Историја - Методија Андонов -Ченто

Политичка активност пред втора светска војна

Ченто ја прифатил и ја бранел македонската национална кауза уште од раната младост. Учествува на изборите во 1935 година како заменик кандидат, а на изборите во 1938 година и како кандидат на листата на Здружената Опозиција, бранејќи ја македонската национална кауза и залагајќи се за поголема слобода на Македонците и отворање на училишта на македонски јазик. На изборите во 1938 година од вкупниот број гласови дадени за кандидатите на опозицијата, Ченто добива најмногу, но не бил избран за пратеник поради државната манипулација со изборниот систем.

Ченто бил од организаторите на Илинденските демонстрации во Прилеп 1940, за што бил затворен во затворот во Велика Кикинда. Во1940 година се залага за воведување на мајчин македонски јазик во наставата во училиштата и повторно е затворен и интерниран во http://mk.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%91%D0%B0%D0%B8%D0%BD%D0%B0_%D0%91%D0%B0%D1%88%D1%82%D0%B0&action=edit&redlink=1 - Баина Башта , при што е осуден на смрт. Дури и е одведен на стрелање, но е ослободен во последен момент на http://mk.wikipedia.org/wiki/15_%D0%B0%D0%BF%D1%80%D0%B8%D0%BB - 15 април http://mk.wikipedia.org/wiki/1941 - 1941 година.

Пред http://mk.wikipedia.org/wiki/%D0%92%D1%82%D0%BE%D1%80%D0%B0_%D1%81%D0%B2%D0%B5%D1%82%D1%81%D0%BA%D0%B0_%D0%B2%D0%BE%D1%98%D0%BD%D0%B0 - Втората светска војна повеќе пати бил претставник на прилепскиот трговски еснаф, а во периодот 1935 -1940 е претставник на прилепските трговци во Индустриско-трговската комора во http://mk.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D0%BA%D0%BE%D0%BF%D1%98%D0%B5 - Скопје , каде што јавно истапил пред нападите на српската влада дека народот во Македонија не е благодарен на сите добродети што ги направила владата, велејќи дека доколку се остави Македонија на Македонците, тие од нејзе ќе направат http://mk.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%A6%D0%B2%D0%B5%D1%82%D0%BD%D0%B0_%D0%B3%D1%80%D0%B0%D0%B4%D0%B8%D0%BD%D0%B0&action=edit&redlink=1 - цветна градина и развиена економска земја. Неколкуте вакви негови изјави, биле рапортирани во Белград и биле оценети како сепаратистички и автономистички. Тој бил многу почитувана личност во прилепската чаршија.

"По Илинденските демонстрации во 1940 година - раскажува Илија - заради одржаниот говор на Шаторов Камен, Ченто бил затворен и задржан во затвор три месеци, под обвинение дека е главен организатор на демонстрациите.
На родителскиот состанок во прилепската гимназија на 8 декември 1940 година, веднаш по враќањето од затворот, на барањето на директорот на гимназијата, учениците да зборуваат и дома, и на улица и во гимназијата само на српски јазик, одговорил на македонски:
'Господине директоре, не можете тоа од нас да го барате. Не можете ниту Вие, ниту било кој друг да ни забрани нам и на нашите деца, дома и овде на часовите да зборуваме на својот мајчин македонски јазик, затоа што ние сме Македонци, а нашите деца се македонски деца.
Ние Македонците имаме свој јазик и нашите деца имаат право да зборуваат насекаде на својот мајчин јазик. Ниту ние им забрануваме, ниту некој друг може да им забрани на српските деца, кои се дојдени во Прилеп, да зборуваат на нивниот мајчин српски јазик.
Не им браниме да бидат Срби, но нашите деца нека останат Македонци.
Ако овој политички поредок не ни ги дава нашите политички и национални права за самостојност, ќе дојде ден, во една федеративна држава, кога оваа земја нема да се вика Јужна Србија, туку Македонија и ќе биде самостојна држава.
Уште на состанокот бил физички нападнат од полицискиот писар Матиќ. Веднаш потоа - се потсетува Илија - неговиот татко Ченто бил затворен, а на почетокот на јануари 1941 година бил интерниран во Бајина Башта.

