БАНКИ

Банкарскиот систем во Македонија остана стабилен и засега не е вовлечен во вртежот на финансиската криза во светот. Но, тоа не значи дека треба да бидеме опуштени, напротив, токму креаторите на монетарната политика треба да ги засилат мерките за намалување на инфлацијата и економски развој - сметаат економистите во Македонија. Вицепремиерот Зоран Ставрески во своја колумна напиша дека Народна банка би можела да воведе мерки за поддршка на производството на стоки и услуги, а со тоа и на економскиот пораст преку намалување на базичната каматна стапка и задолжителната резерва што ја плаќаат банките за осигурување на кредитите што ги одобруваат на стопанството и на населението. Гувернерот на Народна банка, Петар Гошев, изјави дека нема коментар на изјавата на вицепремиерот Страврески, а кои инструменти ќе ги употреби во монетарната политика е работа на централната банка. Според него, целта останува иста, одржување на инфлацијата на постојното ниво и цврст девизен к*рс на денарот. Со високата базична каматна стапка што ја одредува НБРМ и високот процент на задолжителна резерва што ја плаќаат банките не се постигнува развој во реалниот сектор, сметаат повеќе економски експерти. Тие објаснуваат дека на тој начин банките се принудени да ги зголемат каматите, а со тоа индиректно ги поскапуваат заемите за претпријатијата, што дополнително го отежнува стопанскиот развој. - За надминување на кризната состојба, особено во земјите во транзиција, треба да се користат економски и финансиски инструменти за постигнување економски развој. Тоа е затоа што сегашната криза е резултат на вишокот на побарувачка за парични средства. Во Македонија, НБРМ и комерцијалните банки неопходно е да го кредитираат производството. Ако се намали есконтната стапка, банките ќе бидат стимулирани да користат средства од НБРМ и да ги пласираат во стопанството по поевтина цена. За овие мерки се и банкарите, кои сметаат дека со намалувањето на базичната каматна стапка на НБРМ, која претставува основа за формирањето на каматите на кредитите за крајните потрошувачи, ќе поевтинат заемите, а тоа посредно ќе влијае и врз пораст на економијата. Досега Народна банка ги зголемуваше каматите на благајничките записи како мерка на ограничување на кредитите на јавната потрошувачка, односно на зауздувањето на инфлацијата. Банкарите имаа поголем интерес да ги затвораат средствата во благајнички записи за одреден приход, отколку да ги даваат на ризични пласмани. Сепак, одлуката е на НБРМ дали ќе примени други монетарни инструменти: односно дали ќе ја намали базичната каматна стапка. Во Македонија има убедливо највисоки камати за кредитите, затоа што и базичната каматна стапка на НБРМ е висока - изнесува 7 проценти. Федералната банка на САД ја намали оваа камата на 1,5 процент за да се извлече од рецесијата и да го оживее развојот. Европската централна банка ја намали референтната камата на 3,75 проценти, а, централната банка во Англија ја намали од 5 на 4,5 проценти.