Преподобен Јоаникиј Ракотински

Архимандритот Јоаникиј е роден 1839 година, а се упокоил пред повеќе од шеесет години, на 24 јануари 1941 година. Податоците за неговиот живот се ограничени на само неколку редови, но сепак доволни да се здобиеме со точна претстава за неговата од Бога просветлена личност.

Си спомнуваме за некои од мачениците, вброени во редот на светиите заради нивното исповедање на верата, а за коишто нема скоро никакви податоци; но, нивните свети мошти сведочат за нивниот живот.

Токму светите и нетлени мошти на преподобниот архимандрит, пројавени на чудесен начин преку излегување од земјата, пред 40 години, потсетија за постоењето на овој голем богоугодник. И, по нивното второ чудесно јавување (затоа што при првото јавување заради страв од тогашните комунистички власти и заради незнаење, мештаните веднаш ги закопале), парохискиот свештеник, освен што уредно и според црковните правила ги измил, немајќи никаква подршка за понатамошна процедура, не успеал да стори ништо повеќе. Дури и податоците што тогаш ги собрал и подготвил за публикација, биле изгубени од црковната администрација. Привремено телото на подвижникот било положено во една од селските цркви, од кадешто (заради несоодветен однос кон истото), повторно било вратено во некогашниот гроб, овојпат покриен со три камени плочи и на едната од нив отвор преку којшто поклониците можеле да го видат од Бога сочуваниот лик на светителот којшто се наѕирал низ стаклото на ковчегот во којшто бил положен.

За жал, она што Бог толку време го запазил под земја, и за да ги направи луѓето свои соработници (1Кор. 3. 9) предавајќи им го на грижа, телото на блажениот заради одбивањето на соработката со Бога и негрижата, почнало да се распаѓа, та при нашата прва посета во с. Ракотинци, можевме да ги видиме светите мошти, но и да го почувствуваме прекрасното благоухание што излегуваше од нив.

Сето ова не однесе до тогаш последните живи мештани, коишто иако во длабока старост, со свежина сведочеа за неговиот живот.

Освен годината, датумот и местото на раѓањето не се познати, но мештаните паметат дека Дедо Аџија како што го нарекувале, заради неговите поклонички патувања, бил охриѓанец. Пред да се насели во манастирот „Свети Илија“ во с. Ракотинци, каде што по долгогодишен монашки живот и го оставил своето нетлено тело, извесно време живеел во Марковиот манастир. Во с. Ракотинци, на големиот манастирски имот, покрај неколкуте работници, му помагал и отец Софрониј (мештанин) којшто бил и единствениот монах што живеел со него во манастирот.

Отец Јоаникиј го паметат како најобразованиот човек во околината; за совет кај него доаѓале дури од најоддалеченото село Брезница каде што бил омилен помеѓу луѓето, но и турски аскери коишто подеднакво го почитувале. Бил помесен судија, и прв даскал во, од него, основаното училиште (1876 година). Образованието продолжувало и надвор од училишните клупи, во светиот храм каде што богослужбениот циклус течел непречено и покрај многубројните полски работи за коишто повторно грижа водел самиот тој.

Како вистински пастир, тој се грижел не само за душите на луѓето, но и за нивните тела. Ги лекувал луѓето од најразлични болести, најчесто со билки. Во црковната архива сеуште се чува од него напишаната книга „Лекаруша“. Но, таму каде што медицината затајувала, започнувала духовната медицина. Двајца од мештаните сведочат за исцеленијата добиени под епитрахилот на светиот архимандрит Јоаникиј. Едниот од нив боледувал од глисти, додека, пак, мнозина биле излечени од маларијата застапена во тоа време. Секако дека ова не биле единствените исцеленија. Тоа се гледа од масовната посетеност на манастирот за време на неговиот живот, а не помалку и по неговата смрт; оние што не успеале да примат благослов од него додека бил жив, добиле поклонувајќи се на неговите свети мошти.

Богопросветената личност на отец Јоаникиј се покажува во нејзината полнота и со дарот на пророштво. И навистина, не многу време по неговата блажена смрт, се оствариле неговите зборови дека дрвјата во околината ќе бидат исечени, изворите ќе пресушат, а мештаните ќе се исселат.

За овој свет угодник на Бога, знаел и тогашниот епископ Јосиф којшто при една средба со него забележал: „Јас сум епископ по чин, а ти по дело“.