Подоцна бил обвинет како петтоколонаш и осуден на смрт од Прекиот воен суд, но на интервенција на видните граѓани на Бајина Башта, бил спасен во последен момент, пред построениот вод за егзекуција".

По нападот на Германија против Советскиот Сојуз, кога на Петровден комунистите растуриле летоци, Ченто бил првиот затвореник на новодојдената бугарска полиција во Прилеп, а по него биле затворени Никола и Благоја Поповски и Аспарух, братот на Кузман Јосифовски-Питу. Го пуштиле по неколку дена, но постојано бил под надзор на будното око на полицијата.

Антифашизам

Уште на почетокот на бугарската окупација, на 26 април, Ченто добива покана да соработува со бугарските окупаторски власти. Тој ја одбива поканата и наместо тоа одбира да соработува со оние што се залагаат за ослободување на Македонија од нејзините нови окупатори. Неговата продавница за алкохол воПрилеп станува свртилиште на комунистите од градот, поради што бугарските власти на крајот од 1942 година го интернираат прво во селото Мелница, близу бугарско-турската граница, а веднаш по враќањето го испратиле во работниот логор во потоа во логорот "Чучулигово“, Петричко(Пиринска Македонија), каде што многумината интернирани и образовани Бугари ги убедил дека Македонците не се Бугари.
Есента 1943 година во септември месец и по испратеното писмо од Главниот Штаб на НОВ иПОМ на 21 август 1943 , по разговорите со Кузман Јосифовски - Питу, Ченто заминал на ослободената територија во Дебарца, каде што станал член на Главниот штаб на НОБ и претседател на Иницијативниот одбор за свикување на АСНОМ.

http://mk.wikipedia.org/wiki/%D0%9F%D0%BE%D0%B4%D0%B0%D1%82%D0%BE%D1%82%D0%B5%D0%BA%D0%B0:Cento-govor.jpg">

http://mk.wikipedia.org/wiki/%D0%9F%D0%BE%D0%B4%D0%B0%D1%82%D0%BE%D1%82%D0%B5%D0%BA%D0%B0:Cento-govor.jpg - - Основање на новата Македонска Држава

На слободната територија во Дебарца, Охридско, Ченто преминува во октомври1943 година. Именуван е за член на Главниот штаб, а по основањето на Иницијативниот одбор за свикување на АСНОМ станува негов претседател. Како дел од Одборот учествува во подготовките и организацијата на свикувањето на АСНОМ. На почетокот од мај 1944 година тој, http://mk.wikipedia.org/wiki/%D0%95%D0%BC%D0%B0%D0%BD%D1%83%D0%B5%D0%BB_%D0%A7%D1%83%D1%87%D0%BA%D0%BE%D0%B2 - Емануел Чучков и http://mk.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D0%B8%D1%80%D0%B8%D0%BB_%D0%9F%D0%B5%D1%82%D1%80%D1%83%D1%88%D0%B5%D0%B2 - Кирил Петрушев заминуваат за http://mk.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%92%D0%B8%D1%81&action=edit&redlink=1 - Вис на средба со http://mk.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%9D%D0%B0%D1%80%D0%BE%D0%B4%D0%B5%D0%BD_%D0%BA%D0%BE%D0%BC%D0%B8%D1%82%D0%B5%D1%82_%D0%B7%D0%B0_%D0%BE%D1%81%D0%BB%D0%BE%D0%B1%D0%BE%D0%B4%D1%83%D0%B2%D0%B0%D1%9A%D0%B5_%D0%BD%D0%B0_%D0%88%D1%83%D0%B3%D0%BE%D1%81%D0%BB%D0%B0%D0%B2%D0%B8%D1%98%D0%B0&action=edit&redlink=1 - Народниот комитет за ослободување на Југославија на чело со http://mk.wikipedia.org/wiki/%D0%88%D0%BE%D1%81%D0%B8%D0%BF_%D0%91%D1%80%D0%BE%D0%B7_%D0%A2%D0%B8%D1%82%D0%BE - Јосип Броз Тито . Средбата се одржува на24 јуни при што македонската делегација го поставува прашањето за обединување на Македонија по ослободувањето од окупацијата. Тито начелно се согласува, но не смета дека тоа треба да биде непосредна задача.

