Македонија-Историја и Иднина

Во ЗАМП утврдиле дека постојат форми на преземање на песната од Александар Сариевски, употребена во филмот "300". Сега се чека на одговор од американската страна, по што, најверојатно, ќе следи тужба од потомците на Сариевски

Продолжува истрагата околу можниот плагијат за песната "Зајди, зајди" од Александар Сариевски, употребена во филмот "300". Од ЗАМП веќе го завршиле вештачењето на македонската песна, и утврдиле дека има форми на преземање.

- Одбор за заштита ги прегледа материјалите од филмот "300" и песната "Зајди, зајди", и донесе одлука дека постојат форми на преземање од страна на авторот на саундтракот за "300". Се обративме до американското здружение кое го штити авторот Тајлер Бејтс, и побаравме и тие да извршат вештачење. Кај нив процесот е веќе започнат, но се уште трае, велат од ЗАМП. Од таму не можат да кажат кога ќе се знае конечниот расплет на приказната.

Инаку, извесно е дека потомците на Александар Сариевски ќе бараат отштета од авторот на песната од саундтракот за "300", Тајлер Бејтс. Ако во вештачењето се докаже дека Тајлер има украдено повеќе од четири такта од "Зајди, зајди", употребени во песната "Message For The Queen", тогаш таа ќе биде прогласена за плагијат. Бидејќи "Зајди, зајди" е заведена како авторска песна на Сариевски, има основа за правна тужба.

Во меѓувреме, во Македонија се случија уште две преземања на песна во филм. Есма Реџепова најавуваше дека ќе го тужи актерот Саша Барон Коен, и тоа за 800.000 евра, бидејќи во ултрапопуларниот филм "Борат" ја употребил "Чаје шукарије" без нејзино знаење. За бесправно користење на нивна песна, тужба најави уште еден македонски музички крал, Неат Велиов од "Кочани оркестра", на кои им беше употребена песната "Сики, сики баба", исто во саундтракот за "Борат".

Потрага по пајонскиот град Еударист

Архитектонски камени елементи од јавна градба, која во минатото била главна градска порта, можеби храм, открија археолозите на локалитетот Градиште кај Дреновската Клисура на патот Градско-Прилеп. Раководител на ископувањата е археологот Виктор Лилчиќ, професор на катедрата за археологија на Фолозофскиот факултет во Скопје. Тој вели дека трагаат по престолнината на пајонското кралство. Според него, најголемиот град во тоа кралство, Еударист, бил токму на локацијата на која се поставени првите археолошки откопи.

- Можно е токму овде да била престолнината од која раководеле пајонските кралеви. Станува збор за моќен град со површина од околу 17 хектари. Тоа бил еден од најголемите градови во кралството, град мамут - објаснува Лилчиќ.

Зачетокот на градот најверојатно треба да се бара во железното време, а најголемиот процут го имал во класичниот период. Во времето на пајонското кралство, Стоби било пајонско село во однос на Еударист.

- Ова е археолошки локалитет од прва категорија за Македонија - дециден е Лилчиќ.

Градот постоел и во римското време, а подоцна со него владеел и Крале Марко. На локалитетот биле пронајдени венециски сребреници, кои говорат дека луѓето таму живееле и во османлискиот период.

Во минатото, на Градиште биле откриени многубројни археолошки предмети од злато и од сребро, а била откопана и мермерна статуа на коњ во неговата природна големина. Но, Петре Камчевски, директор на Музеј-галеријата во Кавадарци вели дека тие одамна биле однесени од земјава.

- Некои од тие археолошки пронајдоци и денес се наоѓаат во Народниот музеј во Белград или музеите во Бугарија. Првите археолошки ископувања на локалитетот биле во 1932 година под раководство на археологот Никола Вулиќ. Истражувачите пронашле црква со мозаик, златна статуетка и многу други предмети што биле однесени во Белград - вели Камчевски.

Парите се најголем проблем што локалитетот не бил доволно истражуван во изминатите години.

- Археолошките локалитети во Македонија беа препуштени на стихијата, за разлика од другите земји во кои археолошкиот туризам носи милијарди евра - нагласува професорот Лилчиќ.

Ископувањата се реализираат во рамките на годишната програма на кавадаречкиот Музеј-галерија од Кавадарци, со дозвола од Управата за заштита на културното наследство.

На Тумба Маџари откриен нов жртвеник - куќа

Археолозите претпоставуваат дека на локалитетот се наоѓа и првиот двор од периодот на неолитот

Новооткриениот жртвеник - куќа

Археолозите од Музејот на Македонија кои од крајот на октомври ја истражуваа неолитската населба на локалитетот Тумба Маџари во Скопје, деновиве открија нов жртвеник - куќа, под печка на огниште, лоцирана врз јужна страна на исто така, во оваа прилика откриените подници (црепни).

„Жртвеникот - куќа е постара варијанта на познатиот жртвеник од типот на Големата Мајка, откриен во археолошкото истражување во 1981 година од археологот Воислав Санев“, вели археологот Елена Стојанова - Канзурова и посочува дека при оваа кампања се продолжени истражувањата на отворениот простор од 2004 година, а паралелно се отворени и два контролни профили, кои заради временските услови ќе продолжат да се истражуваат следната година.

