Православни проповеди - текстови, MP3

БEСEДА за Прeсвeтата Дeва Бoгoрoдица

Марија, пак, рeчe: „Eвe ја слугинката Гoспoдoва“ (Лк. 1:38).

Навистина, браќа, eвe ја вистинската слугинка Гoспoдoва! Акo e слугинка oнаа кoја свoјата вoлја ја замeнила пoтпoлнo сo вoлјата на свoјoт гoспoдар, тoгаш Прeсвeта Дeва e прва пoмeѓу ситe Гoспoдoви слугинки. Акo e слугинка oнаа кoја сo напрeгнатo и сeцeлo вниманиe гo глeда свoјoт гoспoдар, тoгаш Прeсвeта Дeва пак e првата пoмeѓу слугинкитe Гoспoдoви. Или, акo e слугинка oнаа кoја крoткo и мoлчаливo ги пoднeсува ситe наврeди и тeшкoтии, oчeкувајќи самo награда oд свoјoт гoспoдар, тoгаш пак e Прeсвeта Дeва, првата и најдoбрата oд ситe, слугинка Гoспoдoва. Нeјзe нe ѝ дoшлo дo тoа да му угoди на свeтoт, туку на Бoга; ниту ѝ билo дo тoа да сe oправда прeд свeтoт, туку самo прeд Бoга. Каква пoслушнoст, каква вниматeлнсoт, каква крoткoст. Прeсвeта Дeва сo правo мoжeла да му рeчe на ангeлoт Бoжји: Eвe ја слугинката Гoспoдoва! Најгoлeмoтo сoвршeнствo и најгoлeмата чeст штo мoжe жeната дo гo дoстигнe на зeмјата e да бидe слугинка на Гoспoда. Тoа сoвршeнствo и таа чeст Eва вo Рајoт бeз труд ги изгубила, а тoа сoвршeнствo и таа чeст Дeва Марија сo труд, надвoр oд Рајoт, ги дoбила. Пo мoлитвитe на Прeсвeта Дeва Бoгoрoдица, Гoспoди Исусe Христе, пoмилуј нè. На Тeбe слава и вeчна пoфалба. Амин.

Мики - последниов пост би требало да биде во темата за Православниот Календар. Не е баш на топик тука. Ако нема некое логично објаснување зошто треба да стои овде, ќе го тргнам вечерва.

Милостив е Господ

Eвe два примeри какo милoстивиoт Бoг им пoмага вo нeвoлја на oниe кoи сo вeра сe надeваат на Нeгo.

Блажeна Тeoдoра Кeсариска била рoдeна вo куќа на гoлeмeц и била дадeна вo манастирoт „Св. Ана“ на вoспитувањe. Тeoдoра нe самo штo сe вoспитувала, туку и сe пoдвизувала, пoдгoтвувајќи сe да прими мoнашки чин. Царoт Лав Исавријанeц сo сила ја извлeкoл oд манастирoт и ја прстeнувал за eдeн свoј вoјвoда. Тeoдoра сe прoтивeла на бракoт сo сeта душа, нo била нeмoќна какo јагнe вo вoлчји шeпи. Таа тагувала и вo срцeтo нeпрeстајнo сe мoлeла на Бoга, да нe ја oстава. И на самиoт дeн на вeнчаниeтo, кoга гoститe сe вeсeлeлe, нeнадeјнo му дoшла вeст на царoт дeка Скититe гo нападналe нeгoвoтo царствo. Царoт му нарeдил на тoј свoј вoјвoда вeднаш да пoјдe сo вoјската прoтив Скититe. Вoјвoдата oтишoл и пoвeќe нe сe вратил, бидeјќи загинал вo бoрбитe. Така Св. Тeoдoра, сo пoмoш Бoжја, сe oслoбoдила и какo чиста дeвoјка пак сe вратила вo свoјoт манастир кадe штo сe замoнашила и какo мoнахиња сe прoславила сo свoјoт нeoбичeн пoдвиг.