По враќањето на делегацијата од Вис, се привршуваат подготовките околу http://mk.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D0%A1%D0%9D%D0%9E%D0%9C - АСНОМ и на http://mk.wikipedia.org/wiki/2_%D0%B0%D0%B2%D0%B3%D1%83%D1%81%D1%82 - 2 август се одржува Првото заседание. На него Ченто е избран за претседател на http://mk.wikipedia.org/wiki/%D0%9F%D1%80%D0%B5%D0%B7%D0%B8%D0%B4%D0%B8%D1%83%D0%BC_%D0%BD%D0%B0_%D0%90%D0%A1%D0%9D%D0%9E%D0%9C - Президиумот на АСНОМ на ова највисоко државно тело на http://mk.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D0%BE%D1%86%D0%B8%D1%98%D0%B0%D0%BB%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%B8%D1%87%D0%BA%D0%B0_%D0%A0%D0%B5%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B0_%D0%9C%D0%B0%D0%BA%D0%B5%D0%B4%D0%BE%D0%BD%D0%B8%D1%98%D0%B0 - Демократска Федерална Македонија (подоцна НР Македонија).

За време на извршување на својата фукнција, Методија Андонов - Ченто бил многу почитуван и сакан од народот и се залагал власта целосно да биде народна и народот да може слободно и преку истата врата преку која влегуваат службениците, да влегува во институциите. Според неговите лични сведоштва, Методија Андонов - Ченто бил многу почитуван и од самиот претседател на Југославија,Тито(не е потврдено), кој успеал да го убеди да се кандидира за пратеник на изборите во 1946 година и покрај опструкциите кои му се правеле на Ченто од страна на КПМ (Лазар Колишевски

СУДИР

Ченто влегол во судир со Светозар Вукмановиќ - Темпо, кој кога партизаните биле притиснати од германската војска и од балистите, инсистирал да се повлечат кон Косово и Санџак, а Ченто му одговорил:
"Таму не е Македонија!
Ако треба да се повлечеме, тогаш ќе се повлечеме во Егејска и Пиринска Македонија, кои се делови од Македонија и каде што живеат Македонци, кои треба да се вклучат во ослободувањето и во обединувањето на Македонија".

"Во април и на почетокот на мај 1944 година, на седниците на Иницијативниот одбор - раскажува Илија - Методија Андонов - Ченто се залагаше делегацијата, која требало да оди кај Националниот комитет за ослободување на Југославија, да го истакне правото и барањето на македонскиот народ за обединување, како и за повикување на видните емигрирани Македонци да се приклучат во борбата за создавање македонска држава.
Делегацијата составена од Методија Андонов - Ченто, Емануел-Мане Чучков и Кирил Петрушев, барала Националниот комитет да делува кај сојузниците да се постави главниот проблем на македонската борба - прашањето за целосна обединета Македонија.
Тие определби се внесени и во одлуките на Првото заседание на АСНОМ, на Илинден 1944 година, кое го отворил најстариот пратеник Панко Брашнаров".

Желбата на македонскиот народ сам да си ја создава својата држава се гледа и од тоа кога Методија Андонов - Ченто, пред заседанието, на Темпо, кој рекол дека Иницијативниот одбор "мора" да го кооптира анонимниот Видоје Смилевиќ (се однесува на Видое Смилевски-Бато), му рекол:
"Дали мораме или не мораме, тоа е работа на Иницијативниот одбор. Ти можеш да присуствуваш на нашиве заседанија, но не можеш да ни кажуваш што 'мораме' да правиме.
Ние не сме деца, па постојано некој да ни кажува што 'мораме' и што треба да
правиме.
Како делегација, на Вис се договоривме, во Националниот комитет, како да го одржиме заседанието и ние знаеме што е најдобро за Македонија.
Со тоа и Тито се согласи.
Затоа, те молам, да не се мешаш многу во работата на Иницијативниот одбор, без да бидеш прашан".
Темпо излегол, но веднаш побарал да се состави партиска комисија, на чело со Видоје Смилевски да го осуди непартиецот Ченто.