Во овој краток приказ присутни се сите делови на агиографската структура: животот, делата и учењето, пророштвата и чудата. Најсмирено се прашуваме: зошто после возобновувањето, еве, имајќи ги предвид - епископот Гаврил Велички и архимандритот Јоаникиј, во нашата света Црква немало канонизација на светител, и дали со тоа нашата Црква е единствената во поновата црковна историја којашто, при луѓе коишто народот ги смета за светители, да нема канонизирано светител?

„Нашиот Господ Иисус Христос ни ги дарувал моштите на светиите како спасоносни извори коишто на многу начини излеваат добродетели на немоќните. Затоа ако некој се осмели да ги отфрли моштите на светителите… да се лиши (одлачи) од Светата Причест“.

Ова правило на ВИИ Вселенски Собор секако дека не ги повикува толку на одговорност мештаните од времето кога пред четириесетина години се јавиле моштите на светителот, колку што не повикува сите нас сега, кога монаштвото во Македонија е возобновено, па дури е оформена и комисија за канонизација на светители. Не смееме да останеме рамнодушни и млаки, дотолку повеќе што сега Црквата има најголема потреба од нив - зашто Црква без светители, всушност и не е Црква

СОЗЕРЦАНИЕ

Да Го набљудувам Господа Исуса пред Пилата, и тоа:

1. како Го тужат Евреите пред Пилата,  а Он не одговара ништо;

2. како ни на Пилат не му одговара ништо на прашањата;

3. како е Господ зборлив кога треба да се бранат луѓето од ѓаволот, од гревот, од болест, од смрт, а како е молчелив кога се бара Он, бранителот на луѓетО да се брани од луѓето.

25 МАРТ

 

1. Преп. Теофан Исповедник. Наречен 'Сигријан" поради местото Сигрија каде што бил роден. Роднина на царот Лав Исавријанинот и син му Копроним. Имал огромно богатство и сјај. Но сето тоа ја изгубило својата вредност за Теофана тогаш кога Христос Господ се зацарил во неговата душа. Тогаш тој се противел на женидбата своја, па кога сепак бил приморан да се ожени, успеал да ја посоветува својата невеста да живеат целомудрено како брат и сестра. А штом му изумреле родителите, жена му отишла во еден манастир, а тој во друг. Неговиот манастир бил во сигријанските гори во Кизичката област. Некогаш славен и богат, Теофан живеел во манастирот како последен сиромав. И сите се чуделе на таквата промена кај него. Па бидејќи станал прочуен поради својата силна вера, воздржливост и мудрост, бил повикан на ВИИ Вселенски собор во Никеја, на кој се утврдило почитувањето на иконите. Поради големата чистота и целомудреност, Бог му дал дар на чудотворство, та ги лекувал сите болести, особено манијаштвото и лудилото. За овие болни и неволни тој Му се молел на Бога и со својата молитва им помагал. Само кога тој се разболел и долго боледувал, не сакал да Му се помоли на Бога за своето оздравување туку трпел со благодарност. Кога настанало, пак, гонењето на иконите од лошиот цар Лав Ерменецот, тогаш св. Теофан бил доведен во Цариград и фрлен во самица каде што две години поминал во притеснетост, мака и понижување. Тогаш царот го испратил во затвореништво на островот Самотрак, што тој порано го провидел со својот дух и им го кажал на своите самичари. Но кога стигнал на Самотрак поживеал само уште 23 дена и Му се претставил на својот Господ и Создател да го прими заслужениот венец на славата.

2. Преп. Симеон Нов Богослов. Овој богоносен и велик отец на Црквата бил роден во Галата Пафлагониска, воспитан во Цариград и вброен во дворјаните на царевите Василиј и Константин Порфирородните. Остави сé заради Христа и се повлекол в манастир. Се подвизувал под раководството на старецот Симеон, потоа бил игумен на манастирот на св. Мамант и најпосле отшелник. Бил најголем богослов после св. Григориј Богослов. Ја чувствувал благодатта во своето срцето. Неговите зборови се вистински духовни и богословски откровенија. Се упокоил во 1032 година. Моштите му се чудотворни.