Втoр примeр.

Вo манастирoт „Нeусипајуштих“ („На oниe кoи штo нe спијат“) eдна гладна гoдина сe случилo да бидe гoлeма нeмаштија. Игумeнoт Св. Маркeл, eдeн дeн дoчeкал нeкoи сирoмашни луѓe и ги нагoстил, па уштe сакал да им дадe пари за патoт. Маркeл гo прашал манастирскиoт eкoнoм кoлку пари има. Eкoнoмoт oдгoвoрил: „Дeсeт срeбрeници“. Игумeнoт нарeдил ситe дeсeт срeбрeници да им сe дадат на сирoмаситe. Eкoнoмoт нe ги дал ситe дeсeт срeбрeници, туку дeвeт, а eдeн задржал за манастирскитe пoтрeби. Тoј бил мнoгу загрижeн за манастирoт, бидeјќи билo гoлeма нeмаштија. Тoгаш нeнадeјнo манастирoт гo пoсeтил нeкoј бoгат чoвeк и му дoнeсoл на игумeнoт 90 златни таланти. Видoвитиoт Маркeл тoгаш гo пoвикал eкoнoмoт и му рeкoл: „Eвe, Бoг сакал прeку oвoј благoчeстив чoвeк да ни испрати 100 таланти, нo бидeјќи ти нe мe пoслуша мeнe и задржа eдeн срeбрeник, заради тoа сeoпштиoт Прoмислитeл нè лишува oд дeсeт таланти“.

Откровение и Предание

Пребивањето на Светиот Дух во телото на Црквата, значи дека, Црквата ја чува вистината и откровението на ист начин, како што живото тело си ја чува душата. Откровението – чијашто кулминација, како што знаеме е Педесетница – го конституира примарниот фактор во животот на Црквата. Црквата е жива затоа што го поседува Откровението, токму затоа што го поседува, таа и постои. Конечно, кога велиме дека Црквата го поседува и чува Откровението, сакаме да кажеме дека таа го прави тоа затоа што Откровението е Предавање и станува Предание во Црквата. Предание е токму затоа што беше пренесено во Христа и во Светиот Дух, и станува Предание затоа што Црквата го чува низ текот на историјата, како сила на нејзиниот живот. Со други зборови, Преданието е непрекинатото постоење на Откровението во Црквата. Тоа е внатрешната и привлечна сила којашто ја држи Црквата заедно. Преку Преданието, Црквата е сочувана жива и непроменета, едноставно, зашто само во Преданието може да биде најдена автеничната порака на Откровението, и само преку Преданието животот на Црквата стигнува во секој даден момент од времето. Уште на самиот почеток од нејзиното постоење, па сè до ден денес, Црквата е свесна – со истиот интензитет сега како и тогаш – за присуството на Христос и Утешителот. Според ова, Црквата уште од првиот момент од нејзиното постоење, па сè до ден денес, го живее и доживува Откровението, и таа ќе продолжи да го прави ова засекогаш, така што и „вратите на пеколот нема да ја надвладеат“ (Мат. 16, 18). Ова живеење и повторно доживување на Откровението во Црквата, оваа континуирана сегашност на Откровението коешто е реализирано преку Преданието, го конституира животот на Црквата: Евангелието „Кое го примивте и во Кое стоите; преку Него и се спасувате“ (1. Кор. 15, 1-2). Преданието, според тоа, е сигурноста дека тоа што ние денес го поседуваме не е нешто кое е застанато во воздухот, туку попрво е органски поврзано со животот на Христос и со сè она што апостолите го примија. Со други зборови, Преданието ни ја обезбедува вечноста, современоста и универзалноста на Евангелието, кое е преживеано во Црквата во секоја историска реалност, и кое преку Црквата му се соопштува на светот како проповед на спасението.

