ДОГМАТА И СЛОБОДНОТО РАЗМИСЛУВАЊЕ

           „A ako nesto cvrsto resis, togas na Boga potpri se” (Ali-Imran, 159). Znaci, cvrsta odluka najprvo.

Ova go gledame i od zborovite na Bozjiot pratenik a.s. upateni kon nekoj beduin (arapski selanec) koj svojata kamila ja ostavil nezavrzana zboruvajki deka e dovolno sto se potprel vrz Boga. „Vrzi ja, pa potoa potpri se”, t.e. vlozi gi site napori za da ja vrzes, pa potoa potpri se na Allah dz,s.

           Verata e vsusnost, postojana budnost, polna vnimatelnost, samokontrola i presmetka so samiot sebe vo sekoja rabota, pri sekoj zbor, misla, sto sepak ne se svojstva na uzivatel na drogata.

           Vistinskiot uzivatel na drogata e onoj sto saka da izbega od odgovornosta za svoite dela i raboti, onoj sto se zalazuva deka negoviot mig e kralstvo, deka za toa na nikogo ne mu odgovara, deka nema kontrola nitu obvrski, pa taka mu e slobodno da pravi sto ke posaka. Kakva razlika pomegju vakviot covek i onoj sto sebe si se smeta za odgovoren duri i za najodaleceniot sosed, i koj ako ostane nekoj gladen vo negoviot narod ili na zivotno ako mu e nanesena nepravda, toj sebesi si prigovara deka ne ja izvrsil svojata obvrska.

Vtoro, ne e tocno tvrdenjeto deka verata nastanala na zemjata, od okolnost i opstestveni potrebi, za da bi bila oruzje na edna klasa protiv druga i kako na bogatasite bi im go stitela nivnoto bogatstvo, a na siromasnite nivnoto siromastvo. Tocno e tokmu sprotivnoto. Islamot e revolucija protiv bogatasite, natalozuvacite na kapitalot, eksploatatorite i nasilnicite. Otvoreno naglasuva deka kapitalot ne smee da bide samo vo racete na bogatite koi so nego ke manipuliraat i spekuliraat, tuku deka mora da stane pravo na site lugje.

„Tie koi sobiraat zlato i srebro i ne go trosat na bozjiot pat, izraduvaj gi so bolna kazna...” (Et-Tevbe, 34). Ova trosenje zapocnuva so zekjjatot od 25%, koj zadolzitelno mora da se dava, a potoa dobrovolnoto davanje dotamu se zgolemuva da ostavas za sebe samo onolku kolku sto e potrebno za prehranuvanje, a ostanatoto go delis:

“Te prasuvaat sto ke delis? Reci: Se ona sto vi preteknuva preku vasite potrebi”.(El-Bekare, 219). Ova se podrazbira od zborot  „afv” (vishok), koj e upotrebena vo ovoj ajet.

Na ovoj nacin islamot uspeal da gi povrze obvrskite i dobrovolnite davanja, koi se zasnovuvaat na svesta na sekoj poedinec, sto e mnogu poblagorodno za covekot otkolku od nego da se zema negoviot imot so sila i konfiskacija.

Islamot ne dosol da go potvrdi i zacvrsti nasilstvoto, tuku, navistina bil beskompromisna revolucija protiv site nasilnici, sabji i vojni na site ugnetuvaci i despoti.

           sto se odnesuva do obvinenieto deka verata e reakcionarna i klasna, sto neupatenite go “gledaat” od ajetot:

           „Bog ve vozdignal edni nad drugi vo steknuvanje na riskot” (En-Nahl, 71) i, „I Nie ve vozdignavme edni vrz drugi po polozbite” (Ez-Zuhruf, 32), na niv im odgovarame deka ovie ajeti mozat da se primenat na onie vo London, Pariz i Berlin. Isto kolku na i na nas vo Kairo, Damask i Xida. Ako prosetame po ulicite na koj bilo od ovie gradovi, bi se uverile deka javaat na velosipedi ili se vozat vo najluksuzni kola. A sto e toa drugoto ako ne razlika proizlezena i zasnovana vrz potrebi, stepeni i ekonomski polozbi na lugjeto.