3. Св. Григориј Двоеслов, папа Римски. Син на сенаторот Гордијан, и самиот потоа бил сенатор и началник на градот Рим. Но штом му се упокоил таткото, тој му се предал на духовниот живот. Од своето големо богатство соѕидал шест манастири во Сицилија и седмиот во самиот Рим во чест на св. ап. Андреј, во кој и тој се потстрижал. Силвија, неговата мајка, исто така, се замонашила во еден женски манастир. По смртта на папата Пелагиј, Григориј бил избран за папа. Тој бегал од таа чест и власт, и се криел по горите и пештерите, но Господ им го објавил на оние што го барале на тој начин што се појавил огнен столб од земјата до небото на она место каде што Григориј се криел. Бил необично милосрден. Сите свои примања ги употребувал на засолништа на бедните и на гостопримство. Честопати ги повикувал бедните луѓе и им служел околу трпезата. Се занимавал и со пишување на корисни книги. 'Двоеслов" или 'Собеседник" тој и се нарекува затоа што напишал книга под тоа име, во која ги изнесол добродетелите и чудата на италијанските светители. Ја составил и службата на 'Предосветени Дарови", што се служи во среда и петок во Чесниот Пост. Неговиот архиѓакон Петар гледал гулаб кај што лета над неговата глава кога седел и пишувал. Се претставил пред Господа во 604 година.

БЕСЕДА

за чудната посета на Синот Божји

Излегов од Отецот и дојдов во светот; сега пак го оставам светот и одам при Отецот (Јн. 16:28).

Овие зборови, браќа, се од судбоносна важност за нас. Бидејќи од сé на овој свет е најважно да се знае: дали има Бог и дали има живот после смртта? Овие зборови се подрагоцени од сиот бисер во светот, од Сонцето и ѕвездите, бидејќи тие зборови ги изговорил Оној Кој е најсигурен и највистински сведок. Навистина, овие зборови се извор на најголема радост за нас, задлабочени во очајание и во смрт по очајувањето. Тие сведочат дека има Бог и живот по смртта. Излегов од Отецот - тоа пред сé значи: дека постои Бог од Кого Господ Исус излегол. И одам кај Отецот - и тоа значи дека постои Бог Отец кај Кого Синот Божји се враќа. И овие два збора во исто време значат дека постои вечен живот, дека смртта не го означува нашето уништување. Овие зборови Господ ги изговорил пред самата Своја смрт.

О слатка и чудесна благовест! Она што срцето на сите луѓе и на сите пламиња низ сите векови потајно го претчувствувало Господ го посведочил како факт, како вистина.

Овие зборови уште го потврдуваат единството на Отецот и Синот и божеството на Господа и Спасителот наш. Бог нé посетил, браќа мои, Севишниот Бог, свет, крепок и бесмртен Бог. Тоа е врв на нашата утеха и нашата радост.

О Господи Исусе, Сине Божји, сведоку на вистината на сето добро по кое нашите срца деноноќно копнеат, освети нé, укрепи нé и обесмрти нé. На Тебе слава и вечна пофалба. Амин.

12 ФЕВРУАРИ/25 ФЕВРУАРИ

1. Св. Мелетиј архиеп. Антиохиски. Овој голем и свет маж бил извонреден толкувач и заштитник на Православието. Сиот негов живот бил посветен на борбата против Ариевата ерес, која не Го признавала Синот Божји за Бог и хулела на Светата Троица. Трипати бил оддалечуван од својот архиепископски трон од еретиците и прогонет во Ерменија. Борбата помеѓу православните и еретиците се водела толку жестоко што еднаш кога св. Мелетиј во Црквата му говорел на народот за Божествената Троица во едно, неговиот сопствен ѓакон, еретик, притрчал и со раката му ја затворил устата. Не можејќи да беседи, Мелетиј беседел со знаци. Имено, тој ја кренал својата рака високо, отворил најпрво три прста и му ги покажал на народот, потоа ја затворил раката и кренал еден прст. Учествувал на II Вселенски собор каде што царот Теодосиј му укажал особена чест. На тој собор Бог пројавил чудо преку овој Свој архијереј. Имено, кога св. Мелетиј им ја докажувал на ариевците догмата за Св. Троица, тој прво кренал три прста, оддвоено еден по еден, па потоа ги склопил во едно и во тој миг се покажала светлина како молња од неговата рака пред сите присутни. На тој собор, св. Мелетиј го утврдил Григориј Богослов на цариградскиот престол. Порано, пак, тој го заѓаконил Василиј Велики и го крстил Јована Златоуст. По завршувањето на  соборот, св. Мелетиј го завршил својот земен живот во Цариград. Неговите мошти се пренесени во Антиохија.

