови - вели Ванковска. Воениот аналитичар Петар Шкрбина смета дека настаните во Косово ќе се одразат сериозно врз Македонија. Усвојувањето на планот на ООН за Косово де факто и де јуре значи висока автономија за 11 српски енклави во рамките на Косово и дека тоа може да доведе до нивно отцепување. Според него, ваквиот тренд би можел да повлече отцепување и на други етнички мешани региони, што, пак, ќе доведе до ново прекројување на балканските граници. Основата за таков процес во Македонија е веќе поставена со имплементација на Охридскиот договор. - Постојат поделени, паралелни институции во образованието, во здравството, во бизнисот, на двата доминантни етникуми во земјава, Македонците и Албанците. Јакне и улогата на власта на локално ниво. Тоа создава предуслови за јакнење на почнатиот процес на федерализација - смета Шкрбина.