Razlikata pomegju lugjeto e vistinski fakt, koj ne moze nikoj  da go izbrise. Kako da se izramni neednakvoto?! Lugjeto od migot na svoeto ragjanje se neednakvi spored svoite sposobnosti. Krajna cel, kon koja tezneele site ekonomisti vo istorijata, bila na lugjeto da im bidat dadeni podednakvi sansi, a ne da dojde do izednacuvanje na tie lugje. Tie dvizenja odele kon toa na site da im bide ovozmozeno skoluvanje, lecenje i osiguruvanje za ona sto e nuzno za negovata egzistencija. A seto ova go nalozuva verata. sto se odnesuva do potpolnoto brisenje na razlikite i ukinuvanje na stepenite smetame deka toa bi bilo eden vid nasilstvo i akt sto bi protivrecel na samata priroda, koja e zasnovana i opstojuva vrz razlikata pomegju zivite sustestva. Razlikite se vidlivi i vo rastitelniot i vo zivotinskiot svet.

           Ova e zakon na celokupnoto postoenje, cija smisla e sosema ocigledna. Koga site lugje bi se ragjale so isti osobenosti i vrz eden kalup i mostra, togas ne bi imalo potrebe da se ragjaat site. Bi bilo dovolno da se pojavi eden primer, oti toj bi mozel da gi nadomesti site drugi. Ist e slucajot so seta priroda. Ova bi dovelo samo do osiromacuvanje na prirodata i nejzino propaganje, bidejki nejzinoto bogatstvo i nejzinata obilnost se rezultat na raznovidnosta i razlicnosta na semenjata, plodovite itn.

           I pokraj toa verata ne ja premolcela razlikata pomegju bogatite i siromasnite, tuku naredila  ispravuvanje na postockata situacija. Na siromaviot mu go odredila delot vo   imotot na bogatiot, davajki jasno do znaenje deka ovaa razlika me|u niv, vprocem e iskusenie i ispit:

           „Edni na drugi ve storivme iskusenie. ke bidete li trpelivi?” (El-Furkan, 20).

 Nie ke vidime sto je napravat posilnite so svojata sila. Dali ke im pomognat na poslabite ili ke gi tepaat i ubivaat i bidat nasilnici na Zemjata. Isto taka ke vidime sto ke storat bogatite so svoeto bogatstvo. Dali ke pravat  nepravdi i rasipnistvo, ili ke bidat milozlivi i ke pravat(hajrati) opsti dobra. ke vidime i sto ke napravi siromaviot so svojata siromastija. Dali ke ljubomori, mrazi, krade ili ke raboti, ke se trudi da go krene standardot na svojot zivot na zakonski dozovolen i na praveden nacin.

           Verata nareduva pravdina, ispravuvanje na dadenata situacija, i site da dobijat podednakvi moznosti. Se zakanuva so zestoka kazna na onoj svet za koj veli deka na nego ke ima pogolema razlika za da se ispravi ona sto bilo nepravedno na ovoj svet:

           „I vistina e vecniot zivot mnogu pogolem po polozbite i po vrednostite” (El-Isra, 21).

Tie sto go obvinuvaat Islamot so zborovite deka toj e reakcioneren, odgovarame deka toj donel progresivni promeni. Pocituvajneto na licnosta vo Islamot go dostigna svojot vrv.   Toa doslo pred povelbata za pravata na covekot i vo se ja nadminalo, oti individuata spored Islamot e ednakva na celoto covestvo:„Koj ke ubie nekogo nepravedno ili so cel za spletki na Zemjata e isto kako da go pogubil celoto covestvo, a koj ke spasi zivot na eden covek, kako da gi oziveal site...”      (El-Maide, 32).

Ne vredat nikakvi uspesi, nitu podobruvanje na materijalnite uslovi, ako za toa se ubie ili mu se stori nasilstvo makar i na eden covek, zasto  toa e ramno kako na celoto covestvo da mu e napraveno istoto.