При формулацијата на Манифестот се воделе жестоки дискусии. На инсистирање на Ченто било запишано и објавено:
"Тргнувајќи од вековните идеали на македонскиот народ, Првото македонско народно собрание ја прокламира, пред целиот свет, својата праведна и неотстапна желба за обединување на целиот македонски народ.
Со тоа ќе се стави крај на ропството во сите делови на македонската земја и ќе се создадат услови за искрена солидарност и мир меѓу балканските народи.
И натаму АСНОМ станува и останува единствен носител на народниот суверенитет на првата македонска држава.
Правото на македонскиот народ оди до самоопределување, отцепување и присоединување со други народи".

Но, за жал, сите тие желби и прокламации постепено се напуштиле затоа што не биле во интерес на Комунистичката партија на Југославија, и на верните извршители на таа политика во Македонија, кои почнале да го менуваат текот на настаните, со силата на оружјето, и тоа уште на Второто заседание на АСНОМ, на крајот на декември 1944 година.
Тогаш, на местото на Панко Брашнаров, познат народен трибун, за прв потпретседател на Президиумот го поставиле Лазар Колишевски.
Синот Илија нè потсетува и дека за прашањето каде да оди македонската војска:
на Солун или на Срем, Ченто и неговите истомисленици се нашле во дилема - дали треба да се ризикува влегувањето во Солун со можен воен судир со единици од Британската армија, сличен на оној кој се случил кога таа ја бомбардирала Атина од своите бродови и со авиони.
Заклучокот бил дека еден таков судир со сојузничка армија, би бил контрапродуктивен на идејата за обединување на Македонија, затоа што Англија била голем противник на менувањето на границите и поборник за враќање на кралот во Грција и кралот во Југославија.
Ченто длабоко верувал во реализацијата на одлуките на АСНОМ.

По ослободувањето на земјата несогласиците со тогашниот македонски врв продолжуваат. Ченто се противи 15-от македонски корпус да оди на Сремскиот фронт, се залага за обединување и поголема самостојност на Македонија, се противи на враќање на имотот на избеганите српски колонисти и се залага за поголема финансиска независност и залагање за сопствен буџет на Македонија и на останатите југословенски републики. Комунистите пополека му ја одземаат реалната власт и поради несогласувањето со мерките што ги преземаат комунистите, Ченто на14 март 1946 година поднесува оставка на функцијата претседател на Президиумот на Народното Собрание на Македонија.

По жестоките критики на Главниот одбор на Народниот фронт на Македонија, Ченто поднел оставка на сите функции и се вратил во Прилеп (март 1946 година), со единствена надеж во Мировната конференција во Париз, закажана за есента 1946 година, затоа што сакал да остане доследен на принципите од договорот на Вис и на одлуките на АСНОМ, и затоа што не сакал да "си го врати часовникот назад", како што му било препорачано од генералниот секретар на Главниот одбор на Народниот фронт и на Централниот комитет на Комунистичката партија.
Сака да се повлече од политиката и намира да живее во Прилеп, но на http://mk.wikipedia.org/wiki/14_%D1%98%D1%83%D0%BB%D0%B8 - 14 јули е уапсен од полицијата пред својата куќа во http://mk.wikipedia.org/wiki/%D0%9F%D1%80%D0%B8%D0%BB%D0%B5%D0%BF - Прилеп , а на http://mk.wikipedia.org/wiki/31_%D1%98%D1%83%D0%BB%D0%B8 - 31 јули Министерството за внатрешни работи објавува дека Ченто бил уапсен поради обид за бегство во Грција. На http://mk.wikipedia.org/wiki/8_%D0%B0%D0%B2%D0%B3%D1%83%D1%81%D1%82 - 8 август против него е покренат обвинителен акт, а пред суд е изведен на http://mk.wikipedia.org/wiki/19_%D0%BD%D0%BE%D0%B5%D0%BC%D0%B2%D1%80%D0%B8 - 19 ноември . Судењето трае доста кратко и по два дена, на http://mk.wikipedia.org/wiki/21_%D0%BD%D0%BE%D0%B5%D0%BC%D0%B2%D1%80%D0%B8 - 21 ноември првиот македонски претседател Ченто е осуден на 11 години затвор.

