Ваши предлози до владата

Цените незапирливо одат нагоре, доаѓа новиот бран

Од 1 февруари нови повисоки цени. Владата не може многу да стори за да се ублажи ценовниот шок

Нина Нинеска-Фиданоска
Александрија Стевковска

Веќе в петок следуваат нови поскапувања на најосновните животни продукти. Прашокот за перење, зејтинот, шеќерот и сувомесните производи ќе добијат нови, повисоки цени. И ако досега секојдневно поскапуваа лебот, тестенините, млекото и млечните производи, месото, сега станува јасно дека инфлаторниот бран не запира тука, туку ќе се прошири на речиси сите неопходни производи.

Граѓаните стануваат се' позагрижени. Тие и во изминатите неколку месеци не можеа да закрпат крај со крај во месецот, а сега веќе е прашање како ќе се обезбеди гол опстанок. Владата тврди дека ги презема сите мерки што се во нејзина надлежност за да ги заштити потрошувачите од ценовниот удар. Трговците креваат рамења, бранејќи се со повисоките набавни цени, а експертите велат дека Владата и нема многу простор како да го ублажи ценовниот удар.

Инаку, беше најавено дека уште од вчера треба да поскапат прашокот и шеќерот, но тоа е одложено за првите денови на февруари. „Колкаво ќе биде поскапувањето е тешко да се каже како општа бројка, бидејќи секој вид производ поскапува со различен процент. На пример, млекото поскапе за 5 отсто, а тестенините за 20 отсто. За 20 отсто се очекува да поскапат и кондиторските производи. Секој ден артиклите пристигнуваат со нови цени, но најмногу поскапуваат производи врз база на млеко и брашно, кои во светски рамки бележат најголем ценовен скок“, велат одговорните во трговскиот синџир на „Тинекс“.

Од „Тедико супер“, исто така, информираат дека и тие, следејќи ги општите трендови, очекуваат нов посилен бран на поскапувања од крајот на неделава. „Највисок процент на поскапување е најавен кај зејтинот, од дури 10 отсто, со што ќе се исполни најавата дека литар зејтин ќе достигне 100 денари“, велат во „Тедико супер“.

Најавата за поскапување на прашоците за перење најмногу ги изненади потрошувачите, кои не гледаат причина за поскапување на хигиенските средства. „Цената на прашоците за перење зависи од движењето на цената на нафтата, но и од маржите што им се ставаат во трговијата. Поскапувањето не може да ги одмине и хигиенските средства“, велат увозниците на хигиенски средства.

Според експертите и синдикатот, постојат инструменти со кои може да се ублажи падот на стандардот. „Владата може да го ублажи ударот, но останува глува на предлозите за интервентен увоз, користење на стоковните резерви и даночни олеснувања“, вели Лилјана Јанкуловска од ССМ.

Според професорот на Правниот факултет, Ванчо Узунов, Владата не може многу да стори за да се ублажи ценовниот шок. „Владата може да интервенира преку дополнителна понуда, со пуштање производи од стоковните резерви, но тоа би имало краткорочен ефект. Дури и намалување на даноците би било со краткотрајно дејство. Во основа, Владата не може многу да стори или да прави стратегии за помош, кога ние немаме анализа зошто цените одат нагоре. Без таква анализа, не може да се предложат и применат ефективни мерки за ублажување на растот на цените“, вели Узунов.

Според него, поскапувањата се увезени и Македонија како мала економија не може многу да строи за елиминирање на нивните последици. „Граѓаните треба да сфатат дека Владата не може многу да стори во насока на ублажување на растот на цените. Тие мора да прифатат дека и во иднина најголем дел од семејните буџети ќе одат на основните производи“, вели Узунов.

Марјан Николов, претседател на Центарот за економски анализи, смета дека за стабилноста на цените во земјава е одговорна Народна банка на Македонија. „Владата директно нема начин како да влијае на цените. Таа индиректно може да влијае на зголемување на куповната моќ на населението. Мора да се каже дека во последнава година Владата ги презема сите мерки што може да ги преземе за да ја подобри куповната моќ на граѓаните. Но, тие мерки не раѓаат ефекти преку ноќ“, потенцира Николов.

Просечната плата во земјава изнесува 15.600 денари, а вкупните трошоци за храна и пијалак се околу 11.000 денари.

Во Владата тврдат дека ги преземаат сите мерки што им стојат на располагање. „Владата даде субвенции во земјоделството што се најголеми досега - годинава 45 милиони евра, в година ќе бидат 72 милиони евра, а наредната 100 милиони евра“, објаснува владиниот портпарол Ивица Боцевски. Субвенциите во земјоделството и следењето на конк*ренцијата се двата механизми што и' стојат на располагање.

Покрај тоа, за ублажување на ценовниот удар врз стандардот, Владата ги користела мерките од социјалниот систем. „Прво, драстично ги намали цените на лековите. Второ, беа зголемени платите во јавниот сектор и пензиите. Низ Македонија отворивме над 20 народни кујни, каде што бесплатно добиваат храна најзагрозените“, вели Боцевски.

Одделни кругови прашуваат дали можеби увозниците и трговците не се договараат меѓу себе за зголемување на цените.

Од супермаркетите тврдат дека не посегнуваат по договарање. „Зголемувањето на цените не е резултат на мополски позиции, туку тоа е рефлексија на севкупните случувања во светските економии“, велат трговците. Тие се согласуваат дека ваков тренд на поскапувања на храната не се памети во последниве 10 години, но велат дека ќе има уште повисоки цени.

Од Владата, пак, велат дека таа е во постојана комуникација со Комисијата за заштита на конк*ренцијата. „Комисијата треба да проверува дали постои заговор против пазарот и против потрошувачите. Ние уште од август побаравме од Комисијата да ги засили тие контроли и таа дневно ги следи состојбите“, вели Боцевски.

Претседателот на Комисијата за заштита на конк*ренцијата, Чедо Кралевски, вели дека во моментов Комисијата не врши анализи за тоа дали одредени увозници или трговци се договараат за зголемување на цените. „Мелничарите се обидоа да го поскапат лебот. Ние им укажавме да не помислуваат на договарање и тие тоа го прифатија“, вели Кралевски. Но, оттогаш наваму Комисијата не вршела анализи. „Не сме имале такво барање. Но, бидејќи поскапувањата сега стануваат поактуелни, ќе мора да испитаме дали поскапувањето во земјава е плод на заговор или на општиот тренд во светот. Но, треба да се знае дека е многу тешко да се докаже дали двајца увозници или трговци се договараат, бидејќи тоа не го прават јавно, туку на тајни состаноци“, вели Кралевски.

И едно место да има за нас од Европа...