           Islamot i pridava golemo znacenje na individuata. Taa ima apsolutna vrednost spored Islamot, dodeka drugite ucenja i ,pridavaat relativno znacenje. Taa e osigurena vo svojata kukja i vo svojot licen zivot(nema spijuniranje nitu ozboruvanje), vo svojot imot, posed i sloboda. Pocnuvajki od selamot (pozdravot), pravenje na mesto na drug pa se do ubaviot zbor, si ima svoe mesto vo k*r’anot, koj najstrogo osuduva sekakov vid na samovolie, nasilstvo i apsolutizam. Allah dz.s. mu veli na Muhamed a.s. vo eden ajet:

           „Nemas ovlastuvanje so sila da gi vodis kon praviot pat” (Kaf, 45).

           „Opomenuvaj, zasto ti si samo opomenuvac Ti nemas vlast nad niv” (El-Ga{ije, 21).

           „Pravovernite se samo brakja” (El-Huxurat, 10). k*r’anot go zabranuva kultot na licnosta.

Potoa go zabranuva vikanjeto, laktanjeto, niskosta i poveduvanjeto po zaskitanite pa veli:

           „Poveketo lugje ne znaat” (Jusuf, 21).

           „Mnogumina toa ne go sfakjaat” (El-Ankebut, 63).

“Mnogumina ne veruvaat”(]afir, 59).

“Tie gi sledat samo zabludenite i samo na lagite se odrzuvaat”(En-En’am, 116).

“Tie se kako zivotni a, mozebi i uste poveke od niv se zaskitani”(El-Furkan, 44). Isto taka zabranuva sekakva diskriminacija i rasisam.

“Navistina e kaj Boga najblagoroden  onoj koj najcvrsto se drzi do Bozjite upatstva.”(El-Huxurat, 13)

“Bog e onoj koj  ve sozdal od eden covek”(El-E’araf, 189). 

Naucno razbran Islamot e univerzalno dijalekticka sinteza na evrejskiot materijalizam i na hristijanskiot idealizam, sinteza na strogata pravdina koja veli zab za zab, oko za oko i krajnata tolerancija, koja uci ako te udrat po edniot svrt go drugiot obraz. k*r’anot dosol da ja zazeme srednata pozicija pomegju Tevratot (Torata), koja seta e svrtena kon ovoj svet i materijalnoto uzivanje vo ovozemniot zivot, i Indzilot (Biblijata), koja pak bara asketizam(vozdrzuvanje od uzivanja) na ovoj svet. k*r’anot povikuva na milost koja opfakja pravda i ljubov. Ja nalaga samoodbranata, no im dava prednost na izvinuvaweto, oprostot i pomiruvanjeto.

“A koj se vozdzi i strpi pa prosti, navistina toa ke bide edno od najvaznite i najpretpazlivite golemi dela”  (E{-[ura, 43).

           Islamot go odbral srednoto resenie pomegju davanje na potpolna sloboda za individuata i nejzino odzemanje.

„Na lugjeto im pripagja del od ona sto sami go zarabotile, a i na zenite im pripagja del od ona sto go zarabotile” (En-nisa, 32).

           Licnosta e slobodna da zarabotuva, no taa nema pravo na seta zarabotka, tuku samo na del. Zema del od 2.50% pa do 90% so sila ili dobrovolno. Ovoj del sto siromaviot go zema ne e milost, tuku e Bozje pravo vo zarabotkata. So vakvata raspredelba Islamot ja socuval slobodata na licnosta, a go zastitil pravoto na siromaviot.    k*r’anot e sosema vo pravo koga im se obraka na svoite pripadnici so zborovite:

           „Taka Nie ve storivme zaednica, koja se poznava po znaenjeto i rabotata, po pravednata i vistinosna postapka, za da bidete vodecki lugje” (El-Bekare, 143).

Islamot vo se ja odbral pravicnata sredina.