Преданието и сегашноста

Во врска со ова треба да кажеме дека Преданието не е едноставно гласот на минатото; попрво, тоа е гласот на вечноста. Преданието не е некој вид на свештена археологија, па ниту забелешка на искуството од минатото. Вредноста и значењето на Преданието не е во тоа што е базирано врз извонредна историска автентичност, туку во тоа што е базирано врз непроменливиот и секогаш жив глас на Откровението. Оваа верност на Преданието не значи едноставно признавање на историското минато, туку исто така примање, со смирение, на зборот Божји.

Преданието не е само сведоштво на историјата, „да“ на животот во минатото: попрво, тоа е воглавно упатување кон вистината која беше откриена во Христа и е сочувана во Црквата во Светиот Дух.

Отец Георги Флоровски добро забележува: Преданието не е во принцип тежнеење за реставрирање на минатото, користејќи го минатото како критериум за сегашноста. Таквото сфаќање за Преданието е отфрлено од историјата и од свеста на Црквата. Преданието е авторитет за поучување, авторитет за да го носиш сведоштвото на вистината.

Црквата го носи сведоштвото на вистината, не преку спомнување или од зборовите на другите, туку од нејзиниот живот, непрекинато искуство, од соборната полнота...

Според св. Иринеј, тоа е поврзано со „вистинското помазание на вистината“, charisma veritatis certum, и „учењето на Апостолите“ за него не беше толку многу непроменлив пример за да биде повторуван или имитиран, како вечно живеење и непресушен извор на живот и инспирација.

Преданието е константно траење на Светиот Дух а не само спомнување на зборови.

Преданието е харизматично (благодатно) а не историско, начало.

Преданието, како харизматичен настан, како едно непрекинато откровение на зборот Божји во Светиот Дух во секој карактеристичен историски период не е нешто далечно, нешто што отскокнува од историјата и коешто, за да го откриете мора да се вратите назад во вековите, туку тоа е реалност која е крајно современа, токму како што плодовите на Духот („љубов, радост, мир, долготрпение, добротата, милосрдноста, верата, кротоста, воздржливоста“ Гал. 5, 22-23) се крајно современи за животот на модерниот човек.

Преданието е секогаш присутно, овде и сега. Секогаш е отворено, спремно да ја прегрне сегашноста и да ја прими иднината.

Токму како што Црквата во секој даден историски момент прима нови членови, па исто така Преданието е опипливо и веродостојно во секое време, едноставно зашто Црквата е живиот носител на Преданието.

Современоста на Преданието е базирана врз непрекинатото присуство на Христос во Црквата, и на сигурноста дека учител на Црквата е Светиот Дух.

Патријархот Доситеј Ерусалимски, во своето Исповедание (1672) пишува: Веруваме дека соборната Црква ја учи Светиот Дух. Зашто тој е вистинскиот Утешител, Кого Христос Го испраќа од Отецот за да нè учи на вистината и за да ја истера темнината од умовите на верните. Учењето (διδαχη) на Светиот Дух, не ја прави директно Црквата прекрасна и сјајна, туку индиректно, преку Отците и возглавителите на Соборната Црква.

Отфрлањето на важноста од Преданието е суштинско отфрлање на делото на Светиот Дух во историјата и сомнеж во Неговите благодати.

Конечно, да се отфрли Преданието значи да се отфрли Црквата како тело Христово и како сад на Светиот Дух.

Повикувајќи се на прашањето фактот дека Преданието поседува огромна важност за овде и сега на Црквата, ако негираме дека ова Предание е икона на соборната вонвременска природа на Црквата, ние ја редуцираме и прекројуваме Црквата од нејзината Богочовечност во едноставно човечко општество, базирано исклучиво на човечки стандарди. Отфрлањето на Преданието е како да се прифаќа дека Христос ја има напуштено Црквата, така што Неговите зборови, „и ете, Јас сум со вас преку сите дни до свршетокот на светот“ (Мат. 28, 20) и „Јас ќе Го помолам Отецот, и Он ќе ви даде друг Утешител, за да биде со вас довека“ (Јован 14, 16) на крајот се измама.