За Намерата, а не обидот за илегално емигрирање, при испитувањата ги објаснил вака:
"Се интересирам за обединувањето на македонскиот народ и тоа може правилно да се реши, ако биде признаено, на прво место од големите сили.
Сега засега е признаено од Советскиот Сојуз, а треба да биде признаено и од Америка и Англија.
Само при таква согласност можеме да се надеваме дека македонското прашање, односно обединувањето на македонскиот народ може да биде правилно решено…".

Понатаму изјавил:
"Времето на вооружена борба помина. Сега сите спорни прашања треба да се решаваат со разум. Мене, македонското прашање, ме интересира како и секој Македонец, и сè што би можел би сторил за обединувањето на Македонија и доброто на македонскиот народ, било да сум во Македонија, било да сум надвор од Македонија.

Обединувањето на македонскиот народ го сметам за последен долг кон својот народ, кој е многу измачен, особено со поделбата на Македонија на три дела во 1912 година. Заради тоа доколку решев и успеев да се префрлам во Америка, и ако ми се дадеше можност, тој свој политички став и јавно би го изнел, пред Обединетите нации и Мировната конференција, со цел да придонесам за обединувањето на македонскиот народ".

Потоа, додал:"Сметам дека обединувањето на Македонија може да биде по мирен пат.
Јас лично не сакам повеќе ни една капка крв да се пролева за Македонијаатворен е во скопскиот затвор „Идризово“ каде во најтешки услови бил во „специјалната ќелија“ и бил чуван од посебна стража и му биле дозволувани триесет минутни прошетки на одредено место во затворот и еднаш неделно биле дозволувани посети на членовите на неговото семејство. Додека бил во затвор, властите често му нуделе да признае и потпише дека згрешил и се покајува, по што животот ќе му бил наполно обезбеден.

Пуштен е условно на http://mk.wikipedia.org/wiki/4_%D1%81%D0%B5%D0%BF%D1%82%D0%B5%D0%BC%D0%B2%D1%80%D0%B8 - 4 септември http://mk.wikipedia.org/wiki/1955 - 1955 година, по одлежани 9 години и 4 месеци затвор. Сепак затворскиот живот остава траги врз неговото здравје. Бара одТито да му дадат пасош за да отиде да се лечи во Швајцарија, но бил одбиен. Осамен и во тешки болки и маки, Ченто на24 јули 1957 умира од рак на желудникот, во својот дом во Прилеп. И по излегувањето од затворот не се откажал од идеите на самостојна и обединета Македонија.

"Во ноември 1946 година - објаснува Илија - се одржа судење по сценарио на Видое Смилевски-Бато, во кое обвинението го читаше Благоја Попоски и му судеа Коле Чашуле и Лазар Мојсов, заедно со Панта Марина.
Беше осуден на 11 години затвор со присилна работа и потоа 5 години губење на граѓанските и политичките права.
Во затворот остана 9 години и 50 дена, од кои 59 месеци во потполна изолација.
Во затворот боледуваше од хронична анемија, му беше ускратувана лекарска помош и како последица на тоа се разболе од рак на желудникот и почина на 24 јули 1957 година, кога неговиот град, и покрај сите забрани од Комунистичката партија, достојно го испрати до вечниот дом.
Во 1990 година, по мое барање, беше обновен судскиот процес и неправедната пресуда од 1946 година беше укината, бидејќи обвинителот го повлече неодржливото обвинение".

http://mk.wikipedia.org/wiki/%D0%9F%D0%BE%D0%B4%D0%B0%D1%82%D0%BE%D1%82%D0%B5%D0%BA%D0%B0:MA-Cento.jpg">

http://mk.wikipedia.org/wiki/%D0%9F%D0%BE%D0%B4%D0%B0%D1%82%D0%BE%D1%82%D0%B5%D0%BA%D0%B0:MA-Cento.jpg - -

-------------
Само шлаг пена ќе бидеме.
Ни воздух,ни оган,ни вода,туку шлаг пена,
само шлаг пена ќе бидеме и можеби
неколку жолти ракии.