Ne e toa matematicka tuku dijalekticka sredina, sinteza pomegju dva pravci(desnica i levica), koi preovladuvaat i se vozdigaat nad niv. Zatoa vo islamot nema nitu levica nitu desnica, tuku samo Sirat, t.e. pravedna sredina, koja nie ja narekuvame Vistinski pat.

           k*r’anot ne ne soprel so odredeni politicki ustavi ili detalni nacini na upravuvanje, oti tie uslovi se menuvaat, sto bara pronaogjanje najdobri recenija za donesuvanje na ustav, koj bi se menuval so zivotot. k*r’anot sakal tie vrati da bidat postojano otvoreni za muslimanite zaradi zemanje i davanje od ostvarenite znaenja za sekoe vreme bez zatvaranje vo ramkite na eden odreden ustav.

Zatoa i se zadovolil k*r’anot so opsti odredbi kako osobenosti na idealnata vlast. Ne ne okoval so nitu edna teorija. Ova e samo edna od tajnite na negovoto apsolutnoto sovrsenstvo, a ne nekakva maana ili nedostatok.

Toa od druga strana e dokaz za sovremenosta na k*r’anot.

Na onie sto zboruvaat deka verata znaci stagnacija i skamenuvanje im odgovarame deka Islamot toa nikogas ne bil, tuku toj e proucuvanje, razmisluvanje, razvoj i promena, sto se gleda od ovie jasni ajeti:

           „Kazi: Patuvajte po zemjata i gledajte kako Bog gi izvel sustestvata” (El-Ankabut, 20).

“Neka covekot pogledne od sto e sozdaden...Sozdaden e od izliena voda (sperma) koja izleguva od grbnite i plesnite kosti...”(El-Tarik, 6-7).

“Zarem tie ne ce poglednat vo deva kako e sozdadena i vo neboto kako e izdignato i vo ridovite kako se vsadeni i vo Zemja kako se rasporedeni...” (El-Ga{ije, 19).

Se se ova otvoreni zapovedi za proucuvanje na postanok na covekot, zivotnite, nastanokot na ridovite, Zemjata, sloevite na kosmosot i negovite svetovi. Se se ova stavovi koi opfakjaat se ona sto nie denes sfakjame pod naziv geologija, astronomija, anatomija, fiziologija, biologija, embriologija itn.

Mnogu ajeti se zapovedi da se patuva po zemjata i da se prisobiraat fakti, potoa da se donesat zaklucoci, da se otkrivaat propisi i zakoni za se sto postoi. Vo seto toa ne treaba da se plasime od greski. Islamot go nagraduva onoj sto sakajki da spoznava ke pogresi - so edna nagrada, a onoj koj proucuvajki ke pogodi - so dve nagradi(dvojno).

Neosnovano e tvrdenjeto deka nie sme zaostanale zaradi verat, a deka Zapadot napreduval zatoa sto ja otfrlil verata. Vistina e toa deka nie pocnavme da zaostanuvame onoj moment koga ja napustivme nasata vera. Dodeka se drzea muslimanite cvrsto do k*r’anot i negovite upati, sozdadoa silna drzava koja se prostirase od Atlantik do Arapskiot zaliv . Vo nea cutela naukata i  ziveele golemi umovi kako Ibn Sina, Ibn Rusd,  Ibnu Hejsem, Ibnu Nefis, Xabir b. Hajjam i dr. Ostanatiot toga{en svet od nas gi prezemal nau~nite fakti i dostignuvawa.

I den denes astronomskite re~nici sodr`at arapski imiwa na zvezdi i sozvezdija.

           Zapadot ne napreduval zaradi otfrlawe na verata, tuku zaradi podemot na naukata. Sporovite pome|u naukata i verata nastanale od srednovekovnata crkva, koja gi gonela nau~nicite so inkvizicijata. Taka nau~nikot Galilej bil zatvoren, a Xordano Bruno bil spalen na loma~a.

           Ne velime deka toa ne bilo zloupotrebuvawe na verata, no ne mo`eme da go prifatime misleweto deka za toa treba da se obvinuva Islamot, koj e najmalku kriv, bidej}i ne propagira takvi ovlastuvawa na verata i ne priznava hierarhija vo sve{tenstvoto. Vo Islamot Bog ne dal posrednik pome|u Sebe i ~ovekot.