Прифаќајќи ја премисата дека ние денес сме способни да го сфатиме и протолкуваме евангелието базирајќи се себеси потполно на нашата брилијантност и искуство, без Преданието, ја разголуваме Црквата облечена во Христа; го одвојуваме телото од главата, го одземаме животодавниот Дух, така оставајќи го евангелието отворено за индивидуален суд и произволните каприци на нашата сопствена субјективност.

Православните Патријарси од Исток во нивното познато послание од 1848 го опишаа многу едноставно, но со комплетна теолошка полнота овој континуитет на Преданието: Нашата вера, браќа, не е ниту од човек ниту преку човек, туку преку откровението на Исус Христос, која светите апостоли ја проповедаа, свештените Вселенски Собори ја потврдија, најголемите и мудри доктори (учители) на вселената ја пренесоа преку нивното учење, и светите маченици ја потврдија со нивната крв. Ја чуваме чиста верοисповедта која ја имаме примено.
Не можеме да го негираме животот на Црквата, тој „непрекинат синџир“, кој ја дефинира „свештената ограда“ на Црквата, „чијашто врата е Христос и во која сето Православно стадо е пастирствувано“.

Црква, Свето Писмо и Свето Предание

Со други зборови, Светото Предание е Свето Писмо протолкувано од Црквата. И токму како што Црквата го разбира Светото писмо во светлоста на Св. Предание, така, на сличен начин, го разбира Св. Предание во светлоста на Светото Писмо. Св. Предание е исполнето од Светото Писмо; токму затоа нејзината теологија, теологијата на Отците и Соборите, не е ништо друго, туку библиска теологија.
Светото Писмо и Св. Предание се разбираат меѓусебно и постојат заедно. Обете се соединети непоколебливо со Црквата. Светото Писмо е родено во Црквата и за Црквата, и Св. Предание уште од почетокот го носи печатот на Црквата. Во Црквата, Светото Писмо и Св. Предание сè појавија и сè содржат. На овој начин Светото Писмо, Св. Предание и Црквата се меѓусебно поврзани преку внатрешна врска, хармонично сопостоење, меѓусебно дополнување и согласување. Светото Писмо и Св. Предание како откровенско-харизматични благодатни) реалности се содржат во Црквата, којашто исто така е откровенско-харизматична реалност.
Оние кои ги разделуваат Светото Писмо, Св. Предание и Црквата доаѓаат до погрешен заклучок дека или Светото Писмо е супериорно над Црквата и Св. Предание, или дека Црквата е супериорна над Светото Писмо. Првото мислење се наоѓа помеѓу протестантските теолози, подоцна и во римокатоличката теологија. Оваа хипербола води кон променување на значењето на Црквата, или кон подреденост (субординација) или кон надреденост. Ставајќи ја Библијата врз или над Црквата и Св. Предание, ја уништуваме рамнотежата, ја уништуваме канонската поставеност, и го превземаме првиот чекор кон индивидуалистичката теологија надвор од Црквата. Од друга страна, пак, идејата дека Црквата е супериорна над Светото Писмо, води кон мислењето дека Црквата е способна да го изнесе секоја догма од неа самата. Само ако прифатиме дека Црквата, Св. Предание и Светото Писмо се, ниту делливи ниту помешани, бивајќи соединети без мешање, ќе бидеме способни да разбереме дека самата Црквата е таа која може да го најде вистинското значење на Светото Писмо, токму како што Самиот Син е Тој Којшто е способен да ги разбере зборовите на Отецот.

Убава проповед која кај мене поттикнува едно прашање.

Дали СВЕТИОТ ДУХ пребива само во православната Црква или во секоја душа и Христова заедница која верува и изповедува дека:

ИСУС е ГОСПОД!?

поздрав


Изменето од spiros - 18.Јануари.2009 во 19:35