Посебно внимание кај археолозите предизвикува и откривањето на систем од 11 објекти на длабочина од еден метар, изработени од лепеж/глина, со приближно исти димензии и облици, распоредени едни до други од кои дел имаат квадратна, а други кружна форма. Лепежот на објектите е многу трошен, поради што тешко и се одредува нивната форма, а истите се со димензии од 0,37 до 0,60 см, со ѕидови високи од 0,5 до 0,17 см.

„Подобро сочуваните објекти имаат добро замазнето дно“, посочуваат истражувачите, кои поради недостаток на аналогии претпоставуваат дека се работи за подници кои се постари форми на црепните за печење на погачи леб. “Доколку, пак, станува збор за подници, тогаш не се исклучува и можноста дека овде се одвивало еден вид мало занаетчиско производство кое ги задоволувало потребите на жителите од населбата и покрај тоа што, во секоја досега истражена куќа (истражени се 8 куќи од 1981 година па наваму), се откриени печки и огништа за подготвување на храна. Подоцна, по престанувањето на нивната употреба, врз нив е подигната платформа од камен и керамика и е изградена печка. Од неа се останати многу пепел и гареж. Од западната страна на овие кадички се откриени и две дупки за дрвени, носечки столбови од кровната конструкција на објектот. На источна страна, откриени се две големи отпадни јами кои сеуште се истражуваат, велат археолозите од тимот со кој раководи Драгиша Здравковски, а со него истражуваат и археолозите Игор Толевски и Марија Атанасова, како и апсолвентите по археологија Василија Чали, Дарко Карасарлидис и Борче Ивановски.


Откриените 11 објекти за кои се претпоставува дека претставуваат подници, односно постари форми на црепни за печење на погачи леб

Поради евидентираната поставеност на дел од посочените јами за столбови, археолозите претпоставуваат дека објектите биле сместени надвор од куќата, под настрешница и велат дека на Тумба Маџари, можеби за првпат и се открива двор на неолитска куќа. Откриле и сад со траги од пепел и остатоци од животински коски, кој укажува на можноста дека целиот простор бил во служба на подготвување на храна за неолитскиот човек на тумбата.

Дефинирањето на низа од добиените сознанија ќе продолжи идната година, а во текот на зимскиот период, во постојаната археолошка поставка во Музеј на Македонија ќе се работи на реализирање на идејата за целосна или делумна реконструкција на една неолитска куќа, која треба да го приближи духот на неолитската култура до публиката, а пред се до децата и учениците.

Македонија е присутна во европската наука многу години пред формирањето на државите по Втората светска војна. Дел од фактите, кои се од огромно значење за нас, наскоро ќе бидат печатени од МАНУ, во делото "Откривање и проучување на Македонија во европската наука до формирање на македонските државни институции". ВЕЧЕР ексклузивно пренесува делови од книгата што ќе се појави следната година, преку презентациите на научниците присутни на истоимениот меѓународен собир

На 2 август 1944 година, во манастирот Прохор Пчињски, македонскиот народен јазик беше прогласен за официјален јазик во Македонија. Четири години подоцна, гер­манскиот славист Рајнхолд Траутман го нарече македонскиот јазик, "мајчиниот јазик на Кирил и Методиј" и "најмладиот официјален и кодифициран јазик кај Словените", цитирајќи опсежно реченици од книгата на Леонхард Шулце-Јена. Токму Шулце-Јена е т.н. германски "откривач" на македонскиот јазик.

Ова го тврди германскиот македонист, проф. д-р Волф Ошлис. Тој изнесува еден интересен и важен податок за Шулце-Јена и Македонија. Имено, Шулце-Јена, заедно со триесет други германски научници (и шест бугарски), во текот на Првата светска војна бил член на т.н. "Македонска земска комисија". Таа постоела при германскиот генералштаб во Ниш, и имала зада­ча да собере што повеќе материјали за Македонија. Планирано било по победата, собраните материјали на научниците да бидат објавени во една повеќетомна ни­за на студии. "Но, немаше ништо од победата и следователно на тоа ни од низата книги. Фала Богу, самите автори се погрижија за своите публикации и така ние тогаш добивме неколку одлични (и обемни) книги за Македонија, меѓу кои и онаа од Шулце-Јена под на­слов "Македо­нија - слики од пејсажот и културата". Оваа книга за нас, совре­ме­ните македонисти, е од извонредна вредност, бидејќи во неа првпат наоѓаме живи сведоштва за македонскиот јазик и долги списоци македонски зборови", објаснува професорот Ошлис.

Тој открива и дека петнаесетина години во Скопје лежи еден целосен превод на оваа книга на македонски јазик, вкупно 500 страници со вовед од неговото перо. "За жал, овој превод се уште не е објавен и затоа Македонците и понатаму ништо не знаат за една од најубавите книги за својот народ и својот јазик", вели Ошлис.

Македонците не се ни Бугари ни Срби
- Германците скоро никогаш не го забележувале проблемот на јазикот кај Македонците: дека Македонците не се ни Бугари ни Срби, тоа им беше го­ре-долу јасно. Меѓутоа, дека Македонците ја изразиле својата не­припадност кон другите народи преку медиумот на својот сопствен јазик, тоа Германците не го осетиле, потенцира Ошлис.

Германија ја проучувала Македонија во XIX и раниот XX век
- Оној којшто ќе ги прегледа трудовите на германските научници, публицисти и други лица кои во XIX и раниот XX век се занимавале со Македонија, ќе добие впечаток де­ка ниту еден друг народ толку (и толку длабоко) не се интересирал за Македони­ја како Германците, коментира професорот Ошлис.