Od istorijata jasno se gleda deka Islamot koga vladeel bil najsilen faktor za napreduvaweto, toj potstaknuva kon naukata i pou~uvawe i odlu~no otfrla sekakov konflikt pome|u verata i naukata:

           „Ka`i: Bo`e, zgolemi mi go znaeweto “ (Taha, 114)

“Dali se ednakvi onie koi znaat i onie koi ne znaat?”(Ez-Zumer, 9).

“Posvedo~uva Bog deka e Toj samo eden edinstven i melecite i u~enite toa go posvedo~uvaat...”(Ali Imran, 18)

Kako se gleda od posledniov ajet, Allah x.{. vedna{ do sebe gi stavil melecite i u~enite .

           Prvite zborovi {to mu bile upateni na Muhamed a.s.  bea: „ Ikre... t.e. u~i, ~itaj, istra`uvaj, studiraj...”.k*r’an na u~enite im vetuva najgolemi stepeni:

“Bog }e gi vozkrene na visoki stepeni  pome|u vas onie koi veruvaat i na koi im e dadeno znaewe”.(El-Muxadele, 11)

Zborot el ilm (nauka, znaewe) i izvedenite zborovi od nego se povtoruvaat 850 pati vo k*r’anot.     

Pa kako nekoj po seto ova mo`e da zboruva za sudir pome|u naukata i verata ili pak deka verata ja zabranuva naukata.!!! Da se izu~uva verata e dol`nost.

Celata istorija na Islamot pretstavuva dvi`ewe za za`ivuvawe i napredok na `ivotot. Zato k*r’anot e potpolno ~ist od obvinenijata deka ja zabranuva naukata. Toj go prifa}a  i go zagovara razvojot. Toj veli deka verbata i [erijatot se nepromenlivi, zasnovuvaj}i go ova vrz: Bog e eden i edinstven. Dobroto e sekoga{ dobro, zloto zlo. Nikoga{ ubistvoto nema da bide dobro, a nitu kradeweto dobro delo, kako {to ni lagata ne mo`e da bide nakit na dobrite i po{teni lu|e. Za seto ostanato verata ja ostava vratata otvorena za ixtihadot vo dopolnuvaweto i unapreduvaweto.

Su{tinata na Islamot e racionalna i logi~ka. Toj e za polemika, dijalog, razum i logika. Na pove}e mesta vo k*r’anot se veli:

Zar ne razbiraat... Zar ne sfa}aat...  Islamot bara muslimanite da bidat u~eni.

„Kaj Boga se najlo{i onie su{testva koi se gluvi i nemi, koi ni{to ne razbiraat” (El-Enfal, 22)

“Za{to tie ne patuvaat po Zemja, pa da imaat srca, so pomo{ na koi }e dojdat do pouki, i u{i, so pomo{ na koi }e slu{nat”(El-Hax, 46)

Od navedenite ajeti se gleda kolku muslimanot i negovata vera go po~ituva razumot.  Pozitivnosta i revolucionernosta se glaven nerv, odnosno du{a na Islamot, koj nikoga{ ne mo`el da bide nazaden i negativen.          

„Borete se na Bo`jiot pat protiv onie koi se borat protiv vas” (El-Bekare, 190).

„Navistina Allah gi saka onie koi se borat na Negoviot pat vo cvrsti redovi, kako da se zid, cvrsto spoen i vrzan” (Es-Saff, 4).

Islamot nalo`uva borba so `ivotot, imotot i semejstvoto. Bara cvrstina i re{itelnost, smelo soo~uvawe i trpelivost vo nesre}ite, no pred se bara postojanost. Ova e sr`ta na Islamot.

Kako e mo`no toga{ vakvata vera so vaka elasti~ni i racionalni pogledi da se obviniva za nazadnost?! Takvoto obvinenie mo`e da bide samo od ~ovek koj ne poznava ni{to od svojata vera i ne pro~ital edna bukva od k*r’anot.