Кој ја присвојува историјата?

Најмонументалниот црковен објект во Македонија е црквата Св.Пантелејмон на Плаошник позната уште и како Свети Климент. Таа во литературата важи за најрепрезентативен средновековен словенски споменик во Македонија.

Врз основа на археолошките ископувања посведочени се три фази во нејзиниот развој. Непосредно во годините по признавањето на христијанството за рамноправна религија во Римската империја, а најдоцна до почетокот на V век, на Плаошник биле подогнати две монументални базилики. Првата е Поликонхалната базилика, а пак, втората е на местото на денешниот Св.Пантелејмон. Она што е карактеристично за втората базилика е монументалноста на нејзината градба. Особено, здивот запира пред репрезентативноста на крстилницата и неговиот поден мозаик. Притоа, како еден од ранохристијанските симболи, на подниот мозаик се забележува свастиката. Таа е всушност стар индоевропски симбол на вечниот оган, кој во христијанството го симболизира вечниот живот. Свастиката во ранохристијанската симболика се јавува како влијание од истокот.

По доаѓањето на Словените на овие простори, во периодот од средината на VI и почетокот на VII век, постепено замира градењето на христијански објекти. Ова од причина што Словените како пагани ги рушеле христијанските градби во градовите кои ги освојувале.

Поради ова, но и поради премрежјата кои со себе ги носел византиско – бугарскиот конфликт од средината на IX век, монументалноста на црковните градби на Плаошник опаднала. Тие, сега (VII – IX в.) биле во урнатини, а на нивно место единствено егзистирала помала црковна градба. Меѓутоа, со христијанизацијата на македонските Словени, а посебно по доаѓањето на Св.Климент во Охрид,  црковниот живот во градот и околината добил на интензитет. Се претпоставува дека на иницијатива на Св.Климент, стариот црковен објект бил обновен во лицето на прекрасната црква Св.Пантелејмон. На тој начин повторно се обновило црковното значење на Плаошник.