2. Св. Алексеј митрополит Московски. Голем ерарх е на руската Црква во тешкото време на робувањето на рускиот народ под Татарите. Еднаш во детството ловел птици, па заспал и во сонот чул глас: 'Алексеј, зошто се трудиш залудно? Јас тебе ќе те направам ловец на луѓе”. Во својата 20. година се замонашил и со време станал митрополит Московски. Двапати одел во 'златната орда" татарска; првиот пат да го ублажи гневот на ханот Вердевир против рускиот народ, а вториот пат по повикот на ханот Амурат да му ја исцели жената од слепило. Три години таа жена била слепа, но оздравела и прогледала кога св. Алексеј ‘и прочитал молитва и ја помазал со осветена вода. После тешкиот и многуплоден живот, се упокоил во 1378 год. во својата 85. година и се преселил во дворовите Господови.

3. Преп. Марија. Девојка со машка одважност. По смртта на нејзината мајка, татко ‘и посакал да се замонаши. Но Марија не сакала да се раздвојува од својот татко, та по договор, обајцата се упатиле во еден машки манастир, и тоа: Марија со истрижена коса и во машка облека, како момче. Таткото умрел, а Марија се замонашила како машко и го добила името Марин. Во близината на манастирот имало гостилница. Ќерката на гостилничарот се загледала во божемниот монах Марин. По неуспешното кокетирање, го оптужила Марина за незаконски однос со неа, бидејќи таа со некој друг зачнала и родила син. Марија не се бранела, па затоа била изгонета со понижување од манастирот. Со туѓо дете во рацете таа проживеала во долината крај манастирот три години, поднесувајќи: и глад, и мраз, и секоја мака и оскудност. Во тоа време ќерката на гостилничарот полудела, а наскоро потоа и Марија умрела. Дури по смртта се дознало дека 'монахот Марин" бил женско. Лудата ќерка на меанџијата, пак, штом се допрела до моштите на св. Марија, оздравела и потоа го признала својот страшен грев. Св. Марија се упокоила и се преселила во бесмртната радост во 508 година.

4. Св. Антониј патријарх Цариградски. Најпрво бил голем подвижник со необично милосрдие, а потоа станал патријарх во времето на царот Лав Мудриот (889 - 912). Го замонашил и својот татко. Построил манастир над моштите на света Калија.

5. Св. Калија. Штедри раце имала кон бедните од чисто христијанско милосрдие, и како девојка, и подоцна, како омажена жена. Нејзиниот маж бил богат, но скржав. Враќајќи се еднаш од својот службен пат, тој видел дека жената го раздавала неговото богатство на сиромаси, па ја убил. Но Бог ја прославил оваа милосрдна душа на тој начин што од нејзините мошти се исцелиле мнозина болни. Уверувајќи се во тоа, св. патријарх Антониј подигнал манастир над нејзините мошти.

РАСУДУВАЊЕ

Материјата не е лоша самата по себе, како што учеле некои христијански еретици (манихејците) и некои филозофи. Не само што таа не е лоша, туку не е ни единствен пренесувач на злото т.е. колку што е таа лоша, толку е и духот. Сета материјална твар е меланхолична и плашлива заради човековиот грев, но не е зла. Материјата е гнилежна, слаба и ништожна во споредба со бесмртниот дух, но таа сама по себе не е лоша. Ако е лоша, зарем Господ Исус Христос би го востановил причестувањето со леб и вино и зарем лебот и виното би ги нарекол Свое тело и Своја крв? Материјата да е сама по себе лоша, како тогаш луѓето би се крштавале во вода? Како апостолот Јаков би заповедал  болните да се помажуваат со масло? Како осветената водица би останувала надвор од расипување и како би имала чудотворно дејство? Како крстот би имал сила? Како Христовата облека би ја пронесла силата на Спасителот од која се излекувала крвоточната жена? Како моштите на светителите и иконите би биле толку чудотоврни и како би правеле толку добрини на луѓето преку царството на благодатта? Како би можело да дојде доброто кај луѓето преку злото? Не, не, материјата сама по себе не е лоша.

 

СОЗЕРЦАНИЕ

Да Го созерцувам Господа Исуса како добар трговец Кој дошол во светот како на пазар, да даде и да земе, и тоа:

1. да го даде Својот труд за да прими  многубројни плодови на радост од тој труд;

2. да даде Себеси да се понижи, поплука, испотепа, изгребе, избоде, распне, во Својата вечна слава да би ги вовел војската на своите верни;

3. да Го даде Свето тело за да избави безбројни души.