Кумановци и нивниот темперамент

Првите факти за населената област Куманово

датираат од 1519 година, а изворот на информации потекнува од архивите во Истанбул, Турција. На почетокот, оваа област била населена со 52 семејства и 300 жители. Најдеталните податоци се од Евлија Челебија, кој патувал во регионот и кој го забележал следново:

„Населената област Куманово се наоѓа на територијата на санџакот Скопје. Градот има многу реки и околу 600 куќи покриени со покривни плочки. Џамијата, која се наоѓа во трговската област, е прекрасна и има училште (медреса), амам, трговски центар, додека климата во градот е блага. Постојат многу лозови полиња и земјиште каде се насадени различни видови овошја.“

Куманово станува урбано подрачје со административен центар, Нахијат, во доцниот XVI или во почетокот на XVII век. По Карпошовото востание во 1689, Куманово влегува во период на стагнација и до крајот на XVIII век претставува турска касаба (мал град).

Кон крајот на XIX век, градот доживува економски подем (земјоделство, занаетчиство и трговија), но нема некој позначаен индустриски развој до крајот на Втората светска војна. По 1945 година, Куманово доживува брз економски, административен и културен развој. Денес, тој е модерен град со повеќе од 105.484 жители.

Како резултат на богатата историја и на опкружувањето, на територијата на градот и во околината се наоѓаат голем број историски и културни знаменитости, кои датираат од предисториско време до денес.

Најстари локалитети се: Костоперска, Градиште кај селото Пелинце, неолитскиот локалитет кај селото Долно Нагоричане. Црквата Св.Ѓорѓи (Старо Нагоричане) изградена во 1071, реконструирана во 1318 и црквата Св. Богородица (село Матејче) од 1350 се најпознати културни и религиозни објекти од оваа епоха.

Од XVII век се останати следниве обележја во Куманово: црквата Св. Петка во селото Старо Нагоричане, Џамијата Екси, црквата Св.Никола, како и манастирот во селото Градиште.

Градот има неколку културни установи: Театар, Центар за култура Трајко Прокопиев, Национален музеј, библиотека, кино. Во него се одржуваат многу културни активности, и на национално и на локално ниво (Џез­фестивал, Денови на комедијата, неколку детски фестивали, ликовни колонии и друго).